Przyczołgał się do niej, wpół pijany, i pochwycił jej stopę, przylgnął do jej pantofelka. Szybkim ruchem zesunęła pantofel z nogi, pozostawiając mu to cacko w rękach.

Zadzwoniła.

Weszła zaspana pokojowa.

– Czy ów lokaj restauracyjny odszedł?

– Wybiera się właśnie.

– Niech przyjdzie tu, zabierze panicza, wsadzi go do dorożki, a w razie potrzeby odwiezie do domu. Panicz jest pijany. Daj lokajowi za to dziesięć koron.

Uciekła na balkon, tłumiąc w sobie jakieś spazmatyczne łkanie. Za chwilę widziała, jak lokaj prowadził opierającego się Alego. Obaj wydali się jej ohydni. – Miała do nich szaloną nienawiść i urazę. Lokaja nienawidziła za jego urodę, która posłużyła jej do okrycia się szpetną brutalnością w oczach Halskiego, Alego zaś za jego pożądanie dziecinne, mające w sobie cierpki smak przed czasem robactwem stoczonych owoców.

Osunęła się na balkonowe krzesełko, które stało tam zapomniane pod ścianą. – I tak trwała w ciszy i cieniu. – Miasto zdawało się umarłe – w tej śmierci olbrzymiało i nabierało jakiegoś ogromu, jak każda rzecz martwa, milcząca i przez to bardziej od nas oddalona. Renie wydało się, iż jest w tej chwili Parją, skazaną na wieczne osamotnienie. Czuła bowiem w tej martwocie miasta potęgę miłosnych dreszczy, które w tej chwili wśród ciemności wstrząsały jego mieszkańcami. – Najsilniejsze instynkta życia, nie zdławione niczem, nie przygniecione, szły swoim torem. – I wielka, chyląca czoła była ta potęga, która mimo nienawiści, mimo oków i pęt moralności trwała silniejsza nad wszystko – panująca, rozwijająca się, mimo klątw i ucisku wszelkiego rodzaju…

Z głębin Reny powstawała wielka gorycz. I ta niszczyła w niej pragnienie zmysłowe. – Wiedziała i wyczuwała, że w tej nocy letniej spełniały się wszędzie – dozwolone i niedozwolone czasy rozkoszy. Cud miłosnych misterji przepełniał przestworze. – W wyobraźni tylko odtworzone te połączenia i zjednoczenia obu płci nabierały głównego, zasadniczego znaczenia w Istocie wszechświata. – Oczyszczone z naleciałości ludzkich, strojne tylko jedynie w rozkaz i władztwo natury, stawało się owiane niepojętą dla ludzkiego pojęcia idealnością. I pożądanie dochodziło do godności najwyższych i najszlachetniejszych instynktów, stokroć wyższych nad zaspakajanie głodu, a równomiernych nad uczynieniem zadość pragnieniom snu i wypoczynku. I nic, nic nie zdołało wypaczyć i zniszczyć piękności idealnej samego aktu połączenia cielesnego mężczyzny i kobiety. – Naleciałości i wykrzywienia komedjanckie etyki mogły zeszpecić przygotowawczy okres. – Prawem, kodeksem, policją, obmową, klątwą oblepione zespolenia w danej chwili odrzucały nagle precz wszystkie te szpetoty i z kielicha upojeń w równej mierze pili wszyscy spragnieni w ten czarujący moment upojnego dreszczu!

I w tem leży prawdziwa, wielka, niezmożona siła miłosnego aktu.

Trwa wiecznie i po wszystkie czasy, przybierając ogromy wieczności. Ogarnia to wszystko, co jest najsilniejsze i najbardziej delikatne w nas samych. – Przenika i przepaja nasze czucia i odczucia. – Sięga do najpiękniejszych wzruszeń i każdego w chwili ekstazy podnosi w sferę doskonałego zjednoczenia. Jak w śmierci, tak i tu panuje równość zupełna. – Dreszcze rozkoszy są identyczne, jak spokój śmiertelny dla wszystkich jest jeden. – Nigdy żadna twarz kobieca nie dochodzi do wyrazu równej piękności, jak w chwili odczuwanej rozkoszy. – Jest to ten sam wyraz podniosłej, szczęśliwej tragiczności, jaki przyobleka twarz zmarłego w kilkanaście godzin po śmierci. – Rzecby można, iż ten moment ekstazy – jest właśnie chwilą jakiegoś odpoczynku, wstąpienie w Nirwanę, stopienie się w tę boską słodycz, z której powstaliśmy wszyscy.

I jeśli za co mieć można rozpaczliwy żal do ludzkości, to za to spłaszczenie, skoszlawienie, upokorzenie najwspanialszego i zasadniczego popędu, nadanego nam w chwili królewskiej szczodrości przez naturę. I za to przystosowanie do swych marnych, żadnych, ślimaczych potrzeb – gigantycznej Mocy – mści się ta moc agonją wzniosłego ideału, który właśnie tą drogą, pozostawioną swobodzie, mógł podeprzeć sztuczne rozpłomieniania się ducha ludzkiego. W tych warunkach, jak obecnie, ludzkość skuta, spętana była tylko obrazem rozpaczliwej walki Etyki z Erotyką – mieszając ciągle te dwie potęgi, sztuczną i naturalną, z uporem maniaków, dotkniętych manją zadośćuczynienia swym egoistycznym wymogom. – Wieczysty zamęt, panujący we wnętrzu każdego osobnika, wytwarzał chaos potworny, którego dominantą był żal za spętaniem niezaspokojonych upojeń swobodnych i nie zdradliwych od osaczeń – połączeń. Dbali o to „dobro” przewódcy ludzkości – ryjący jej prawa na kruchych niestety tablicach – w obłędzie bezrozumnym wyszli z fałszywego założenia. – Tłumić i walczyć przeciw sile twórczej i rozrodczej, tyrańsko wmawiać mus wstrzemięźliwości według schematu – zapominając, że jedynie zakaz wytwarza niewstrzemięźliwość.

I stąd rozpaczliwy absolutyzm z jednej strony i bunt wieczysty, ciągły, konieczny z drugiej…

Stąd miast rozwoju i rośnięcia skrzydeł – walka niska, cuchnąca trupami, wycie za kratą obłąkańców, bicia o podłogę klasztorną czaszek dziewiczych, pod któremi płoną całe purpury oparów, zmarnowania istnień, przepojonych wieczystą tęsknotą za niedoznanym i nie spełnionym pożytkiem wyznaczonej im egzystencji!

*

Pogrążona w jakiejś mrocznej głębinie istota Reny nie zdaje sobie nawet sprawy, jak bardzo skomplikowaną jest ta gorycz, która ją przepełnia. – Utartym szlakiem tłómaczy ją sobie jedynie jako cierpienie strony duchowej swej istoty. Ogarnia ją pragnienie niezmierzonej tkliwości. W tej chwili osamotnienia zazdrościła kobietom, spoczywającym w objęciach mężczyzn, lecz zazdrość jej formułowała się jedynie do świetlanej atmosfery, w jakiej te kobiety żyć mogły. – Zdawało się jej, że gdyby jej dana była ta możność, głos jej, myśl jej, nabrałyby nieznanego jej do tej chwili dźwięku bezwzględnej szczerości, i że ta szczerość pozwoliłaby jej wreszcie stać się raz jeden sobą samą i zrzucić z twarzy maskę, którą, jak przekleństwo, nosić musiała. – Nie starała się przeniknąć i zrozumieć, w czyich objęciach chciałaby znaleźć to ukojenie, mglisto i niejasno przedstawiała sobie tego człowieka. Chciała tylko, by ją odczuł, zrozumiał i nie przerażał ją swą gwałtownością.

Tylko melancholijna łagodność mogła ją pociągnąć ku sobie. Była, jak ktoś bardzo chory, marzący o odpoczynku po cierpieniach strasznych tortur, w dobroczynnej ciszy błękitnej, nocnej lampy.

Na dole, pod balkonem prawie, posłyszała kroki. – Nie oderwała głowy od rąk – skurczyła się jeszcze przy ścianie.

Nie patrząc – wiedziała, iż to Halski.

Jak we śnie, posłyszała dzwonek do bramy i wtedy porwała się.

– Szedł więc! Szedł!…

Wpadła do pokoju i do swej sypialni. W salonie rzuciła pokojówce prawie bezprzytomna:

– Jeśli pan Halski – wpuść go do salonu… sama siedź w kuchni ubrana! Czekaj aż ja zadzwonię… Zgaś zupełnie światło!

Dziewczyna zdziwiona cofnęła się.

Rena już była w sypialni. – Zaczęła całą siłą przywoływać się do przytomności.

Jeżeli przyszedł, jeśli odważył się, mimo wszystko, na krok tak ryzykowny, musiał w swej głębi mieć dla niej coś więcej, niż przelotną fantazję.

Spojrzała się w lustro. – Odbiło jej twarz jakąś triumfującą, zgorączkowaną twarz, oczekującą na zmienne koleje i ciosy.

– Trzymaj się! – rzuciła do siebie przez zęby. – Trzymaj się!…

W ten sposób, nawet trywialny, suggestjonowała się. – Wydobyła ze swych tajni drobne sposobiki pułapek kobiecych. – Szybko zerwała wprost ze siebie suknie i na cienki batyst koszuli narzuciła równie cienki, różowy, miękki jedwab peniuaru. – Z włosów wyciągnęła szpilki. Rozsypały się rudawą kaskadą po nagich ramionach. – Natarła kilkoma kroplami perfum piersi – zerwała pończochy, wsunęła meszty…

Była pod bronią.

Nadsłuchiwała od strony salonu. Posłyszała szept pokojowej – jakieś kroki – potem umilkło wszystko.

Powróciła do gotowalni, drżąc cała, podkreśliła oczy i zapaliła dwie świece w kandelabrze. Ujęła w rękę kandelabr – zrzuciła z jednego ramienia peniuar tak, że odkrywała się jasna łuna cudownego ciała – i posunęła do drzwi prowadzących do salonu. – Za niemi wyczuwała każdym swym nerwem Halskiego. – Podniosła wysoko płonący kandelabr, spojrzała raz jeszcze w stojące, wielkie, biedermajerowskie zwierciadło i przeraziła się prawie swoją nieziemską, zjawiskową pięknością.

– Och! Tem lepiej! – myślała.

I otwierając drzwi, nie wiedziała, co ją wiedzie.

Nienawiść – czy… Miłość.

VI

Półnaga, wonna, oślepiająca, stała przed nim, jakby ze snu ciężkiego, gorączkowego, porwana.

Z doskonałą, wirtuozowską komedją zapytała znanym głosem:

– Pan tutaj?

Lecz on, zbierając także resztki swego komedjaństwa – odparł:

– Nie chciałem kazać Pani dłużej czekać…

Zawahała się.

Miłość własna kazała jej wypędzić go natychmiast. Lecz – przezorność zwyciężyła. – Postawiła na stole kandelabr i napozór zupełnie swobodnie odparła:

– Znużyłam się oczekiwaniem i zasnęłam.

Ta odpowiedź odebrała mu trochę pewności siebie. – Czar blizkości jej ciała robił swoje. Co za przepyszna kochanka, bogata we wszelkie uroki delikatnego, prawie bezkrwistego ciała. – Usiadła na sofie, narzuconej bogato haftowaną, perłową makatą. – Blade światło drżących płomieni świec ślizgało się wzdłuż jej kształtów, wydobywając na jaw coraz to inne piękności. – Oczy jej, tajemniczo przysłonięte, błyskały tylko od czasu do czasu nieuchwytnym wyrazem. – Szczególnie piękną była linia jej długich, smukłych rąk, które zarzuciła w tył głowy, ruchem uśpionej Psyche Casteldi'ego. Nigdy Halski nie podejrzywał nawet, że będzie tak piękną i powabną bez dodatków zwykłego stroju, w którym zjawiała się dotychczas przed nim. – Zawsze rozmawiał, jak szkodliwy dla kobiety jest ów „strój” – i jak dużo tracą w miłosnych sprawach te, które nie umieją nosić swej nagości i włosów „rozczesanych” – z odpowiednim wdziękiem. Lecz nigdy nie zrozumiał tej prawdy tak – jak w tej chwili.

Bosa, prawie naga, Rena była młodszą, świeższą, bardziej świetlaną psychicznie i cieleśnie – jeżeli tak rzec można. – Strząsnęła ze siebie naleciałości cywilizacji, oszpecające piękność triumfalną kobiety. – Odrzuciła precz swe tłumiki i przystroił ją czar jakby dziewczęcego wdzięku, który był zasadniczą pięknością, tak jak zasadniczą pięknością kobiet malarzy angielskich jest ten dziecinny wyraz, strojący niezwalczonem pięknem kobiety Leightona lub Rosethiego.

Odczuwał to doskonale Halski. I ogarnęła go bezwiedna radość. – To oczyszczenie piękności Reny – obiecywało mu pierwotność wrażeń namiętnych, które za jej pośrednictwem otrzymać zamierzał. – Chciał, aby w ich zespoleniu się nie było nic fałszywego, smutnego i sztucznego. – W tej chwili nienawidził sztuczność swoją. Drżał cały z chęci posiadania tej kobiety, jakby drżał w dzień upalny z pragnienia napicia się z krystalicznego źródła, które dostrzegł nagle wśród aksamitu traw.

Nie wątpił, iż odda mu się. Inaczej dlaczego z taką łatwością wyszła na jego spotkanie, tak szczerze obnażona i jakby niezdolna do walki. Wymienione zdania były jakby ostatnie skrzyżowania szpad w mdlejących rękach, które pragną wyciągnąć się raczej do uścisków rozkosznych pieszczot. – Milczeli oboje, jakby gotując się do jakichś ważnych, kapitalnych wrażeń. – Przyciszony, warczący tupot kół i kopyt bił o asfalt gdzieś bardzo daleko, wreszcie i to skonało. – Lekki wiatr poruszał żółtem światłem płonących świec. – Biel mebli nabierała dziwnego, fantastycznego wyglądu unieruchomionych szkieletów, oczekujących na mające się zacząć miłosne widowisko.

Halski osunął się na klęczki i tak przypełzał do Reny.

– Pozwól się kochać! – wyrzekł stłumionym głosem.

Na usta jej wykwitł zagadkowy uśmiech.

– Chętnie! – odpowiedziała.

To go cokolwiek zmieszało. – Przypuszczał, iż swoim zwyczajem zaprotestuje, co mu da sposobność pochwycenia ją w ramiona, roztoczenia całego zasobu płomiennej swej wymowy. – Tymczasem ona leżała spokojna, nieruchoma, tajemnicza…

Sięgnął do swych zwykłych, uwodzicielskich, środków. – Przyczołgał się jeszcze bliżej, dysząc prawie na nią swą wonią i chłonąc woń jej ciała.

– Jak pięknie, jak cudownie, bosko mienić mi się będziesz w ręku… – wyszeptał namiętnie.

Przymknęła oczy.

– Czy sądzisz Pan, że będę do tego zdolna? – zapytała również szeptem.

– Jak kobieta przeznaczona do miłości… – odparł. – A pani jesteś nią od stopek Twych nagich, różowych – aż do tej głowy wyniosłej, dumnej, o pocałunki proszącej… O pocałunki nie banalne, ale stygmatem krwi z pod twej cienkiej skóry wyssane…

Ujął w ręce jej boską nóżkę, tulącą się wśród jedwabiu i koronek. – Jak strwożonego ptaka tulił ją w swych drżących, rozpalonych powstrzymywaną żądzą dłoniach. – Nagle, widząc, iż usta jej drżą i pierś dyszy szybciej – posunął się ku jej szyi, która miała wdzięk łodygi kwiatu, na której czarownie, wabnie, uśmiechał się kwiat jej głowy.

– Pozwól! – mówił – pozwól, niech się przekonam, jaki jest zapach twego ciała. – Musisz pachnąć ambrą, miłością i Lacrima Christi. – Przeczuwam to… Jakąż cudowną kochanką będziesz, Reno!…

Leżała ciągle bez ruchu z zaciśniętemi powiekami – jakby pozbawiona myśli.

A przecież było to tylko pozorne, bo pod jej czaszką kłębiła się szalona, potworna walka. – Wobec błogiej, omdlewającej rozkoszy, jaką jego usta, które przylgnęły do jej szyi, wlewać zaczęły w każdy jej nerw – każdą jej żyłę, prawo do zaczerpnięcia z życia upojenia zupełnego i wyczerpującego zaczynało dominować ponad spętaniem, jakie sama, wskutek fałszów i obłud, na siebie nałożyła. – Cierpiała w tej chwili w tej walce nie z nim, ale ze samą sobą. – Dopiero w tej chwili uczuła, jak drobną, jak żadną była wobec tej potęgi, tej burzy, jaka leciała ku niej, chcąc ją porwać w swój wir i płomienie…

Lecz była to jedna, jedyna chwila – jeden moment halucynacyjny istnienia prawidłowego, pełnego, wolnego, jakby wydostanie się na obszar zupełny z klatki ciasnej, której pręty powrastały w jej boki. – Lecz już piersi jej, nieprzywykłe do mocy upojnych, przenikających do najgłębszych warstw wrażeń – żądały drobnej, dusznej atmosfery zdawkowego, moralnego szablonu.

– Tylko żoną – tylko żoną!… – suggestjonowała się myślowo – opancerzając się w ten sposób przeciw miotającej się u wrót jej jestestwa nawałnicy.

I razem z temi słowami wypełzała ku niej, na pomoc, cała armja kłamstw, sposobików i dozwolonych słodko zbrodniczych zasadzek.

Nie strząsała ze swej szyi ust mężczyzny – lecz stała się nagle martwą i zimną w jego rękach. – Tak silną i nagłą była ta przemiana, iż wyczuł ją, jakby jasnowidzeniem. – Odsunął się sam i patrzył na nią z oddalenia. – To dopomogło jej do zupełnego zawładnięcia sobą.

Otworzyła powoli oczy, jakby wychodząc ze snu.

Nieokreślony uśmiech ironji zeszpecił jej usta.

– Czy to jest cały pański repertuar? – zapytała przeciągle.

Przeraził się.

Uczuł, że mu się wymyka i że oddziaływanie jego na nią jest widocznie zbyt słabe. – Tak sądził, nie mając do tej chwili nigdy sposobności do walczenia z taką siłą wkorzenionych w istotę kobiecą pragnień zastosowania się do szematu, nakreślonego przez ludzkość. Zwykle takie sam na sam, takie przedwstępne upojne pocałunki, w których celował, niweczyły wszelkie skrupuły i kobiety padały mu na ręce bez woli, a raczej z wolą doznania strasznych dreszczów rozkoszy, w której ginie się i odradza nieśmiertelnym prądem. – Gdy sądził ją już na tyle jakby zdrętwiałą, że dla niej nie istniały zewnętrzne światy, lecz koncentrowało się wszystko w jednem, niewysłowionem pragnieniu szczęścia, które sprowadza na usta kobiety uśmiech, oczy jej przysłania łzami, ona miała na tyle siły i panowania nad sobą, aby z tych światów „obok” zaczerpnąć brzydką ironię i z lodowym chłodem podać mu jakby kryształowy kubek pełen lodu.

Nie chciał jednak przyznać się do przegranej, tem bardziej, że doszedł sam do paroksyzmu namiętności.

Wyciągnął ku niej ręce…

– Pachniesz… ambrą… – wyrzekł ochrypłym głosem – masz ciało kobiet, które pachną wschodem…

Milczała.

Mówił dalej.

– Dlaczego marnujesz chwile życia? – Dlaczego nie chcesz doznać wrażeń, które pędzą dookoła nas, powołane koniecznością, musem. – Wszak dana ci została od natury piękność i żar twego ciała. Reszta – to świecidła, nabyte i sztuczne. Gdyby nam były konieczne, rodziłabyś się z niemi, jak rodziłaś się z pożądaniem i urokiem twego ciała, twych włosów płomiennych… Reno! Reno!… Nie odwracaj głowy! Płomienie w tobie grają! – Drżysz cała? – Czujesz rozkosz? Czujesz?

Cicho – jakby powiew wiatru – odrzekła:

– Czuję.

Lecz nic w tem nie drgało – nic.

– Bądź moją! – szeptał, garnąc się znów do jej piersi.

– Pragnę tego i ja!… – odparła.

Rzucił się na nią…

– Otwarcie, szczerze, bez zastrzeżeń…

Wyprężyła się nagle i pchnęła go jednym rzutem rąk.

Coś, jakby krzyk, jakby łkanie, wydarło się jej z piersi. – Niewiadomo, czy był to jęk rozpaczy, czy krzyk triumfu zwycięzcy.

Porwała się i równocześnie, gdy stanęła na ziemi, odzyskała całą już i zupełną równowagę. – Owinęła się w szlafrok, ale tak umiejętnie, że przez delikatną jedwabną osłonę wydawała się jeszcze bardziej nagą niż poprzednio. – Z całą godnością znieważonej burżuazki przeszła na drugą stronę pokoju.

– Pan daruje, panie profesorze! – wyrzekła drewnianym głosem – ale nie wszystkie kobiety są do siebie podobne.

Pobiegł za nią. – Pochwycił ją tak, że rozdarł na niej peniuar.

– O!… Nie napróżno pozwoliłaś mi upić się zapachem twego ciała… – charczał – tak się nie skończy.

Ona wydarła mu się z rąk.

– Nie skończy się nic, bo się nic nie zaczęło – odpowiedziała.

– Omdlewałaś mi w ręku.

Mówiąc to czuł, że popełnia nietakt. – Panujący i kobiety nie lubią, gdy się je chwyta na gorącym uczynku chwilowej abnegacji. – Rena zmarszczyła brwi gniewnie.

– Tak źle nie było! – odrzuciła.

Uczuł teraz swój błąd. Lecz poprostu sam wysuwał się sobie z ręki. – Ta kobieta, tak silnie uzbrojona w przesądy ogólno ludzkiej moralności, derutowała go. – Rzucił jej więc, jak obelgę.

– Nie jesteś kobietą…

Oglądając podarte koronki peniuaru, odparła:

– Przeciwnie. Jestem kobietą, ale uczciwą… Ten rodzaj panu nieznany. Najlepszy dowód, iż nie uznajesz nawet małżeństwa…

Padło znów to słowo i wywołało jakieś ciężkie uczucie niesmaku. – Co więcej, odrazu sprowadziło ich dwoje z roli pożądających się kochanków – do roli nawzajem zastawiających na siebie sieci wrogów.

– Wytłumaczę pani, dlaczego nie uznaję małżeństwa! – odpowiedział, chłodnąc powoli.

– Oto dlatego, że nie znam kobiety godnej wysokiego miana żony…

Drgnęła cała i wpiła w niego wzrok roziskrzony…

– Tak – ciągnął dalej – są wprawdzie młode panny. Ale ich nieskazitelność jest musowa – jak zakonnic, zamkniętych za kratami, lub owych słynnych żon, przystrojonych w średnich wiekach w owe hermetyczne ceinture de chasteté. Nieskazitelność ta zatem niema waloru. W inne kobiety nie wierzę…

Drżała cała z oburzenia.

– Zbyt śmiało wobec mnie – zawołała. – Czy i we mnie pan nie wierzy?

Patrzył na nią przez chwilę. Coś tam lepszego załaskotało go pod sercem. Miała w tej chwili wyraz kobiety istotnie czystej.

Lecz mimo to odparł hardo.

– Jeżeli pani jest cnotliwą – to zapewne dlatego, że nie nadarzyła się pani sposobność prawdziwa, któraby pani odebrała wolę i siłę.

Chciała mu powiedzieć, iż ta „sposobność prawdziwa” – była właśnie teraz, może najprawdziwsza i jedyna w jej życiu – ale duma nie pozwalała jej na to.

Natomiast – wyrzekła:

– A czy nie dowód to koncentracji ogromnej woli, aby unikać podobnych sposobności?

– To się nie da, takie sposobności nalatują same z ciemności i nieoczekiwanie druzgocą.

– Nic mnie zdruzgotać nie jest w stanie – odrzuciła wyzywająco.

Patrzył na nią przez chwilę przeciągle.

– Pani źle wybrała z grzechów głównych – wyrzekł wreszcie – bo Pychę – są tam o wiele milsze grzechy.

Zaczęła śmiać się dwornie.

– Zostawiam je Panu!

– Wolę grzeszyć rozkosznie – podjął tym samym tonem.

– Och! Znów rozkosz? Rozkosz!… – gardziła ironicznie. – Z przed dwudziestu laty wyszłe z mody efekta.

Wziął w rękę kapelusz jak grzeczny pan, który jest „na wizycie”.

– Co piękne i podstawowe, nigdy z mody nie wyjdzie. Kwiaty mają zawsze tę samą woń, burza tę samą grozę tragicznego piękna, westchnienia miłosne ten sam dźwięk. – Voilà!…

Patrzyła nań wyzywająco, on wzrok ten pochwycił.

– Co najsmutniejsze! – wyrzekł – to to, iż pani zdaje się, że pani triumfuje.

Czuła, że bronić się musi.

– Och! Triumf byłby tu nie w miejscu. Pan nie byłeś na serjo wzięty.

– Głupio, ale byłem!

– Cieszy mnie to. Za to ja nie byłam.

Pożałował swej koncesji.

– Śmiem wątpić.

Nagle uczuł się jakby znudzony tą całą przygodą. Wydało mu się, że depczą po jakiejś piaszczystej pustyni, z której niema wyjścia.

– Zresztą ma pani rację drwić ze mnie – wyrzekł szybko – gram w tej chwili śmieszną rolę. Stoję wobec zagadki – wobec kobiety, negującej cel, do którego stworzoną została…

– Czy być uwodzoną przez was jest celem naszego życia? – przerwała mu gwałtownie.

I jego ogarnął gniew.

– Tak! – krzyknął prawie – tak! To wasz cel i do tego jesteście przeznaczone na świecie. Skoro usuwacie się od waszej służby miłosnej, wytwarzacie sytuacje chorobliwe, nienaturalne. Oto my – rozmawiamy ze sobą jak dwoje belfrów, którzy się poróżnili o rzeczy marne i smutne. A przecież jesteśmy swobodni, zdrowi i moglibyśmy dać sobie wzajemnie chwile prawdziwego szczęścia…

Wzruszyła ramionami.

– Być może. Ale to ma w sobie coś niezwykłego. Podczas gdy owo „szczęście” spotka Pan w każdym kabarecie.

Tyle było w niej w tej chwili pogardy, iż prawie miała nad nim przewagę.

– I ręczę Panu, że Fryne… – ciągnęła – raczyła także dyskusją swych kochanków.

– Być może, ale Fryne potrafiła urozmaicać gdakania dyskusyjne…

Ukłoniła mu się bardzo po wersalsku.

– Żałuję… ale to przechodzi moje środki.

Jakaś dziwna zmiana oświetlenia, coś jakby niepokojącego zaczęło się przedzierać przez koronki firanek.

Ukazała mu okno.

– A więc nie dobrej nocy! Ale dnia dobrego!…

Patrzył na nią już spokojnie i prawie lekceważąco.

– Odchodzę! – uspokoił ją – muszę pani powiedzieć, że zaimponowała mi pani – i wyrazić żal, że ja pani nie mogłem zaimponować.

Zrozumiała bezwstydną aluzję i odczuła, że w ten sposób chciał dać jej do poznania, że oporem swoim nie zyskała jego szacunku.

I ta drobna, podła zemsta nad bezbronną jej wrażliwością przygniotła ją.

Był już przy drzwiach, spokojny – correct, a wydawał się jej w tej chwili znów bezczelnie piękny.

– I nie będzie mi to już dane… – ciągnął, akcentując coraz więcej swoją ironię – bo wyznaję, że cnotę mogę podziwiać zdaleka – ale nie ma ona dla mnie siły pociągającej! Madame!… j'ai l'honneur!

Banalnie, elastycznie opuścił salon.

Za chwilę Rena posłyszała zamykające się drzwi wchodowe – następnie otwarcie bramy – powrót do mieszkania pokojowej, jej wejście do pokoju służby.

I zapadła wielka, bezbrzeżna cisza.

*

Rena zbliżyła się do sofy, na której leżała przed chwilą. Poduszki jeszcze zachowały odcisk jej ciała. Padła w tej samej pozie, w jakiej leżała poprzednio. – Zamknęła oczy i zasłuchała się w wewnętrzny głos swej istoty. Chciała gwałtem wydobyć ze siebie zadowolenie ze swego pysznego postępku. – Była nad przepaścią i pozostała znów bez skazy i przedziwnie według siebie doskonałą.

Lecz mimo tych usiłowań – powstawały w niej zupełnie inne wspomnienia i echa. – Nie była już w posiadaniu całej swej istoty. Wypełzały ku jej stopom, jej piersiom, jej szyi, jakieś niewidzialne, drżące usta i te zagarniały ją całą. – Nigdy nie wiedziała, co ma za znaczenie tego rodzaju senzacja. Dziś odgadywała… lecz całą resztą mocy odpędzała to odgadnięcie od siebie.

– Precz!… – szeptała – precz!…