Żaby

SCENA II

Ciż sami, Herakles.

HERAKLES

ostro

 
Kto tam we drzwi tak wali, co za hajdamaka⁴⁰?
 

zobaczywszy i poznawszy Dionizosa, nieco się cofa i ze zdumieniem patrzy na niezwykły strój jego

 
Gadajże do stu katów, co się to ma znaczyć?
 

DIONIZOS

przestraszony, stłumionym głosem do swego niewolnika

 
Hej, chłopcze!
 

KSANTIAS

 
Cóż takiego?
 

DIONIZOS

po cichu

 
Jak to, ślepyś?
 

KSANTIAS

 
Cóż więc??
 

DIONIZOS

półgłosem

 
Ale to się mnie przeląkł!
 

KSANTIAS

 
Boi się… wariatów!
 

HERAKLES

wybuchając śmiechem

 
Nie, na Demetrę⁴¹! Dłużej śmiechu nie powstrzymam:
Chociaż wargi przygryzam, jednak śmiać się muszę.
 

DIONIZOS

do Heraklesa

 
Mój drogi, przystąp bliżej; mam się o coś spytać.
 

HERAKLES

wśród śmiechu

 
Nie mogę, pęknę, skonam od śmiechu na widok
Twej lwiej skóry, wiszącej na szafrannej⁴² kiecce.
Cóż za pomysł?! Co znaczy ta maczuga kuta
Przy koturnowych ciżmach? Skądże wiedzie droga?
 

DIONIZOS

 
Służyłem na okręcie w majtkach Klejstenesa⁴³…
 

HERAKLES

 
Walczyłeś mężnie w majtkach?
 

DIONIZOS

 
Tak, robiłem dziury,
Tuzin okrętów wroga w mig zatopiliśmy.
 

HERAKLES

 
Obaj?
 

DIONIZOS

 
Tak, na Apolla⁴⁴!
 

KSANTIAS

do siebie

 
Śniło nam się wszystko.
 

DIONIZOS

 
A kiedym na pokładzie ze skupieniem czytał
Andromedę ⁴⁵ – tęsknota znienacka mnie naszła…
 

HERAKLES

 
Co? Tęsknota cię naszła? Za czym i jak wielka?
 

DIONIZOS

 
O tak! Wulkan tęsknoty.
 

HERAKLES

 
Za panną?
 

DIONIZOS

 
Nie, gdzież tam!
 

HERAKLES

 
Za chłopcem?
 

DIONIZOS

 
Nie.
 

HERAKLES

 
Mężczyzną?
 

DIONIZOS

żałośnie

 
Tak właśnie, niestety!
 

HERAKLES

złośliwie

 
Cóż, może się tak wtedy zżyłeś z Klejstenesem?
 

DIONIZOS

 
O nie szydź, bracie, ze mnie, bo zaiste cierpię!
Tak mnie tęsknota moja zawzięcie katuje.
 

HERAKLES

 
Ale powiedz no, za kim, mój drogi braciszku?
 

DIONIZOS

 
Trudno się wyjęzyczyć, lecz jakoś to zrobię
Z pomocą porównania lub jakiej przenośni…
 

myśli

 
Czyś tak kiedy nie tęsknił za świeżą prażuchą?⁴⁶⁴⁷
 

HERAKLES

 
Prażuchą?
 

robi gesty żołądkowe, mlaska

 
Mnia, mnia, mnia… tysiąc razy w życiu!
 

DIONIZOS

 
„Czym ci jasno przedstawił, czy mam rzec inaczej?”⁴⁸
 

HERAKLES

 
Nie. – Tak jest bardzo jasno: prażucha
 

mlaska i oblizuje się

 
rozumiem.
 

DIONIZOS

 
Taka to, w tym rodzaju, szarpie mną tęsknica
Za wieszczem Eurypidem.⁴⁹
 

HERAKLES

 
Jak to? Wżdy⁵⁰ on umarł!
 

DIONIZOS

 
Lecz żadna siła w świecie odwieść mnie nie zdoła,
Bym do niego nie poszedł.
 

HERAKLES

 
Ty chcesz iść w głąb Hadu?
 

DIONIZOS

 
Tak, na Zeusa, a nawet głębiej niż w głąb Hadu.
 

HERAKLES

 
I w jakimże to celu?
 

DIONIZOS

 
Chcę wieszcza nad wieszcze,
„Dobrzy bowiem pomarli, żywi nic nie warci”⁵¹.
 

HERAKLES

 
Czy Ijofon⁵² nie żyje?
 

DIONIZOS

 
A zachowaj Boże,
Toć jedyny on dobry, jeśli iście⁵³ dobry:
Nie wiem bowiem na pewno, jak tam ma się sprawa…
 

HERAKLES

 
Czy Sofokles nie lepszy jest niż Eurypides,
Jeśli chcesz już koniecznie wieszcza stamtąd dostać?
 

DIONIZOS

 
Nie. Trzeba się przekonać, co zdziałać potrafi
Ijofon tu na ziemi, sam, bez Sofoklesa.
Eurypides atoli⁵⁴ – to przebiegła sztuka —
Może łatwo spróbować umknąć razem ze mną…
A Sofokles, ten zawsze i z wszystkimi w zgodzie.
 

HERAKLES

 
Ale gdzież jest Agaton⁵⁵?
 

DIONIZOS

 
Gdzie jest? Już nas rzucił
Ten szlachetny poeta, druhom ukochany!
 

HERAKLES

 
I gdzież bawi nieszczęsny?
 

DIONIZOS

 
W szczęśliwych przybytku.
 

HERAKLES

 
Boleję. A Ksenokles⁵⁶?
 

DIONIZOS

 
Niech go licho porwie!
 

HERAKLES

 
Lecz gdzie jest Pytangelos?
 

Dionizos robi wzgardliwy gest ręką.

KSANTIAS

do widzów

 
O mnie ani wzmianki,
A te juki mi skórę żrą już do żywego…
 

HERAKLES

 
Wszak są inni panicze, którzy mogą tworzyć
Krocie tragedii dla was, a są wymowniejsi
O całe niebo nawet od Eurypidesa!
 

DIONIZOS

 
Ach, toż to same śmieci! Świegotliwa rzesza
Jaskółek ćwierkających i oprawców sztuki,
Co toną w niepamięci, gdy jeden chór sklecą
I gdy raz nad tragedią każdy się posika.
Natchnionego poety nie szukaj, bo nigdzie
W Atenach nie wynajdziesz talentu twórczego!
 

HERAKLES

 
Jak? Talentu twórczego?
 

DIONIZOS

 
Tak właśnie, który by
Coś tak śmiałego wyrzekł, jak te oto słowa:
„Eterze, Zeusa gmachu”⁵⁷ lub „O Stopo Czasu”⁵⁸.
 

z patosem

 
„Serce dało przysięgę najświętszą wbrew woli,
Język krzywo przysięgał, serce jest niewinne!”⁵⁹
 

HERAKLES

 
I to ci się podoba?
 

DIONIZOS

 
Tak, że mnie szał bierze!
 

HERAKLES

oburzony

 
Przebóg, ależ to głupstwo, jak sam przecie widzisz!
 

DIONIZOS

 
Pozwól mi też mieć zdanie, swego pilnuj nosa!
 

HERAKLES

z powagą

 
A jednak to błazeństwo i szelmowskie zdanie!
 

DIONIZOS

 
Lepiej znasz się na kuchni!
 

KSANTIAS

do widzów

 
O mnie ani wzmianki.
 

DIONIZOS

 
Lecz słuchaj, po com ja tu zjawił się w tym stroju,
Udając się za ciebie⁶⁰: proszę, wskaż mi swoich
Wszystkich znajomych z piekieł… na wszelki wypadek,
Których poznałeś, gdyś tam szedł po Kerberosa⁶¹.
Tych mi wylicz i wskaż mi: przystanie, stragany,
Zamtuzy⁶² i schroniska, rozdroża i źródła,
Drogi, miasta, noclegi, karczmy, gdzie jest najmniej
Pluskiew…
 

KSANTIAS

do widzów

 
…Lecz dotąd o mnie nie ma ani wzmianki.
 

HERAKLES

 
Szaleńcze! Masz odwagę puszczać się w te strony?
 

DIONIZOS

 
Ech! Nie ruszaj odwagi, ale wskaż mi drogę,
Którędy jak najprędzej w głąb Hada zalecę;
Lecz niech skwarną nie będzie ani nazbyt mroźną.
 

HERAKLES

 
Zgoda, wskażę ci z tychże pierwszą lepszą… mam już.
Jedna wiedzie przez powróz i stołka oparcie
Tego, który się wiesza.
 

DIONIZOS

 
Przestań! Droga ciasna.
 

HERAKLES

 
No, tedy jest gościniec walcowany, tarty,
Przez moździerz…
 

DIONIZOS

 
Wałkiem utłuc szaleju⁶³ w moździerzu?
 

HERAKLES

 
Zgadłeś bratku!
 

DIONIZOS

 
Brrrr! Mroźny, trzęsący gościniec.
Natychmiast wszystkie gnaty lodem ci otęgną⁶⁴.
 

HERAKLES

 
Jeśli chcesz, wskażę drogę krótką, z pieca na łeb?
 

DIONIZOS

 
Wybornie! Już to piechur ze mnie nieszczególny.
 

HERAKLES

 
Powlecz się na Keramik⁶⁵!
 

DIONIZOS

 
I cóż dalej, bratku?
 

HERAKLES

 
Wstąp na wysoką wieżę…
 

DIONIZOS

 
Dobrze, ale potem?
 

HERAKLES

 
Patrz, jak będą zaczynać gonitwy z pochodnią⁶⁶,
A gdy tłum „puszczaj” krzyknie, i ty się puść naprzód.
 

DIONIZOS

 
Dokąd?
 

HERAKLES

 
Na dół.
 

DIONIZOS

 
Mózgowe oba knedle rozbić?
Nie, tą drogą nie pójdę.
 

HERAKLES

zniecierpliwiony

 
Więc jaką, do kata?!
 

DIONIZOS

 
Tą, którą ty już szedłeś.
 

HERAKLES

 
O! To długa podróż.
Albowiem naprzód przyjdziesz nad sine jezioro⁶⁷,
Olbrzymie, niezgłębione.
 

DIONIZOS

 
Lecz jak się przeprawić?
 

HERAKLES

 
W tyciusiem czółeneczku wioślarz cię zgrzybiały⁶⁸
Przewiezie, gdy zapłacisz dwa obole myta⁶⁹.
 

DIONIZOS

 
Ho, ho! Patrz, ile znaczą wszędzie dwa obole.
Skąd one się tam wzięły?
 

HERAKLES

 
Tezeusz⁷⁰ je wprowadził.
Potem zobaczysz gadów i poczwar miriady⁷¹.
 

DIONIZOS

 
Tylko mnie nie strasz darmo, ani nie odrażaj⁷²,
Bo i tak nic nie wskórasz.
 

HERAKLES

 
Wnet ujrzysz kałużę
I przedwieczną gnojówkę: tam się wiją wszyscy,
Którzy kiedy skrzywdzili w sposób niecny gościa,
Którzy chłopca zażywszy, zapłaty nie dali,
Którzy matkę młócili lub ojca w łeb bili
I ci, co się parali fałszywą przysięgą…
 

DIONIZOS

do widzów

 
Przebóg! Wszak tam powinien być ten między nimi,
Kogo tanecznej pieśni Kinesjas⁷³ nauczył,
Kto sobie wiersz przywłaszczył albo zwrot z Morsyma⁷⁴.
 

HERAKLES

 
Wnet cię potem zaleci miły podmuch fletów,
Zobaczysz jasne światła, jakbyś był na ziemi —
I mirtowe gaiki, i święte orszaki
Tańczących mężów, kobiet; śpiew, klaskanie w dłonie…
 

DIONIZOS

 
Ale cóż to za jedni?
 

HERAKLES

 
To Wtajemniczeni.
 

KSANTIAS

do siebie

 
A zatem ja gram osła, co służy w misteriach?
Miła zabawa, tylko – dość tego dźwigania.
 

Zrzuca toboły z pasją.

HERAKLES

 
Oni ci wskażą wszystko, o co tylko spytasz,
Oni bowiem najlepiej owe drogi znają⁷⁵,
Które wiodą w podwoje pałacu Plutona.
Teraz bywaj zdrów, bracie!
 

DIONIZOS

 
Żegnaj mi, na Zeusa!
 

Herakles wchodzi do domu.

SCENA III

Ksantias, Dionizos i Umrzyk.

DIONIZOS

 
Bierz manatki, a żywo!
 

KSANTIAS

 
Jeszczem ich nie puścił!
Gdzie, dokąd, po co, na co?
 

DIONIZOS

 
Na tamten świat, żwawo!
 

KSANTIAS

ze strachem

 
Daj mi pokój, zmiłuj się, najmij nieboszczyków,
Co ich do grobu niosą, może się kto trafi!
 

DIONIZOS

 
Jak się nie trafi – pójdziesz?
 

KSANTIAS

 
Pójdę!
 

DIONIZOS

 
Śmiała sztuka!
Lecz oto właśnie niosą jakiegoś umrzyka.
 

Służba pogrzebowa wnosi z prawej strony na marach⁷⁶umrzyka.

Zwrócony do umrzyka

 
Hej, słyszysz ty, truposzu, hej, do ciebie mówię!
 

Umrzyk podnosi głowę, potem siada na marach, karawaniarze stają

 
Nie chciałbyś mi nieść, człeku, mej sakwy w podziemie?
 

UMRZYK

 
Gdzież te sakwy? A ciężkie?
 

Dionizos pokazuje toboły

 
Zapłacisz dwie drachmy⁷⁷.
 

DIONIZOS

targuje

 
Dwie! Za co?
 

UMRZYK

 
Nie dasz tyle? Nieście mnie do grobu!
 

DIONIZOS

 
Stójże, stój już wariacie, może się zgodzimy.
 

UMRZYK

 
Dajesz, nie dajesz? Dwie drachmy. Nie ma co i mówić.
 

DIONIZOS

 
Daję dziewięć obolów.
 

UMRZYK

pogardliwie

 
Wolę raczej ożyć!⁷⁸
 

Służba pogrzebowa wynosi go na lewo.

KSANTIAS

 
To święty potępieniec! Nie głupi ci stękać!
A więc idę.
 

DIONIZOS

 
Szlachetnyś, jak widzę, i słowny.
 

Puszczają się w drogę. Scena się zmienia: widać brzegi jeziora, ukazuje się Charon zgrzybiały na czółnie.

 
Teraz szukajmy czółna.
 

CHARON

za sceną

 
Hola! hop! Przybijaj!
 

SCENA IV

Ksantias, Dionizos, Charon.

DIONIZOS

w strachu

 
Cóż tam znowu?
 

KSANTIAS

 
Jezioro.
 

DIONIZOS

 
Na Zeusa! To samo,
O którym Herakl mówił: widzę czółno nawet.
 

KSANTIAS

 
Na Posejdona! Wszakże tam sam Charon siedzi?
 

DIONIZOS

coraz głośniej

 
Charonie witaj, witaj, Charonie, Charonie!
 

CHARON

posępna twarz

 
Któż tam idzie ze świata na wieczny spoczynek,
Z padołu łez i cierpień? Czy na błonie Lety⁷⁹?
Na ogrojec Oknusa⁸⁰, do szczeniąt Kerbera,
Czy do biesów stolicy? Czy do skał Tartaru⁸¹?
Kto tam?
 

DIONIZOS

 
Ja.
 

CHARON

 
Siadaj na czółn⁸²!
 

DIONIZOS

 
Dokąd mnie powieziesz?
Czy w istocie do biesów?
 

CHARON

 
A ty, gdzieżeś myślał?
Siadaj zaraz!
 

DIONIZOS

zbliżając się do czółna, woła na Ksantiasa

 
Hej pachoł! I ty siadaj tutaj!
 

CHARON

odpędza go wiosłem

 
Niewolnika nie wiozę, chyba że się w bitwie,
Tej na morzu, jak lew bił.
 

KSANTIAS

 
Nie mogłem, na Zeusa,
Bo mnie oko bolało!
 

CHARON

do Ksantiasa

 
Dyrdaj wkoło młaki⁸³!
 

KSANTIAS

 
Ale gdzież się spotkamy?
 

CHARON

 
Na skałce Suchciela,
Bo właśnie tam jest przystań.
 

DIONIZOS

drwiąco

 
Rozumiesz?
 

KSANTIAS

ironicznie

 
Wybornie!
Biada! Ki kaduk drogę dzisiaj mi przebieżał?
 

Ksantias znika. Dionizos sadowi się wygodnie w łodzi.

SCENA V

Dionizos i Charon.

CHARON

 
Siadaj do wiosła! Spieszcie, kto tam siadać pragnie!
Co ty robisz?!
 

DIONIZOS

 
Co robię? A cóż bym miał robić?
Siedzę sobie przy wiośle, jak sam przykazałeś.
 

CHARON

 
Co?! Nie siędziesz⁸⁴do wiosła, ty beko brzuchata!
 

Dionizos siada przy drugim wiośle.

DIONIZOS

 
Już siedzę.
 

CHARON

 
No dalejże! Rękami się dzierżaj⁸⁵!
 

DIONIZOS

kładzie rękę na wiosło

 
Już dzierżę.
 

CHARON

groźno

 
Głupstw nie robić, lecz zaprzeć się dobrze
I wiosłować co siły!
 

DIONIZOS

 
Jakże mam wiosłować
Nieuczony, niemorski, ja – nie z Salaminy⁸⁶,
Jakżeż ci to potrafię?
 

CHARON

 
Bardzo łatwo, wierzaj!
Usłyszysz takt najmilszych pieśni – uderz tylko!
 

DIONIZOS

 
A kto śpiewa?
 

CHARON

 
Śpiewają żaby, jak łabędzie;
Cudownie, melodyjnie!
 

DIONIZOS

chwyta za wiosło, wznosi je w poziom

 
A więc komenderuj!
 

CHARON

 
Hopa-hop! Hopa-hop!
 

Wiosłują Dionizos i Charon; czółno sunie wolno. W tej chwili daje się słyszeć śpiew żab, w sitowiu i trzcinie ukrytych.

SCENA VI

Dionizos, Charon, Żaby (niewidzialne).

śpiew (209–267)

ŻABY

 
Brékeke kēks, koāks, koāks,
Brékeke kēks, koāks, koāks.
 
 
O źródeł plemię, bagien dzieci!
Przy fletni dźwięku pieśń niech leci,
Pieśń słodkohuczna, nasza pieśń!
 
 
Koāks, koāks!
 
 
Bakchosie, Nyzy⁸⁷ gospodynie!
Tobie pieśń hymnem niechaj płynie
Kędy bagniska stara pleśń!
 
 
Koāks, koāks!
 
 
Gdzie rzesza, wina szałem zdjęta,
Obchodząc Dziadów⁸⁸ roczne święta,
Faluje mimo⁸⁹ naszych pól!
 
 
Brékeke kēks, koāks, koāks!
 

Wiosłują do taktu w przyspieszonym tempie.

DIONIZOS

 
Mnie tyłek boleć już zaczyna;
„Koaks”, „koaks”, w tym wasza wina,
Lecz nie obchodzi was mój ból!
 

ŻABY

 
Brékeke kēks, koāks, koāks,
Brékeke kēks, koāks, koāks!
 

DIONIZOS

 
Niech piorun trzaśnie wasze koāks,
Gdzie się obrócę, wszędzie koāks!
 

ŻABY

 
Tak być powinno, ty – wiercipięta!
Mnie Muz lirniczek broni moc święta
I Pan⁹⁰ nasz, kozłonóżka, dujący w piszczałki.
 
 
Lutnista Apoll rado⁹¹ nas chroni;
My jemu trzcinę w podwodnej toni
Pod lutnię hodujemy na gędziebne⁹² wałki!
 
 
Brékeke kēks, koāks, koāks!
 

DIONIZOS

 
Ja bąble mam na obu rękach,
Pośladek już się poci w mękach,
A niech się schylę, wypali znów!
 

ŻABY

żywo

 
Brékeke kēks, koāks, koāks.
 

DIONIZOS

 
Ach, śpiewny rodzie żab, o nieba,
Zamilknij!
 

ŻABY

wpadają w nutę

 
Głośniej śpiewać trzeba,
 
 
Jeśliśmy kiedy w dniach pogody
Skakały z wonnych ziół do wody,
Wdychając ostre zapachy traw,
Nogami fale tratując wpław;
 
 
Albo się bojąc Zeusa ulewy,
W otchłani wodnej taneczne śpiewy
W takt zawodziły z pękaniem baniek.
 
 
Brékeke kēks, koāks, koāks.
 

DIONIZOS

uderza w złości wiosłem w wodę

 
Brékeke kēks, koāks, koāks
Za wami drę się, wtóruję wam!
 

ŻABY

ironicznie

 
Niebezpieczeństwo zagraża nam?
 

DIONIZOS

wali wiosłem

 
Mnie gorsze, bo już pęknąć muszę
I wiosłem więcej nie poruszę.
 

ŻABY

z werwą

 
Brékeke kēks, koāks, koāks.
 

DIONIZOS

w złości

 
Kumkajcie! Nie dbam o to zgoła!
 

ŻABY

 
Tak, będziem kumkać bez wytchnienia;
Ile wytrzymać gardło zdoła,
Przez cały dzień rechotać pienia!
Brékeke kēks, koāks, koāks!
 

DIONIZOS

w pasji wali wiosłem

 
Brékeke kēks, koāks, koāks!
Nie przebreszycie⁹³ wy mnie wcale!
 

ŻABY

 
Tym mniej nas zmogą twoje żale!
 

DIONIZOS

 
Będziemy widzieć! Całymi dniami
Potrafię wrzeszczeć pospołu⁹⁴ z wami,
Aż was przekraczę tym koaksem!
 

na nic nie zważa, tylko wrzeszczy jakiś czas sam

 
Brékeke kēks, koāks, koāks
Brékeke kēks
Brékeke!
Brékeke!
 

spostrzega się, że Żaby umilkły

z tryumfem

 
A więc wreszcie zmusiłem do milczenia koaks!
 

Przybywają do drugiego brzegu.

CHARON

 
Przestań! Dosyć, przybijaj wiosełkiem do lądu,
Ruszaj, zapłać przewoźne!
 

DIONIZOS

płaci

 
Masz tu dwa obole.
 

Wychodzi.

Charon znika z czółnem. Dionizos rozgląda się za niewolnikiem i woła.

SCENA VII

Drugi brzeg podziemia. Mirtowe gaiki w dali. Bliżej łączka.

Dionizos i Ksantias.

DIONIZOS

woła

 
Hej, Ksantiasie, gdzieżeś tam? Ksantusiu, Ksanteczku!
 

KSANTIAS

z daleka

 
Rety!
 

DIONIZOS

 
Bywajże ku mnie!
 

KSANTIAS

z radością

 
Witaj, wasza miłość!
 

DIONIZOS

 
Coś widział z tamtej strony?
 

KSANTIAS

 
Ciemności i smrody.
 

DIONIZOS

 
Czy nie spostrzegłeś tam gdzie ojcobójców jakich
Albo krzywoprzysięzców, których mienił⁹⁵ Herakl?
 

KSANTIAS

 
Nie; a ty?
 

DIONIZOS

patrzy bystro ku widzom

 
Aha! Teraz, przebóg, tam ich widzę!
Ale cóż my poczniemy?
 

KSANTIAS

 
Odejść stąd najlepiej,
Gdyż tutaj owe nory, gdzie, mówił Herakles,
Srogie poczwary broją.
 

DIONIZOS

potrząsa groźnie maczugą

 
A niech go gęś kopnie!
Najwidoczniej łgał w czambuł, aby mnie nastraszyć,
Zna bowiem moje męstwo, a szło mu o sławę.
O, ambitniejszej sztuczki nie znałem jak Herakl!
A ja właśnie, na przekór, chcę się z kim poczubić
I zrobić awanturkę godną tej wyprawy.
 

KSANTIAS

 
Na Zeusa! A tam właśnie słyszę jakieś mruki!
 

DIONIZOS

w przestrachu

 
Gdzie, co, dla Boga?
 

KSANTIAS

 
W tyle…
 

DIONIZOS

szybko wyskakuje przed niewolnika

 
Więc idź z tyłu, za mną!
 

KSANTIAS

 
Lecz teraz z przodu chrapie!
 

DIONIZOS

cofa się gwałtownie

 
To idźże przede mną!
 

KSANTIAS

 
Ratuj Zeusie! Już widać olbrzymiego stwora…
 

DIONIZOS

 
Jak to? Stwora?
 

KSANTIAS

 
Poczwara, co się raz w raz zmienia!
Już z niej krowa, muł teraz i znów… naga dziewka,
Jaka gładka do tego!
 

DIONIZOS

nagle i zuchwale

 
Pokaż! Idę na nią!
 

KSANTIAS

 
Kiedyż bo patrzcie, z dziewki wyskoczyła suka!
 

DIONIZOS

w przerażeniu, głosem stłumionym

 
A więc to jest Empusa⁹⁶!
 

KSANTIAS

 
Z każdego jej pyska
Skry się sypią…
 

DIONIZOS

 
A czy ma jeden gnat ze spiżu?
 

KSANTIAS

 
Zgadłeś, lecz druga noga z gnoju bydlęcego.
 

DIONIZOS

krzyczy

 
Z gnoju! Gdzież ja się schronię? Ratujcie!
 

KSANTIAS

 
A ja – gdzie!?
 

DIONIZOS

zwraca się ku widzom, gdzie w pierwszym rzędzie siedzi kapłan jego własny

 
Mój księżuniu, ratuj mnie, ratuj współpijusa!
 

KSANTIAS

 
Przepadliśmy z kretesem, królu Heraklesie!
 

DIONIZOS

 
Będziesz ty cicho, drabie; z tym imieniem wara!
 

KSANTIAS

 
Ratuj więc, Dyjonizie!
 

DIONIZOS

 
Jeszcze gorsze drugie!
 

KSANTIAS

rozgląda się i woła radośnie

 
Górą nasi, mój panie, idźmyż dalej śmiało!
 

Idzie naprzód sam, Dionizos się boi.

DIONIZOS

 
Cóż tam znowu?
 

KSANTIAS

 
Pociesz się! Wszystko dobrze idzie;
Możemy deklamować z Hegelochem górnie:
„Po groźnej burzy jasny słoneczny cień nastał”⁹⁷.
Znikła Empusa.
 

DIONIZOS

 
Przysiąż!⁹⁸
 

KSANTIAS

 
Przysięgam na Zeusa.
 

DIONIZOS

 
Jeszcze raz mi przysięgaj.
 

KSANTIAS

 
Na Zeusa ci klnę się.
 

DIONIZOS

 
Powtórz jeszcze!
 

KSANTIAS

 
Na Zeusa!
 

DIONIZOS

 
Alem zbladł ze strachu…
 

KSANTIAS

pokazuje na kapłana

 
Ten ze strachu o waszmość sczerwieniał jak burak.
 

DIONIZOS

 
Dla boga! Skąd nieszczęścia te walą się na mnie?
Który z bogów się zawziął łeb mi skręcić dzisiaj?
 

KSANTIAS

parodiując swego pana

 
„Eter, Zeusa świątynia” albo „Stopa Czasu”!
 

Z oddali daje się słyszeć muzyka fletów i śpiewy.

 
Hej, słyszysz?
 

DIONIZOS

 
Co takiego?
 

KSANTIAS

 
Jak to? Nie słyszałeś?
 

DIONIZOS

 
Czego?
 

KSANTIAS

 
Fletów podmuchu?
 

DIONIZOS

nadsłuchuje

 
Aha, tak! Zawiała
Woń pochodni żywicznych ku mnie tajemniczo.
Lecz przycupnijmy milczkiem i słuchajmy pieśni!
 

Idą w róg sceny na lewo. Ksantias składa juki, tam się kryją i przyczajają.

Chór głosów z oddali, jeszcze niewidzialny śpiewa:

CHÓR

 
Jakchu, Jakchosie! Jakchu, o Jakchu!
 

KSANTIAS

 
Więc to oni zaprawdę, to Wtajemniczeni,
Którzy tu gdzieś pląsają, jak mówił Herakles,
Wyśpiewując pieśń Jakcha niby Dyjagoras⁹⁹.
 

DIONIZOS

 
Ja też tak samo myślę. Przycichnijmy zatem,
Byśmy mogli zobaczyć i usłyszeć wszystko.
 

CHÓR

jeszcze niewidoczny, ale już wyraźny

 
Jakchu, który zamieszkałeś kraj nasz uwielbiany,
Jakchu, Jakchu, hej!
Chybaj¹⁰⁰ do nas, na polanę i wiedź nasze tany!
 
 
W taneczników świętym gronie
Hasaj, a w takt chylaj¹⁰¹ skronie,
I wieńczone mirtem czoło;
Jagód kiścią trzęsąc wkoło,
Wybijaj takt nóżką żwawą!
Och! Taniec dla mnie zabawą
W bezkarnym szale wesołą!
 
 
W tańcu naszym wszystkie boże Charyty¹⁰² rej wodzą,
Tu w bractwie Wtajemniczeni swe pląsy zawodzą!
 

KSANTIAS

 
O szanowna, wspaniała córeczko Demetry!
Toż mnie zawiał prosiątka pieczonego zapach.
 

DIONIZOS

 
Milcz, a może oberwiesz jaką tłustą kiszkę!
 

CHÓR

teraz jeszcze wyraźniej, całkiem blisko

 
Wstrząsaj gorejącą żagwią, niech buchną płonienie!
O gwiazdo, co światło sypiesz pośród nocy cienie!
 
 
Niech błoń zaleją pożary!
Patrz, jak hasa tamten stary:
Zgryzotę zagłuszył taniec,
Sędziwych lat brzemię strząsa,
Raźno na cześć boga pląsa!
Lecz ty chwytaj za kaganiec¹⁰³!
 
 
Prowadź młódź, o niebios synu, na kwietne żuławy!
Tam korowód, tam sobótka, tam będą zabawy!