Егерменче ел. Шигырь вәгазь. Том 3. Стихи

© Рузил Фазлыев, 2022

ISBN 978-5-0059-0006-7 (т. 3)

ISBN 978-5-0056-9347-1

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero

Ялгыз җыр

 
Сәхнә уртасында ялгыз җырчы,
Матур итеп җырлар җырлады.
Тын алырга куркып тыңлаучысы,
Тыңлады да, аны тыңлады…
 
 
Җыры саен моңы арта кебек,
Күңеленнән чыккан җылы бу.
Хәтирәләр ташкыннары кебек,
Сагыш дигән язмыш җыры бу.
 
 
Башланада чишмә агышыдай
Ул әйләнә көчле агымга.
Халык күңеле саегалмас әле,
Шундый җырчылары барынды.
 
 
Җырчы җыры, олы кораб кебек,
Ерак диңгезләрдә йөзгәндәй.
Аның белән күңел җырлагандай,
Аның сагышларын сизгәндәй.
 
 
Җырчы шулай җырын бүләк итә,
Яшәү өчен биреп өметләр…
Күбрәк булсын иде әле җирдә,
Шушы ялгыз җырчы кебекләр.
 

Соңгы бүләгем

 
Сагынулар, түгел офтанулар,
Хәтерләрдә кайту үткәнгә.
Үткән юллар барсы үземнеке,
Ул юлларны хөрмәт иткәнгә.
 
 
Әйтәм икән булган фикерләрне,
Кысмасыннар алар йөрәкне.
Булганыңны кеше белән бүлеш,
Ул кемгәдер булыр кирәкле.
 
 
Хыял сызмыйм, нидер төзү өчен,
Андый куәттә юк беләктә.
Әйтеп калам әле онытканчы,
Саклап калганнарны йөрәктә.
 
 
Җирдә яшәү үзе олы бәхет,
Шуны аңлап яшәү кирәген.
Туймас кебек яшәп китәбездә,
Аңламыйча Аллah биргәнен.
 
 
Күңелдәне әйтеп бара алсам,
Тынычлана алыр йөрәгем.
Шөкерләрем, бөтен рәхмәтләрем,
Шигырь булып, соңгы бүләгем.
 

Килә язмыштан

Кеше язмышы ул кешенеке,

Кирәк түгел аңа көнләшү.

Мөмкин мени, кеше көче белән,

Язмыш белән язмыш берләшү.

 
Кабатланмый язмыш сукмаклары,
Янәшә hәм бергә узсада.
Бер мизгельдә төгәл кабатланмый,
Бер карашка охшаш булсада.
 
 
Кабатланмас яшерелгән серләр,
Башка беркем белә алмаслык.
Кай вакытта авыртулы була,
Башка кеше түзә алмаслык…
 

Кыйммәтедә җирдә кешеләрнең,

Бердәм булып бергә булуда.

Вакланмыйча, кирәк булмаганга,

Дөрес итеп тормыш коруда.

Кеше булып кала белә алу,

Җирдә яшәүләрнең бүләге.

Хөрмәт белән карау язмышларга,

Яшәү өчен иң-иң кирәге…

Фикер килә

Кирәкмидер үпкә саклап яшәү,

Аңламый дип сине кешеләр.

Үз үзеңне кайчак аңлап булмый,

Көтмик шуңа башка кешедән.

Син күргәнне, башка яратмаса,

Кеше уе сиңа охшамас…

Булган шикләреңнән арынмасаң,

Күңелләрең hичтә бушамас.

Кеше күңеле аерым дөнья кебек,

Кануннары була төрлечә.

Кеше күңелләре күренми шул,

Бәя биреп булмый күрмичә.

 
Уйланасың, шикләнәсең кайчак,
Ышанулар җиңә күберәк.
Ялгышулар юлдаш була икән,
Авыр чагы, шунда бигерәк.
 

Дөрес фикер килә еллар үткәч,

Кирәк кебек бәлки булмаста…

Ничек дөрес, ничек булган диеп,

Чагыштырып карап тормаска.

Кеше хакы

Ана хакы, бала хакы дибез,

Бу сүзләрне кемнәр белмидер.

Күңеленә сала алмаганнар,

Күпме михнәт җирдә күрмидер.

Хак дигәне, безнең бурычлар,

Без кыласы булган гaмәлләр.

Бала өчен дөрес юл күрсәтү,

Ана өчен дога – сәләмнәр.

Хак дигәндә, дөрес чамалап,

Күпме алдың, күпме бирәсең.

Әзер булып, бүгенгеләр өчен,

Иртәгәсен ниләр күрәсен.

 
Тиеш гамәл соңармаска тиеш,
Вакытлары барсы билгеле.
Булганнары бары синекеме,
Әллә аны Ходай бирдеме…
 

Минеке дип әйтү дөрес микән,

Кылган гамәлләрдән башкасын.

Кеше хакы, кеше өлеше ул,

Күңелләрдә генә ятмасын.

Ала белгәч, бирә белү кирәк,

Калган эшкә «карлар яумасын».

Кеше хакы, Ана-бала хакы,

Үтәлмичә җирдә калмасын…

Күңел җыры

 
Ишеттемдә шушы моңлы җырны,
Онытылып әллә кителде…
Гомер буе шушы җырны эзләп,
Бүген генә таптым шикелле.
 
 
Үткәннәрнең әллә сәләмеме,
Әллә килеп хәзер иреште.
Күңел алданамы әллә шулай,
Диңгез диеп, аккан инешне.
 
 
Җыр агыла җанга сихәт биреп,
Тыңлаганда уйлар уйладым.
Таң калып мин бары тыңлый алдым,
Юраргада хәттә кыймадым.
 
 
Күңел җыры булып ишетелде,
Көтеп алган бәйрәм шикелле.
Күңел өчен олы сихәт булды,
Күптән аны көткән бит инде.
 
 
Бу моң әллә озак сакланганмы,
Бик тирәндә йөрәк түрендә…
Ишетелер өчен, күңел җыры,
Олы бүләк булып бүгенгә…
 

Сабантуй чоры

 
Тальян гармун моңнар таратыр,
Сабантуйлар чоры җиттеләр…
Сабантуйдан сабантуйга кәдәр,
Тагын көннәр үтеп киттеләр.
 
 
Еллар үтә сабантуйлар көтеп,
Бәйрәм көтеп, көтеп күрешү.
Сәләмләшеп, бергә җыелып,
Бер береңнең хәлен белешү.
 
 
Җыен иде, аның исемнәре,
Без үскәндә, йөгереп урамда.
Шулай бергә халык җыела ала,
Авылларда җыен булганда.
 
 
Кичектереп бераз кайтуларны,
Көтеп тора җыен чорларын.
Күз алдында тота өмет белән,
Ишетәсен тальян моңнарын.
 
 
Быел тагы шулай көтәбездә,
Булыр микән диеп җыеннар.
Сабантуйлар булмый кала алмый,
Халык яши, халык җыелган!
 

Бертуганнар

Бер анадан туган, малай, кызлар,

Газиз балалары ананың.

Бертуганнар яши алган өчен,

Зур хөрмәткә хакы бар аның.

Апамы ул, абый, энеме,

Сеңлесеме – барысы туганнар.

Җан җылысы барсы бер кешенең,

Бер карында алар булганнар.

Җан иңдергән ходай бер урында,

Бер үк булган ана җылысы.

Ана өчен барысы тигез була,

Кечкенәсе, урта, зурысы…

Кабатланган бишек җырларыда,

Берсе артыннан берсе үскәннәр.

Бер өстәлдә утырып тезелешеп,

Җыелышып чәйләр эчкәннәр.

Иң зур бәхет шуны тоеп яшәү,

Тормышыңда булу туганың.

Истә тотып туган булуларны,

Хәлләреңне белә торганың.

Гомер тавы

 
Юллар, юллар hаман чакыралар,
Ул юлладан ничек туясың.
Озын микән үткән юллар диеп,
Кайвакытта уйлап куясың…
 
 
Артта калды, үргә менгән чаклар,
Югарыда күреп өметләр.
Агай булып таудан төшеп килә,
Үргә менеп киткән егетләр…
 
 
Яшәр өчен түгел гомер тавы,
Күрер өчен генә биектән.
Томыш юлы җир өстеннән үтә,
Бар яшәеш җиргә береккән.
 
 
Ярты юлда туктап калмый гына,
Ярыйда ул әле баралсаң.
Адашмыйча, каты давылында,
Егылмыйча әгәр калалсаң.
 

Кешедә бит, бары җан иясе,

Җир йөзендә килә яшәсе.

Кычкырасы килә кайвакытта,

«Без кеше бит» диеп дәшәсе…

Сыналу вакыты…

 
Бер мәлне үзгәрде барысы,
Яктылык кимеде шикелле…
Бер илдән бер илгә вируслар,
Чикерткә шикелле сикерде.
 
 
Даруын табалмый, давалый табиблар,
Югалып калгандай бар халык.
Сугыш юк, ачлык юк шикелле,
Тукталып калгандай бик арып.
 
 
Озакка җитәрме бу хәләт…
Без шулай күпмеләр яшәрбез.
Билгесез иртәгә – буласы…
Ярдәмгә Аллаhка дәшәбез.
 
 
Ул гына белүче алда ни буласын,
Әфәтнең бетәсе көннәрен…
Самолет- танклар файдасыз,
Шаhидтер белгәнең, күргәнең.
 
 
Тынгандай бар дөнья, бөтен җир,
Тукталган шикелле хәрәкәт…
Ни булып бетәсен белмәгәч,
Яшәүдә беткәндәй бәрәкәт.
 
 
Бер сынау мизгеле бары тик,
Ә күпме халыкка кагыла.
Кайлардан көтәргә ярдәмне…
Битараф Аллаhның барына.
 
 
Вируслар күренми, беленми,
Кешенең йөзендә, кулында.
Галимнәр бер нидә белмәгән,
Бүгенгә ул вирус турында…
 
 
Дәлиллек барыбыз өчендә,
Галәмнең хуҗасы бер генә.
Сәбәпче булырмы аңларга,
Җаваплар бирәсе көн генә.
 

Онытма язларны

 
Онытма язларның килүен,
Урамда кояшның көлүен…
Арыныйк күңелсез хисләрдән,
Онытып вируслар йөрүен.
 

Вируслар китәрләр, бетәрләр,

Бездәге курыкуны көчәйтеп.

Аңларбыз без кайбер әйберне,

Ишетми йөргәнне ничә әйтеп.

 
Кешенең дөньяда урыны,
Билгеле – язылып куелган…
Күрәсе булганны күрәсең,
Үзгәрми ул синең, уеңнан.
 
 
Гaрәсәт, давыллар булалар..
Кай вакыт кагыла күпләргә.
Вакытлар аңлата, күрсәтә…
Кем хуҗа гaләмдә, күкләрдә.
 

Килде вакыт

 
Кемдер сүгә көндә хөкүмәтне,
Кем гаепле саный дәүләтен…
Үзе hаман кыргыйлана бара,
Каплап тормый хәттә гәүрәтен.
 
 
Күренмәгән вирус килеп кинәт,
Андыйларны бераз «юата».
Кая керер урын тапмаганда,
Коры җирен кинәт чылата.
 
 
Бәргәләнә бераз кеше күңеле,
Ярдәм белми каян көтәргә.
Билгесезлек юлда олы киртә…
Ничек аны урап үтәргә.
 
 
Гaдәтләнгән тормыш туктагандай,
Кемгә тыныч кемгә куркыныч…
Уйлаганда, бараз аңлыйсыңда,
Түләнмәгән кебек зур бурыч.
 
 
Калган эшкә, инде карлар яуган,
Бүгенгесен кирәк уйларга…
Тормыш көзе ишек каккан чакта,
Өмет итеп йөрмә туйларга.
 
 
Бурычларың сине озатмасын,
Олы юлга чыгып киткәндә.
Каршыласын иде матур җәйләр,
Язлар үтеп җирләр кипкәндә.
 

Бер хуҗа

 
Синдә хуҗа, миндә хуҗа кебек…
Хуҗалыклар гына билгесез.
Кайда күреп була алыр микән,
«Син хуҗасы» дигән билгесен.
 
 
Хуҗасызмы бөтен якты дөнья,
Каян килеп чыга вируслар.
Адашалар, бүленәләр кинәт,
Гүләйт итеп йөргән туристлар.
 
 
Таныш түгел, көтелмәгән сынау,
Безгә бүген ясый сәяхәт.
Җилдә очкан яфраклар кебек,
Байлыклар hәм бөтен сәясәт.
 
 
Кемнән безгә ярдәм килә ала,
Түрәләрдән, яки дәүләттән.
Кайсы безгә дөресерәк сөйли,
Сакланырга иде, гайбәттән…
 
 
Ике рәхәт бергә килә алмый…
Савап көтмик, гамәл булмаса.
Сусауларны чиләк баса алмас,
Сулы булып алар тормаса.
 
 
Җиңел килгән бәхет сизелми шул,
Кадерләрен авыр аңлавы.
Кеше өчен олы кисәтүдер,
Тормышларның җиңел бармавы.
 

Җәй

Язлар җитсә, язлар матур кебек,

Алыштырды хәзер жәйләре.

Күңел анын матурлыгын тоя,

Әллә күңел өчен хәйләме.

Җәйләр җитеп, дөнья үзгәрә шул,

Уяналар бөтен чәчкәләр.

Күңелләре җилкенүен сизә,

Күп яшәгән олы яшьтәләр.

Җәй җылысы, тагы өмет бирә,

Булыр кебек алда гомерләр.

Алдагысын бары Ходай белә,

Күрәселәр аны күрерләр.

Картаясы килми, күңел көтә,

Җәйләр килеп тагын киткәнен.

Тагы беркат язмыш, көткәннәргә,

Матур мизгель бүләк иткәнен.

Еллар шулай, алар йөгерәләр,

Ашыкмаган чактакта күңелләр.

Йөрәк кенә ярсыгандай була,

Тибә башлагандай бүгеннән.

Матурлана бара кебек хәзер,

Җәйләр генә түгел, көннәре.

Күрәселәр, күрелмичә калмас,

Күп булсада инде күргәне.

Озату

Бик ямансу була күңелләрдә,

Якын кеше китсә мәңгегә.

Буйсынабыз язмыш агышына,

Сорау биреп булмый Тәңрегә.

Көтүләрнең файдалары булмый,

Үкенеүләр генә сакланыр.

Онытылмас, ләкин өйрәнелер,

Ялгыз кебек яшәү башланыр…

Искә төшөп, күңел яраланыр,

Әйтә алмый калган сүзләрдән.

Дога укып, әрвах рухына…

Яшьләр чыккан чакта күзләрдәр…

Хәтер бары берләштерә ала,

Яшәп киткән әби-бабалар…

Без яшибез бүген тормыш диеп,

Ә бездән соң, безнең балалар.

Буш сүзләрнең кирәгедә калмый,

Тормыш кабатланмый барыбер.

Хәтер дигән әйбер җуелмасын,

Туганнарның җирдә каны бер.

Буын белән, буын өзелмәсен,

Күпме генә сулар аксада.

Ул бәйләнеш, кеше күңелендә,

Хәтерләрдә бары саклана.

Сәясәт

 
Кемнәр сөйми икән сәяхәтне,
Бер тапкырдан күңел тартыла.
Кемнең балалары читтә укый,
Чит илләрне хурлап халыкына.
 
 
Капиталист череп бара диеп,
Бездә кемнәр хәзер байлар соң…
Кемнең балалары «типтерәләр»,
Ә байлыклар килгән кайдан соң.
 
 
Кайдан килде яңа хужалары,
Халыкныкы дигән милекнең.
Бездә исә халык өченме соң,
Законнарга язган ирекнең…
 
 
Кайчан гына куып җитәрбездә.
Кайчан гына узып китәбез…
Алар җүләр, без акыллы диеп,
Үзебездә ышанып бетәбез.
 
 
Без булмаган җирдә әйбәт дигән,
Мәкaль мәгәнәсе ялган дип.
Эшләгәннәр каты байый ала,
Бары ялкау ярлы калган дип.
 
 
Кемнәр өчен яхшы хезмәт хакы,
Ә кемнәргә яллар кырымда.
Чит илләрдә, кемнәр план кора,
Күчмә милек алу турында…