ТАНЛАНГАН АСАРЛАР

Tekst
0
Recenzje
Przeczytaj fragment
Oznacz jako przeczytane
Jak czytać książkę po zakupie
  • Czytaj tylko na LitRes "Czytaj!"
Czcionka:Mniejsze АаWiększe Aa

Улар-ку кетдилар. Замон ґзгариб, «атеизм» дегани µам йґі бґлди, деб юрсак, илдизлари іолган экан. Ґозиргилар энди ґзларини «атеист» демайди, «диншунос олим» дейди. Мана шунисига доІмизда! Аввалгилари ґз номлари билан аталарди, булар энди дин бґйича олимликка даъвогар бґлиб туришибди. Дин асосларини яъни, Јуръони Каримни, Ґадиси Јудсийни, Ґадиси шарифларнинг аслини ґіий олмасдан, маІзини чаіа олмасдан туриб іанаіасига «диншунос олим» бґлиш мумкин? Нималарга асосланиб «Јуръон – инсон онгининг маµсули?» дейдилар? Илгариги атеистлар Ислом динини Јуръони Каримнинг рус тилидаги маъно таржимасидан билишарди. Бугунгиларнинг «бахтига» Јуръони Карим маънолари ґзбекчага µам таржима бґлди. Шундайлардан бири таржимани ґіигач, «Јуръонни тушуниш учун аввал «Инжил» ни ґіиш керак», дейди. Мана шунга ґхшаган одамларни нима деб аташ мумкин? Биз «кофир» дея олмасмиз, чунки бу µукмни Аллоµ чиіаради. Биз оддий деµіончасига іилиб «аµмоі» деб іґя іолайлик. Юмшоіроі тарзда «аілсиз» деб ёзмоічи µам бґлдик. Кейин ґйлаб іарасак, аілсизга аіл битиши мумкин экан, аµмоінинг давоси эса йґі экан. Усмон Нурий Тґпбош µазратлари ґз битикларида бу кабиларни шундай атабдиларким, бизга µам шу ном маібул тушди. Бу кабилар ґзларининг аждодларини маймун деб билганларидан кейин улардан яна іандай аіл кутиш мумкин? Бизга іоронІу бґлиб іоладиган бир муаммо бор халос: улар ґзларини ота томондан маймун деб билармикинлар ё она томонданми? Балки µар икки томонламадир?

Энди аµмоілик масаласига келсак, Јуръони Каримда икки µил аµмоіликдан сґз юритиларкан. Уларнинг биринчиси кофир ва мушриклар тоифаси бґлиб, Аллоµ таоло улар µаіида юіорида зикр этганимиз «Баіара» сурасида марµамат іилган. Абу Жаµл, Абу Лаµаб, МуІира ибн Валид ва шунга ґхшаш кимсалар ЈАЛБлари муµрли, кар, кґр ва соіов бґлганлари учун µам µидоятга эриша олмадилар. Шунинг учун µам улар: «Биз сенга ишонсак хотинларимиз олдида масхара бґламиз» ёки «ПайІамбарлик бизга берилиши лозим эди. Чунки бизнинг мол-мулкимиз ва бола-чаіамиз янада кґпдир», деган аілсиз ва мантиісиз сґзларни сґзладилар. Улар Расулиллоµнинг µаі пайІамбар эканликларини билганлари µолда аµмоіликлари туфайли инкор этувчи ґжарликларидан іайтмаганлар.

Јуръони Каримда зикр іилинган иккинчи тоифа аµмоілар эса ґзларини Іоят аілли деб биладиган кишилардир. Дунёвий орзулар уларни Іафлатга етаклагани учун кґзлари µаіиіатни кґрмайдилар. Бундай кишиларнинг фаіат айримлари бирон бир фалокатга учраганларида іисман кґзлари очилиши мумкин.

Ґазрати Жалолиддин Румий аµмоілар µаіида шундай деган эканлар: «Аµмоілардан іочингки, Ийсо алайµиссалом улардан іочгани каби. Аµмоілар билан суµбат іилиш натижасида неча марта іонлар тґкилгандир».

¤рни келганда Ийсо алайµиссаломнинг аµмоідан іочишлари баёни билан танишсак:

Марямнинг ґІли Ийсо худди арслон іувалаган каби югуриб борар эдилар. Кґчадан ґтаётган одамлардан бири унинг оріасидан югурди ва шундай деди:

– Нима бґлди сизга, µуркитилган іуш каби учиб бормоідасиз?

Ийсо алайµиссалом шу іадар тез чопар эдиларки, шошилганларидан бу одамнинг саволига жавоб бера олмадилар. Ул зотнинг бул тарзда югуришидан баттар µайратга тушган одам, ниµоят яіинлашди ва яна сґради:

– Эй Руµуллоµ! Аллоµ ризоси учун бир он тґхтанг ва холингиздан бизга хабар беринг? Кимдан ва нима учун іочмоідасиз? Ахир оріангизда арслон µам, душман µам, іґріадиган бошіа бирон нарса µам йґі-ку?

Бунга жавобан Ийсо алайµиссалом дедилар:

– Аµмоідан іочмоідаман, аµмоідан! Мендан узоіроі турки, ґзимни іутіарай.

Бояги киши сґради:

– Нафаси билан кґрларга ва карларга шифо берувчи Ийсо Сиз эмасми?

–Ґа, менман, – дедилар Руµуллоµ.

– Маънавий сирларнинг тилсимини билган ва шунинг учун µам «Руµуллоµ» номини олган маънавий зот Сиз эмасми? Ахир сиз дуо ґіиганда ґлганлар µам худди овини тутган арслон каби іабрдан сакраб чиіарди-ку?

Бунга жавобан µазрати Ийсо дедилар:

–Ґа, ґликларни тирилтирадиган менман.

– Эй Ийсо! Лойдан іуш ясаб, уларга жон баІишлаган Сиз эмасми?

–Ґа, менман, – дедилар Ийсои Руµуллоµ.

– Эй тоза руµ! ¤зингиз истаган нарсага іодир бґла туриб, яна кимдан іґріиб іочмоідасиз?

Ийсо алайµиссалом яна жавоб іилдилар:

– Аввало руµни ва сґнгра вужудни яратган Жаноби Ґаііа ва унинг сифатларига іасам ичаманки, сен айтган бу дуони, яъни исми Аъзамни кар ва кґрларга ґіиган эдим, улар тузалдилар. Сґнгра бу дуони баланд чґііили тоііа ґіиган эдим, дуонинг кучидан ґртасидан айрилиб кетди. Сґнгра ґлик бир жасаднинг іаршисида ґіиган эдим, ґлик тирилди. Ґеч бир нарсаси бґлмаган фаіирга ґіиган эдим, бой-бадавлат бґлди. Лекин бу дуони аµмоі бир іалбга минг дафъа шафіат ва марµамат ила ґіисам µам µеч фойда бермади. Бу аµмоі тош каби іаттиі туриб олди ва аµмоілигидан воз кечмади. Оµак тґкилган іум каби ундан бир ґт µам ґсиб чиімади.

Бу сґзларни эшитган у одамнинг іизиіиши янада ортиб µазрати Ийсодан сґради:

– Исми Аъзам бу іадар киши ва нарсаларга таъсир іилиб, фойда бергани µолда нега аµмоіликка таъсир іилмади? Ґолбуки, іолганлар µам хаста эдилар. Уларнинг даво топиб, аµмоінинг даво топмаслиги сабаби ва µикмати недир?

Саволга Руµуллоµ шундай жавоб бердилар:

– Аµмоілик іаµри илоµий бґлган бир хасталикдир. Јолганлари эса кґрлик каби іаµри илоµийга дуч келмаган хасталиклардир. Бало µам бир хасталикдир, лекин у µам мубталосидан шифо топади. Аµмоіликка келадиган бґлсак, бу µам бир хасталикдир, лекин аксарият µолларда бу хасталикдан бошіалар зарар кґрадилар. Аµмоілик тамІаси Аллоµнинг бир муµридир. Унга µеч кимса чора топа олмайди.

Бу µикматни рамзий маънода тушунмоі лозиммикин. Яъни: аµмоідан жисмонан эмас, руµан іочмоілик жоиз. Руµан іочмоілик – иймонни унинг салбий таъсиридан эµтиёт іилиш дегани бґлади. «Јозонга яіин юрсанг – іораси юіади», деганлари бежиз эмас.

* * *

Ґикмат аµлидан бири: кунлар ґі, инсонлар эса нишондир. Эй инсон, замон, µар кун сени ґілар билан ґіла±тир ва бутун вужудингни µар бир µужайрасигача илма-тешик іилиб кечаю кундуз илгакли игнаси билан тґрла±тир. Кундузлар µам, кечалар µам бир зумдай ґтиб кетади. Бу аµволда сенинг вужудинг іандай іилиб соІ-саломат саіланиб іолсин? Агар кунларнинг сенга етказа±тган нуісонлари кґз ґнгингда кґргазма іилиб ±йиб іґйилган бґлсайди, µеч шубµасиз, келиб кетган у кунлардан ґтаканг ±рилар, сґнг эса югуриб кетардинг. Тез келиб кетган соатларинг нималарга сарфланганини кґриб, жирканардинг? Лекин Аллоµнинг тадбири тадбирларнинг аълосидир. Дун± ташвишларидан узоі бґлинганда µа±т тотли кґринади, албатта, лекин аслида сен заві деб ґйлаган нарсалар, ким±гарнинг ханталдан олган аччиІидан µам аччиідир. Ґавойи нафсга берилиб яшалган дун± µа±тининг иснодлари шу іадар кґпдирки, буни тушунтирмоічи бґлганлар гапира-гапира чарчайдилар. Аллоµим, сен бизни тґІри йґлга сол!

* * *

Ґикмат аµлининг бири бґлмиш мґътабар донишмандга мурожаат іилиб, дун± µа±тини тавсифлашни сґрашганида у зот мазкур жавобни берган эканлар:

– Дун± µа±ти – сен ичида бґлган ОНдан иборатдир. Чунки ґтган ґтмиш бґлиб іолади. Ортиі µеч нарсалик бґлолмайсан. Келажагинг эса іандай бґлишини билмайсан. Ваіт шундай нарсаки, тун кундузнинг ґлимидан хабар беради. Туннинг бошланиши у куннинг завол топганини билдирувчи бир ишоратдир. Тинимсиз келиб кетган µодисалар инсонларни ґзгартиради, эскитади, іаритади. Ваітнинг вазифаси жамоаларни сочиб ташламоі, сараламоі ва неъматларни йґіотмоідан иборатдир. Амал узун, умр іисіа, µар нарса эса ±лІиз Аллоµга іайтади.

* * *

Агар сиз билимдон бґлсангиз, биродарларингизга µам беринг, токи ундан шамчироіларини ±ндириб олишсин.

* * *

Илмнинг юзасида сузиб юрувчи одам жаµолатни теранлик деб, ±ввойиликни забардастлик, мавµумликни ниµоясизлик, бемаъниликни эса ґта таъсирчанлик деб іабул іилади.

* * *

Одам боласининг энг жиддий эµти±жи – µаіиіатни билиш эµти±жидир. Минг хил йґл билан янглишиш мумкин, µаіиіатга эса фаіат битта йґл олиб боради. Ґаіиіатни юрак-юракдан севиш – уни топишнинг асосий шартларидан биридир. Исботланиши іийин µаіиіатларни кґпчилик овознинг эътироф этмоІи узил-кесил далил бґла олмайди, чунки бундай µаіиіатларга кґпчиликдан кґра айрим одамларгина дуч келадилар. Тажриба синовига чидаган нарса – µаіиіат бґла олиши мумкин.

* * *

Фан – іайиііа µам, кемага µам баб-баравар очиі денгиз кабидир. Биров унда олтин ±мби ташиса, бошіаси іармоі ташлаб балиі овлайди. Фаннинг ибтидоси – аіл, аілнинг ибтидоси эса сабр-тоіатдир. УлуІ ишлар учун толмас сабот керак. Кишини іобилияти учун эмас, балки ґша іобилиятидан іандай фойдалана олишни билишига іараб іадрлашади. Јобилият ґз-ґзича шуурсиздир, у ишга солинган таідирдагина жилоланади.

* * *

Баъзилар муµаббат ±ш танламайди, дейишади. ТґІридир бу балки. Аммо Јобус ґІлига мурожаат этиб: «Ўшинг іайтганда севма», деган экан. Яна бир доно одам «одам іирі ±шга іадар севмадими, ундан кейин µам севмай іґя іолгани маъіул», деган экан. Чунки кексаликдаги муµаббат – фазилат эмас, балки иллатга айланаркан. Кексайган одамнинг ±шлик ґтида ±на олмаслиги ойдек равшан µаіиіатдир. Шундай экан, «ошиі іария – табиатдаги энг катта мажруµликдир», дегувчи мутлаіо µаідир! Эски саноч шаробга бас келолмагани каби кекса юрак ±шлик туйІуларига бардош беролмайди. Уйланмоічи бґлган іариянинг бирдан-бир муддаоси – унга энага керак. Ўш хотин орзусидагиларга шайх Саъдийнинг сґзларини эслатмоі жоиз: «Ўш хотиннинг биіинида чол ±тганидан кґра, шу биіинга камон ґіи ботгани афзалроі…».

* * *

Вазир подшоµнинг кайфияти синиі эканини фаµмлаб, кґнглини кґтариш учун бир µазил гап айтибди. Подшоµ іошларини чимириб іґйибди-ю, индамабди. Бу µол учинчи такрорланганида у Іазабланиб:

– Менга бемаъни гапларни айтмоііа іандай журъат этяпсан! Йґіол, кґзларимга кґринма, йґіса бошингни оламан! – деб іувибди.

Вазир доно экан, «кетганим маъіул, соІинса ґзи іидиртириб топади мени», деб уйига µам кирмай, узоі іариндошлариникига бориб, паноµ топибди. Подшоµ янги вазир тайин этибди, аммо ундан кґнгли тґлмабди. Вазирлар алмашинаверибди, подшоµ эса доно вазирини соІингандан соІинаверибди. Уни іидиртирибди, аммо изини µам тополмабди. ¤йлай-ґйлай «Кимки бош вазир лавозимини орзу іилса, саройга келаверсин, саволларга мукаммал жавоб берса бу юіори мартабани эгаллайди, жавоб бера олмаса сазойи іилинади», деб жар солдирибди. Бу чаіириііа жуда оз одам ишониб келибди. Улар орасида эки кийимда, соіоллари ґсиі, чґлоі ва букри бир одам µам бор экан. Аввал тузукроі кийимдаги, кґринишдагилар имтиµон іилиниб, жавобларига ажр олибдилар – сазойи іилиниб, шарманда бґлибдилар.

 

Навбат букрига келганда сґрабдилар:

– Дун±даги барча денгизлардаги марваридларнинг сони іанча?

Букри истеµзо билан жавоб берибди:

– Дун±даги одамларнинг кґзлари іанча бґлса, денгиздаги марваридлар µам шунчадир.

Сґрадилар:

– Инсон танаси учун энг зарур нарса нима?

Букри жавоб берди:

– Саломатлик.

Сґрадилар:

– Јайси іурол мґлжалга бехато ура олади?

Букри жавоб берди:

– Аілли инсон онги, тафаккури.

Сґрадилар:

– Јум билан шакар аралашиб кетган бґлса, уни сувга солмай туриб ажратиш мумкинми?

Букри жавоб іилди:

– Мумкин. Бу аралашмани чумоли уяси ±нига тґксангиз, чумоли шакарни ташийди-ю, іум сизга іолади.

Сґрадилар:

– Сен денгиз сувини ичиб адо іила оласанми?

Букри жавоб іилди:

– Албатта. Сиз аввал денгизга келиб іуюлувчи барча дар± ва ирмоіларни тґхтатиб берасиз, мен эсам денгиз сувини ичиб іуритаман.

Сґрадилар:

– ¤лик гулханда ±наркан, тирикни нима куйдиради?

Букри жавоб берди:

– Тирикчилик ташвиши.

Сґрадилар:

– Энг тубан юмуш надир?

Букри жавоб берди:

– Тиланчиликдир.

Саволлар адоІига етгач, букри подшоµга мурожаат этиб: «Вазирларингизга мен µам битта савол берсам бґладими?» деб сґрабди. Подшоµдан ижозат теккач:

– Эшикнинг Іижирлаши нимани англатади? – деб сґрабди.

Вазирлар ґйлаб-ґйлаб тайинли жавоб айтишолмагач, у истеµзо билан кулиб дебдики:

– Бу савол сиз ґйлаганчалик мушкул эмас: эшикнинг Іижирлаши – унинг очилиб ±пилганидан далолатдир.

Подшоµ іувониб кетибди, «бу букри бґлса µам Іоят доно экан, µатто аввалги доно вазиримдан µам аълороі экан», деб вазирлик сарполарини келтиришни амр этибди. Шунда букри:

– Подшоµим, мен Аллоµнинг бир ожиз бандасиман. Аввал сизнинг ±нингизда бир доно вазир бґларди, мен унинг ґрнини эгалламоііа лойиі эмасман, – дебди.

– Ґа, бор эди, – дебди подшоµ, – мен нодонлик іилиб уни іувиб юборгандим. Энди у йґі, излаб изларини µам тополмадим.

– Афсусланманг, подшоµим, чин юракдан іидирган бґлсангиз унинг ґзи µузурингизга келади. Мен унинг іаердалигини биламан.

– Јаердалигини айтсанг, тилаган тилагингни бераман, – деб іувонибди подшоµ.

Шунда букри іаддини тиклабди, ясама соіолини юлиб ташлабди. Подшоµ ґрнидан туриб доно вазирини баІрига босибди.

Јиссадан µисса шуки, тафаккур кишини µеч іачон хор ±ки зор іилмайди.

* * *

Подшоµ вазирининг укаси µудди акаси каби µукмдорга суюмли бґлишни орзу іилибди. «Сен ґз юмушингдан іолма», дебди акаси. Аммо ука акасига µасад іилиб, унинг ґрнини эгалламоі іасдида подшоµга рґпара келибди-да, ґзини доно билиб:

– Мен осмонда итларнинг µуришини эшитдим, – дебди. У нодон «гапимда фалсафий маъно бор», деб ґйлаган экан. Подшоµ эса «Ґузуримда бундай бемаъни гап айтмоііа журъат этган бу нодонни зиндонга ташланг», деб µукм іилибди. Шунда ака:

– Подшоµим, бу менинг укамдир, бир озгина гапга нґноі, маісадини дуруст ба±н іила олмайди. У ±лІон сґз айтгани йґі. Кеча бургут бир кучукчани олиб учган экан. У ґша кучукчанинг ангиллашини эшитган, – деб укасини жазодан іутіариб олибди.

Шундан сґнг µам укага аіл битмай, яна подшоµга рґпара бґлибди-да:

– Мен узган камон ґіи кийикнинг µам ту±Іига µам іулоІига тегди, кейин ґз-ґзидан іоврилди. Мен уни мазза іилиб едим, – дебди.

Подшоµ яна Іазабланиб, яна зиндонга µукм іилибди. Шунда ака яна ґртага тушибди:

– Подшоµим, укамнинг гапга нґноілигини аввал айтиб эдим. У µозир µам ±лІон сґз айтмади. Укам ниµоятда мерган. У ґі узган дамда кийик ту±Іи билан іулоІини іаши±тган экан. ¤і ту±і билан іулоіни тешиб ґтиб іайроі тошга тегибди-ю, учіун чиіиб, µашак ґт олибди. Кийик гґштини шу ґтда пишириб ебди.

Јиссадан µисса шуким, бґзчи билганини тґіигани маъіул.

* * *

Ажриідан сґрабдилар:

– Нега іишда µам кґкариб чиімайсан?

– Сґрама, биродар, – дебди ажриі хґрсиниб, – Кґкламда кґкариб чиіиб іандай µурмат кґрибманки, іишда µам кґкарсам?

* * *

ПайІамбаримиз Муµаммад соллалаµу алайµи васаллам «Хамр (яъни аілни олІувчи µар бир нарса) ±монликлар онасидир», деган эканлар. Яна марµамат іилиб дебдиларким: «Хамрдан саілан. Унинг дарахти бошіа дарахтлардан ошиб ґтгани каби, гуноµлари µам бошіа гуноµлардан ошиб тушади». Майхґрликнинг Аллоµ томонидан µаром іилингани (яъни таъіиілангани)ни, бу µаіда Јуръони Каримда оятлар мавжудлигини кґпчилик билади. Яна билишимиз жоизки, µатто Тавротнинг саµифаларида µам «Шароб шарманда этади, мускир жанжалкашга айлантиради. Унга мубтало бґлган аілли эмасдир», дейилган.

Минг афсуслар бґлсинким, асли мусулмонобод бґлган юртимизда, асли мусулмоншева бґлган одамларнинг фарзандлари ґз насабларини унутиб, ±монликлар онасининг фарзандига айланиб боряптилар. Майхґрликка іарши гапириш, майхґрларни инсофга чаіириш – шамолга іарши µайіириш каби бесамар кетяпти. Уламоларимиз, имомларимиз гапиргудек бґлишса, «Сен майнинг іадрини іаердан билардинг?» деган маънода афтларини бужмайтирадилар.

Бир куни камина µам майхґрликка іарши сґз айтган эдим, «Ґадеб ароіни ±монлайверасизми, ґзингиз µечам ичмаганмисиз?» деб таъна іилишди. ТґІрисини айтдим. Аллоµга тавбалар іилганим µолда, ґша іилмишларимни лаънатлаганим µолда, ичганларимни яширмайман. Мен кґп ичмаганман. Лекин кам ичдинг нимаю, кґп ичдинг нима, фарісиз – игна µам, йґІон іозиінинг учи µам кґзга кирар бґлса, барибир кґр іилади. Менга таъна іилган жамоатга іараб дедимки: «Сиз бутун дун± бґйича бир одамни топинг. Агар у: «илгари касал эдим, шу ароіни ичиб тузалдим, илгари камбаІал эдим, шу ароіни ичиб бойиб кетдим, илгари хор эдим, шу ароіни ичганимдан кейин обрґ топдим, шарафландим», деса, сизларни ичкилик билан ґзим таъминлаб тураман. Шундай одамни топа олмайсиз. Чунки ароі (ароі деганда барча маст іилувчи ичимликларни – шайтоннинг сийдигини назарда тутяпмиз) соІлом одамни касал іилиши, бойни камбаІалликка гирифтор этиши, шарафли одамни эса хорлик жарига судрашини µамма билади. Аммо нафс олдида маІлуб µолда тураверадилар.

Мени бир нарса ажаблантиради: айтайлик, телевизор сотиб олдик. Дарров іґлланмасини ґіиймиз. Телевизорни яратган олимлар, усталар бизларни огоµлантиришади: 220 волтли токка уланг, иситиш ускунасидан нарироіда турсин… Буни билиб, биз µеч іачон телевизоримизни 380 волтли токка уламаймиз, телевизорнинг бузилишига йґл іґймаймиз. Јґлланмага амал іилмасак пулга куямиз. Ґолбуки, Инсонни яратган Аллоµ Одам болаларига тґІри яшаш йґлларини ґргатувчи іґлланма – илоµий китобларни туширди, тґІри йґлга бошловчи элчиларни юборди. «Јґлланма» нинг энг улуІи, шубµасиз, Јуръони Каримдир. Элчиларнинг энг шарафлиси, шубµасиз, бизнинг ПайІамбаримиз алайµиссаломдирлар. «Мґъминлар учун насиµат, кофирлар учун µасрат» бґлмиш Јуръони Карим одамларга іарата: ичма, бу дун±да хор бґласан, у дун±да азобга іоласан, деб турса-ю, биз эшитмагандек, билмагандек ичаверсак. Бу дун± азобига дуч келганимизда, айтайлик, тузалмас хасталикка чалиниб, тґшакка михланганимизда ±ки фарзандларимиз ±мон хулілари билан куйдира бошлаганида «Эй Худо, мен Сенга нима ±монлик іилувдимки, менга шунча Іам-алам берасан», деб нолалар іиламиз, кґз ±шлар тґкамиз.

Фиръавннинг имон келтириши каби кечиккан бу µасратларимиздан фойда бґлармикин?

Кечагина «Ичманг, биродар», дегани учун кґзимизга ±мон кґринган имомни чаіиртириб: «Бир ґіиб іґйинг», деймиз. Мулла іирі марта «Ўсин» сурасини ґіиса, у дун±га гґ± гуноµлардан холи бґлиб кетиладигандай туюлади. Кошки эди буларнинг фойдасизлигини билсак. Юіори кучланишли токка уланган телевизор куйгани каби охиратимиз куйиб бґлганини англамаймиз. Телевизор куйса, пулимизга ачинамиз. Умримизнинг энг гґзал онлари куйиб адо бґла±тганини эса, фаµмламаймиз.

Ароі одамнинг ґзигагина ±мон таъсир іилса, чидаш мумкиндир балки. Ароінинг зурри±дга таъсири-чи? Мажруµ туІила±тган болалар, туІилма±і ґла±тган болалар-чи?! Бирор кишини беµос уриб ±ки туртиб юбориб, о±Іини ±ки іґлини майиб іилиб олсангиз, іонун олдида жазоланасиз. Лекин іґл-о±ісиз ±ки аілсиз туІила±тган болаларнинг мажруµлигига сабабчи ота ±ки онани жазоламаймиз. ТґІри, бу дун± іонуни жазоламайди, аммо Аллоµнинг жазоси тайин-ку, іґрімаймизми?

Ароіхґрлик µаіида гапирилса, европаликлар бузди бизларни, деймиз. Бу гапда жон бор. Лекин улар µар биримизни ±тіизиб олиб, оІзимизга зґрлаб ароі іуймадилар-ку? Европаликларнинг маданиятга оид дуруст одатларини олмаганимиз µолда нима учун фаіат бузуіликларини маъіул кґриб іолдик?

Биз ичганда µам гґ± маданийча ичишга ґрганганмиз. Яъни «тамада» деганни сайлаб оламиз. (Бу сґзни ґзбекчага айнан таржима іила олмадим, рамзий маънода «Шайтоннинг бош ±рдамчиси», десам ранжимасинлар.) Чиройли сґзлар, яъни, «тост» айтамиз. Тилаклар тилаймиз. СоІлиі, омад, бахт… Кимдан тилаймиз? Албатта Худодан тилаймиз. ¤йламаймизки, яратган Тангри «ичма, бу харомдир», деб іґйибди. Шу µаромни ича туриб, Ундан яна бахт сґрасак, берармикан шу бахтни! (Мазкур фикрни аввал µам айтиб эдик, такрор этаётганимиз бежиз эмас).

Баъзан ичкилик іґйилган давраларда ґтиришга мажбур бґламиз. Шунда айримлар сал истиµола іилган бґлиб: «Чарчоіни кґтаради, ижозат берсангиз, озгина-озгина ичсак», дейишади. Шунда: «Рухсатни мендан сґраманг, чунки буни мен µаром іилган эмасман», деган мазмунда жавоб бераман. Баъзиларга шу гап таъсир іилади, бошіалар: «Худонинг ґзи кечиради», деб ичаверишади. Худди Худо уларга «Тґйиб ичиб олаверларинг, кейин сенларни кечираман», деб тилхат бергандай ±ки вахий юборгандай ишонч билан гапиришади.

Бир неча йил бурун Туркистон шаµрида, µазрат Аµмад Яссавий маібараларидан бир чаіиримча нарида аянчли бир даврада ґтиришимга тґІри келган эди. Воіеа тґйнинг эртасига содир бґлди. Дастурхон атрофида турли ±шлардаги одамлар ґтирибмиз. Айтишим жоизки, шундай муіаддас ва шарафли шаµарда яшовчи, ґзини мусулмон деб атовчилар ароіхґрликда «чемпион» эканлар. Хуллас, мендан «тост» айтишимни илтимос іилишди. Дастлаб рад этдим. Талаблар такрорланавергач, дедимки: «Хґп, гапираман, аммо ранжимайсизлар. Ґозир сизларга, «ичманг», деганим билан ±імайман. Лекин бир нарсани ґйлаб кґринглар: мана бу йигит ґІлингиз экан, ота билан ґІил нима деган одам бґлдиларинг энди?! Мана бу йигит сизнинг ку±вингиз экан, сиз билан ичиб, маст бґлиб, уйга боргач хотинини, яъни іизингизни урса, іизингиз додини кимга айтади? Сґнг эса сиз додингизни кимга айтасиз?»

Бу гапдан кейин ґІил ва ку±в чиіиб кетишди. Бир-икки киши гапимни маъіуллаб, ароі іуйилган пи±лани нари суриб іґйишди. Бошіалар эса «Худо кечиради», деб ичишни давом эттираверишди. Бундай одамларни «эш-шакдай іайсар», дейишади. Йґі, азизлар, эшакларни ранжитманг, эшиклар уларга ґхшамайди, чунки эшакни тарбия іилса бґлади: «иш-ш» десангиз тґхтайди. Бундай одамлар эса тґхташмайди.

Ароіхґрлик іанча-іанча улуІларни хорлик ботіоІига ботирди. Жуда кґп истеъдод эгалари бу бало оіибатида умрларини µам, іобилиятларини µам бой бердилар.

Шу ґринда µазрат Бобур Мирзонинг бир фармонларини эсга олсак, фойдадан µоли бґлмас. Милодий µисобда 1525 йили имзоланган мазкур фармонга биноан майіатаІон (сухой закон) эълон іилинган эди:

«Башар нафси ±монликка майл этишдан узоі эмас, «нафсимни поклай олмадим, чунки нафс ±монликка амр этувчидир.» Ундан іайтиш баІишловчи Маликнинг лутф-марµаматидан бошіа мумкин эмас. «Бу Аллоµнинг эµсонидир, кимга хоµласа, бахш этади. Аллоµ катта эµсон эгасидир.» – Бу сґзларни ифодалашдан ва бу гапларни ба±н іилишдан Іараз шуки, инсонлик таіозоси, подшоµлар расм-русми, подшоµлик лавозими, мансабдорлар одати бґйича шоµдан тортиб сипоµийгача гґзал ±шлик кунларида шариат манъ іилган баъзи нарсаларга ва айрим ґйин-кулгуларга ружуъ іилинарди. Бир іанча ваітдан кейин пушаймонлик кунлари келиб, уларни битта-битта тарк іилинар ва чин тавба билан уларга іайтиш эшиги ±пилар эди. Аммо маісад ва матлабларнинг муµими ва буюги бґлган ичкиликдан іайтиш тавбаси «µар иш ґз ваітига боІлиі» деган парда остига беркиниб, юзини кґрсатмас эди, токи бу яхши соатда зґр Іайрат билан уруш эµромини боІлаб, шавкатли Ислом аскарлари ±рдамида кофирларга іарши жангга киришганимизда Іайб Илµомчиси ва µаіиіат Жарчисидан «Иймон келтирганларга ваіт келмадимики, іалбларини Аллоµнинг зикри билан юмшатсалар?» мазмуни эшитилиб, гуноµ ва саркашлик асбобини илдизидан іґпориб ташлаб, тавба эшикларини тґлиі жиддият билан іоідик. Тавфиі йґлловчиси «Кимки астойдил эшик іоіса, киради», мазмунига мувофиі иібол эшигини очди ва бу урушни нафсга іаршилик кґрсатишдан иборат бґлган зґр уруш билан бошлашни буюрди. Аліисса, «Эй Роббим, нафсларимизга зулм іилдик» ни ихлос тилига келтириб, «Сенинг олдингда тавба іилдим ва мен мусулмонларнинг биринчисиман», деган гапни дил лавµига наіш іилдик. Кґнгил хазинасида махфий іолган ичкиликдан іайтиш тавбаси истагини юзага чиіардик…»

 

Тарихдан маълумки, Бобур Мирзо µазратларининг асосий Іалабалари айнан шу фармондан – майіатаІондан сґнг іґлга киритилган. Яна тарихдан маълумки, Ґусайн Бойіаро бошіарган мамлакатни айни шу ичкилик барбод іилган. Айни шу ичкилик (уни «чоІир» деб атаганлар) умидли ва суюмли набира Мґъмин Мирзонинг бошини узган.

Баъзи биродарларимиз айтадиларки: «Ароі бировларники бґлгани учун µаром іилинган». Йґі, азизлар, ароі, чґчіа гґшти бошіалар истеъмол іилгани учун эмас, одамга зарар бергани учун µаром іилинган. Агар у биродарларимиз айтгандай бґлганида эди, бировлар ейдиган мол ±ки іґй гґшти µам, бошіа неъматлар µам µаром іилинар эди. Яна ґйлайлик, нима учун айнан ароі ва чґчіа гґшти µаром іилинди? Нега мураббо ±ки іовун-тарвуз µаром іилинмади?

Ароііа іарши бутун насоро олами µам курашган. Урушдан аввал µатто АЈШда µам майіатаІон эълон іилинган. Болшевиклар замонида µам бир-икки уруниш бґлди. Охиргиси эсингиздадир, «іайта іуриш», деб аталган замонда µам ичкиликка іарши курашилди. Биз бу курашни жону дилимиз билан іувватлаш ґрнига норози бґлдик, ґзимизча найранглар ґйлаб топдик. «Тґйларда ичкилик іґйилмасин», дейилди. Хґп де- диг-у, баъзиларимиз битта самоворга сув іуйиб іайнатдик, иккинчисини ароі билан тґлдириб, чойнакда таріатдик ва бу «ихтиро» билан фахрландик. Бундан ортиі нодонлик бґлармикин? Ана ґшалар ва ґшалар кабилар µазрати Анаснинг (розиёллоµу анµу) Расулуллоµдан (соллалоµу алайµи васаллам) ривоят іилган бу µадисларидан хабардормикинлар: «Аллоµ шаробни, уни ичганни, іуйиб берганни, сотганни ва сотиб олганни, сиіиб тайёрлаганни ва тайёрлатганни, олиб келганни ва олиб келтирганни µамда ундан келган даромадни еганни лаънатлайди».

Ароііа берилган одамнинг бу йґлдан іайтиши іийин бґлади. Чунки бу µам Аллоµнинг имтиµонларидан бири. Кимки нафсини жиловлай олса, имтиµондан ґтади. Аллоµ кимга марµамат іилса, нафсни енгади, имтиµондан ґтади. Аммо одам деган Худонинг марµаматига эришмоі учун жон куйдириш µам керак. Нафсга іарши уруш очиш учун ґзида куч топа олмаган, иродасига іувват бера олмаган одам бу марµаматга ета олармикин, валлоµу аълам?

Иймонни бир муаззам сарой десак, унинг ичига кирмоі учун юриб бориш керак, балки тиконзорни яланг о±і кечиб ґтишга тґІри келар. Иймон саройига µам сизни биров кґтариб олиб кирмайди. Бобур Мирзо таъкид этганларидек, эшикни астойдил іоііан одамларгина кирадилар. Асалариларнинг іґриічилари ±мон жойга іґнган асалариларни уяга іґймас эканлар. Шунга кґра, иймон саройига оІзидан ароі µиди гупуриб турганлар іґйилмайдилар. Уларнинг жойлари иймон саройи эмас, шайтон кулбаси бґлиб іолади. Расулуллоµнинг µадисларида айтилишича: «Давомли хамр ичган киши бутга топингувчи кабидир. ¤лса, Аллоµнинг µузурига бутпараст каби боради.» Аллоµ асрасин! Дуо іилайлик: барча майпарастларни бу йґлдан іайтариб, µидоят берсин!

Нафсларимизни тарбиялашнинг энг биринчи шарти – тавбадир. Тавбалар ижобат бґлмоІини Аллоµ насиб этсин.

Иймон саройига кирмоі мушкул, аммо ундан чиіиш осон, Худо саіласин! «Ўмонликлар онаси» дан юз ґгириб, µидоят онасига фарзанд бґлмоіликни Аллоµ барчаларимизга насиб этсин. Омийн йа Роб ал-оламийн!

* * *

Калтак еган болага тасалли берибдилар:

– Ранжимагин, болакай, та±і жаннатдан чиііан, асли яхши нарса.

Болага бу таскин таъсир этмай, йиІлаганича дебдики:

– Ґечамда! Яхши бґлганида жаннатдан чиіарилармиди?

* * *

Чґка±тган одам нола іилиб, іичіирибди:

– Эй Хґдойим, мени іутіар!

Ўнидаги дґсти дебди-ки;

– Јґлларингни ишга сол, шунда Худо сени іутіаради.

* * *

Надоматлар афсусларим, фоµишабозлик билан шуІулланувчилар сони кґпайиб боряпти. Туркия сафарида бґлганимизда у ердаги ватандошларга «савдо важµидан биз томондан келувчи аёлар кґп экан, шу нарса сизларга малол келмаяптими?» деган маъно сґраб эдик, улар «фаіат тижорат маісадида келсалар майлига эди, улар орасида фоµишаларнинг кґплигидан юзимиз ерга іарамоіда», дедилар афсус билан. Ажабланамиз: шу жувонларнинг ота-оналари бор, ака-опалари, укалари бор, айримларининг µатто эрлари µам бор! Наµот улар уялмайдилар? Яна афсус, яна надомат… фоµишалик билан бирга даюслик µам яшаяпти…

Фоµишаликнинг сабабларини айримлар иітисодий іийинчиликдан деб белгилашяпти. Бу фикрга іарши юз бора, минг бора «йґі!» ва яна «йґі!» деймиз. Агар бу даъво рост бґлса камбаІалларнинг µаммаси фоµишаликкк кириб кетишлари керак эди (Аллоµ саіласин!). Бу бузуіликларнинг аввали µам охири µам иймонсизликда!

* * *

Бир ривоят ґіидимки, уни сиз, азизлар билан баµам кґрмасам бґлмас:

Чґл ґртасида бир бадавий араб хотини билан чодирда яшар эдилар. Бир куни хотини хасрат іилиб іолди:

– Бутун йґісуллик ва жафони биз чекяпмиз. Бошіаларнинг умри фаровонлик билан ґтяпти. Фаіат бизларгина фаіирмиз. Нонимиз йґі, іатиІимиз оз. Пиёламиз йґі, сувимиз эса – кґз ёши! Кундузи кґйлагимиз – іуёш, кечаси тґшагимиз – ой. Очлик сабабидан баъзан Ойни нон дея хуружга тушамиз. Бу кетишда µолимиз нима бґлади?

Бадавий хотинига бундай жавоб іилди:

– Эй хотин, іачонгача дунё моли учун µасрат чекасан? Бу дунёда яна іанча умримиз іолди? Аілли кишилар оз-кґпга іарамайдилар. Ёшлигингда іаноатли эдинг, іариган сари µирсинг ортмоіда. Олтин истайсан, µолбуки авваллари ґзинг олтин каби эдинг. Сенга нима бґлди?

Хотин эса бу сґзларга парво іилмай фарёд этишда давом этаверди:

– Эй номус нималигини билмайдиган одам! Сизнинг маъносиз сґзларингиздан тоіатим тоі бґлди. Ґолимизни кґриб уялмайсизми? Менга іаноатли бґл, дейсиз. Јачонгача сабр іилай? Сабр іачон жонимизга аро кирган эди? Бу гапларни унутиб тґілик йґлини изласангиз-чи!

Бу ношукурликдан Іазабланган бадавий деди:

– Сен аёлмисан ёки бошимга келган дардмисан? Мен йґісиллигим билан ифтихор іиламан. Бошимни оІритма! Мол, мулк ва пул бошдаги кулоµ кабидир. Кулоµ эса калларнинг нажотидир. Бойлар – іулоіларига іадар гуноµга ботган кишилардир. Мол-мулклари эса уларнинг гуноµларини яшириб туради. Йґісиллик нималигини сен іаердан билар эдинг? Йґісилликни хор-зорлик ґрнида кґрма! Аллоµ кґрсатмасин, менинг бу дунёдан таъмам йґі. Кґнглимда эса іаноат ва сабр тґла бир олам бор. Эй хотин, жанжални бас іил. Жанжални бас іилмасанг, мени тинч іґй. Мен яхшилик билан µам, ёмонлик билан µам жанжал іила олмайман. Жанжалга тоіатим йґі. Жанжал у ёіда турсин, кґнглим тинчликдан µам беµузурдир. Овозингни ґчир, бґлмаса бошим оііан томонга кетвораман…

Аёл эрининг ґз сґзларидан іайтмаслигини кґриб, кґзига ёш олди, гґё пушаймон бґлди. Бадавий µам хотинининг кґз ёшларидан таъсирланиб, айтган сґзларидан бир оз пушаймон µам бґлди.

Эрининг пушаймонлигини сезган аёл унга шундай маслаµат берди:

– Кґзада ёмІир суви бор. Бутун мол-мулкимиз шундан иборат. Бу кґзани олиб, µоіонлар µоіонининг µузурига борингда бу совІамизни бера туриб шундай денг: «Бизнинг бундан бґлак µеч мол-мулкимиз йґі, зотан, чґлда бундан яхшироі совІа µам топа олмайсиз. Подшоµимизнинг хазиналари тґла бґлса µам унда бу каби сув топилмаса керак. Бундай сувни топиш осон эмас».

Бечора аёл БаІдод шаµрининг ґртасидан дарё оіиб ґтишини іаердан билсин? ¤зи тґплаган сувни маітагандан маітайверди, эри µам ниµоят унинг сґзларини маъіул деб топди:

– Бундай совІа тайёрлаш µамманинг іґлидан келавермайди. Бунаіа тоза сувни фаіат подшолар ичиб µузурланишлари мумкин.

Шу іарорга келган бадавий кґзанинг оІзини маµкамлаб, БаІдод сари йґлга тушди. Кґза синиб іолмасин, суви тґкилмасин, деб уни кґз іорачиІидек асради. Кунлар, µафталар йґл босиб, ниµоят БаІдодга етиб келди. Излаб-излаб µалифанинг саройини топди. Сарой посбонлари уни тґхтатиб, маісадини сґрадилар.

– Эй муµтарам зотлар, мен бир Іариб бадавийман. Подшоµимизнинг лутфу марµаматларидан умидвор бґлиб чґлдан келдим. Бу совІамни подшоµ µазратларига элтинг, подшоµдан умидвор бґлган кишининг эµтиёжларига шу йґсинда жавоб беринг. Бу ниµоятда тотли сувдир. Уни чґлда ёмІир томчиларидан тґплаганмиз. Јаранг, кґзам µам яп-янги…

To koniec darmowego fragmentu. Czy chcesz czytać dalej?