Салиха – Сəмен

 
Бұл хабар еміс-еміс ханға жетті.
 
 
Хан қызы қашып кетті деген сөзге,
Хан тұрып қаһарланып намыс етті.
Қайтсе де қызды іздеп тез табуға,
Ел-жұртын, түгел жиып жарлық етті.
 
 
Қызымды азғырғанды дарға асып,
Қыздың басын кесем деп кəрін төкті.
Алтайдың алтындаған алтын жоны,
Айнадай суы тұнық, шөбі соны.
 
 
Қақ жарып ұзын аққан екі өзен бар,
Айтады Егеуге деп монғол оны.
Қапталы сəукеле тас құлын жайлау,
Ясукей батыр таңдап алған соны.
 
 
Жайлауға хан ордасы көшкен кезде,
Жаятас қыз бекінген көштің жолы.
Шөп гүлдеп, ағаш бүркер уақыт толды,
Жайлауға хан ордасы көшпек болды.
 
 
Бетінде көк жартастың бір үңгірде,
Қыз қарап көріп отыр келер жолды.
Естілді жерді жарған қалың сарын,
Жаңғыртып тау мене тас жердің бəрін.
 
 
Жасыл ту сағымдалып жерді бояп,
Шаңырқап будақтаған шықты жалын.
Бір бөлек көш алдында қалың əскер,
Ясукей ортаға алған батыр ханын.
 
 
Татардан қолға түскен Темір ерге,
Билеткен əскерінің түгел бəрін.
Мінгені Ясукейдің қасқа арғымақ,
Қара да, торы да емес қоңырсымақ.
 
 
Белінде жібек баулы алтын қанжар,
Басында дулығалы темір тымақ.
Сары алтын жарқылдайды шар айнасы,
Күмбездей дөңгеленген жұмыр басы.
 
 
Жалпақ бет, келте мұрын, сары жүзді,
Сараңдау қызыл жирен сақал-шашы.
Татардан қолға түскен Темір ермен,
Сайлауыт өңшең батыр айналасы.
 
 
Барады бірге кетіп батыр Сəмен,
Қайғы ойлап бұзылғандай ой-санасы.
Мінгені астындағы Сайын бурыл,
Дөненнен беске жаңа шыққан жасы.
 
 
Қондырды хан ордасын батыр Сəмен,
Байқастап кеш болғанша аялдаған.
Ел жатып көз ұйқыға барған шақта,
Жөнелді қайта шауып қызға таман.
 
 
Жарына қайта келіп құрды сауық,
Қосылған екі ғашық теңін тауып.
Əзірше мақсатына жетті бұлар,
Шаттыққа ешнəрсені қылмай қауіп.
 
 
Сандалып Жұрат елі қызды іздеп жүр,
Ат қырып, қаратер боп күнде шауып.
Жаралған Сайын бурыл малдың бөлек,
Алғандай жерден пішіп дөп-дөңгелек.
 
 
Бір күні ішін тартып, жалын тарап,
Жер тарпып пысқырады қағып иек.
Салиха атты көріп қайран қалды,
Ырымдап бір жаман іс ойына алды.
 
 
Өткен түн бір жағымсыз түс көріп ем,
Көңлімде қате еместей енді нанды.
Ер Сəмен, білемісің аттың сырын,
Ойлама білмейді деп хайуан малды.
 
 
Соны айтып ауыз жиып алғанынша,
Таянып қалың дүбір келіп қалды.
Білген соң келіп қалған қалың жауды,
Ер Сəмен атын ерттеп қаруланды.
 
 
Заманым əлдеқалай болады деп,
Салиха іштен күйіп от боп жанды.
Құшақтап сүйген жарын қатты қысып,
Əлсіздеп нəзік дене қалтыранды.
 
 
Жас өмір, күл боп көкке ұшасың ба,
Толған гүл соласың ба деп зарланды.
Хош енді бұл соғыста өліп кетсең,
Махшарда қос, Тəңірім, деп жалбарды.
 
 
Сол жерде майдан тартып батыр Сəмен
Аянбай бір күн, бір түн соғыс салды.
Найза мен садақ тартып, қылыш шауып,
Бөгеді қан майданда қалың жауды.
 
 
Тұс-тұстан өлгеніне қарамастан,
Жау-дағы дем алғызбай атқылады.
Боялып қызыл қанға қардай еті,
Қансырап халі бітіп, естен танды.