Кенесары – Наурызбай

 
 
 
Сиынады батырлар,
Аузы кетпей тілектен.
Шұбыртпалы Ағыбай,
Талайды шанышты жүректен.
Араласып, Шəкірдің
Мылтық тиді білектен.
Итшілесіп, сілкісіп,
Қорғап шықты түбектен.
 
 
Бұл сапарда Құдайым
Ерлердің жолын оңдады.
Кертайлақты мінсе де,
Ақауыз аттай болмады.
Астына мінген атына
Төренің көңілі толмады.
Артынан жеткен қырғызға
Ұмтылуға болмады.
Сонда да Тəңірі жар болып,
Тұтылып жауда қалмады.
Құтылып келіп Наурызбай,
Ханның түсті қасына.
Көріп еді көп істі
Əзелде жазған басына.
Келе сөйлей береді
Құдайменде ағасына.
– Тау суындай сарқырап,
Дулат жатыр өреңде.
Қырғыз тұтқын қылыпты
Ержан сынды беренді.
Қырғыз тұтқан шағында
Арманда кеткен зереңді:
«Екі ағам, бір інім бар,
Іздер ғой мені», – деген-ді.
 
 
Сөйдеп айтқан Ержанның
Ағасының бірі – сен.
Ұзақ күнгі майданда
Бір көрмедім сені мен.
Бір нəсілдің ішінде
Мұнша қалай тудың кем?
Жауға қарсы бармастай,
Қатынменен болдың тең!
 
 
Сені қара басты ма,
Қолыңа найза алмастай?
Жүрегің ұшып кетті ме,
Жауға қарсы бармастай?
Қызметі сенде бар еді,
Ержанды естен салмастай!
Намысы сенде бар еді,
Артынан тірі қалмастай.
Ала бір таудың жылғасы,
Баурында ойнар құлжасы.
Тар жерде жолдас болады
Ерлердің найза құрдасы.
Белсеніп жауға шабады
Жігіттің жанға мырзасы.
Ержан болса қасымда
Бөлекше туған тұлғасы,
Болар ма едім қазаққа
Əзіл сөздің олжасы?!
 
 
Балалы арқар баурайды,
Баласыз арқар маңырайды.
Күйік қылмай көзіме,
Жасаған сені алғай-ды!
Сүйегімнен бұл таңба
Өлгенімше қалмайды.
Ержан жауға түскенше,
Сен жауға түссең болғай-ды
Ендігі жерде сөйлейін
Болған істі бастағы.
Бəрі де жау боп көрінді
Алатаудың тастары.
 
 
Елден бұрын Нысанбай
Жоқ сұмдықты бастады.
Қобызы қалды қосында,
Түзеді бетін қашқалы.
Өз басын алып құтылмақ,
Іздемеді басқаны.
 
 
Алты ай шауып жол болған
Шу менен таудың арасы.
Бұл сапарда қазақтың
Болмады қабыл тəубасы.
Рүстем менен Сыпатай –
Дулаттың нағыз баласы
Үндес болды қырғызбен,
Əне, ауыздың аласы!
Он екі мың дулатты
Қашырды түнде, расы.
Жамандық қылған мұндардың
Мойнына болсын жазасы.
Қазақтың көбі қырылды,
Қанды ма екен табасы?!
 

* * *

 
Сол барғаннан төрелер
Елге қайтып келмеген.
Үй, жамағат, малымен,
Халқын, жұртын көрмеген.
Құтылуға қырғыздан
Тілегін Құдай бермеген.
Қырғызда қалды тұтылып,
Не еткенін ешкім білмеген.
 

КЕНЕСАРЫ МЕН НАУРЫЗБАЙДЫ ЖОҚТАУ

Нысанбай жыраудың қырғыздан қашып құтылып, елге келген соң, Кенесары, Наурызбай төрелерді жоқтаған есепті айтқан азырақ сөзі:

 
Қоғамы күшті ер еді,
Киімді бала тудырған.
Ықпалы жүрген ер еді,
Алтынды қылыш будырған.
Абылайлатып ат қойып,
Дұспанды көрсе қудырған!
Көп сарғайтып келместей,
Кене хан, саған не болды?
 
 
Тұлпардан сайлап ат мініп,
Дорбадан жемін жегізген.
Жем орнына бал беріп,
Қысырдың сүтін емізген.
Басқан қалың жау жетсе,
Алып та шығар теңізден.
Кенекемді қалдырып,
Көк бурыл, саған не болды?
 
 
Патшада бар алтын тақ,
Жасынан Жаппар берген бақ.
Зілді қара бүркіттей
Шабытты туған сұғанақ.
Қанаты жоқ, құйрық жоқ,
Бір анадан жалғыз тақ.
Көп сарғайтып келместей,
Наурызбай, саған не болды?
 
 
Кенекем менің кеткен соң,
Заманым қалды тарылып.
Салтанатты хандардан
Жетім қалдым айырылып!
Екі бірдей қанатым
Топшыдан сынды қайырылып!
Балдағы алтын ақ берен
Тасқа тиді майрылып.