Ik bespeur dan ook dat men van-lieverlede 't woord Kraton is gaan overzetten in Kotta Radja, 'n woord dat met wat goeden wil als de Maleische vertaling van 't Javaansch begrip: Keratoean kan worden opgevat, mits men niet met de Woordenboeken 't woord Kotta overzette in stad – insulindische ‘steden’ zyn er niet – maar opvatte als: woningsgroep of iets dergelyks, al of niet op zekere wyze, maar niet uit 'n oogpunt van versterkingskunst, afgesloten. (Zauważam również, że stopniowo słowo Kraton zostało przekształcone w Kotta Radja, słowo, które przy odrobinie dobrej woli można uznać za malajski odpowiednik jawajskiego pojęcia: Keratoean, pod warunkiem, że nie tłumaczymy słowa Kotta jako miasto – insulindzkie ‘miasta’ nie istnieją – ale jako: grupa domów lub coś podobnego, czy to na pewien sposób, ale nie z punktu widzenia sztuki fortyfikacyjnej, odizolowana;

Ik bespeur dan ook dat men van-lieverlede 't woord Kraton is gaan overzetten in Kotta Radja

– zauważam również, że stopniowo słowo Kraton zostało przekształcone w Kotta Radja,

'n woord dat met wat goeden wil als de Maleische vertaling van 't Javaansch begrip: Keratoean kan worden opgevat

– słowo, które przy odrobinie dobrej woli można uznać za malajski odpowiednik jawajskiego pojęcia: Keratoean,

mits men niet met de Woordenboeken 't woord Kotta overzette in stad

– pod warunkiem, że nie tłumaczymy słowa Kotta jako miasto,

insulindische

‘

steden

’

zyn er niet

– insulindzkie ‘miasta’ nie istnieją,

maar opvatte als: woningsgroep of iets dergelyks, al of niet op zekere wyze, maar niet uit 'n oogpunt van versterkingskunst, afgesloten

– ale jako: grupa domów lub coś podobnego, czy to na pewien sposób, ale nie z punktu widzenia sztuki fortyfikacyjnej, odizolowana).

Dat dit afsluiten soms in oorlogstyd geschiedt, is waar, doch dit maakt Kotta's en Kratons evenmin tot vestingen als de Buitenplaats waarvan ik zoo-even sprak. (To prawda, że to odizolowanie czasami ma miejsce w czasie wojny, ale to nie czyni Kotta i Kraton fortecami, tak samo jak wspomniana wcześniej wiejska posiadłość;

Dat dit afsluiten soms in oorlogstyd geschiedt, is waar

– to prawda, że to odizolowanie czasami ma miejsce w czasie wojny,

doch dit maakt Kotta's en Kratons evenmin tot vestingen als de Buitenplaats waarvan ik zoo-even sprak

– ale to nie czyni Kotta i Kraton fortecami, tak samo jak wspomniana wcześniej wiejska posiadłość).

Dat wy, Europeanen, soms aan 'n versterking in Indië den naam van Kotta geven, is by gebrek aan beter, doch verandert niets aan de waarheid dat het woord kotta geen vesting beteekent. (To, że my, Europejczycy, czasami nazywamy wzmocnienie w Indiach Kotta, wynika z braku lepszego słowa, ale nie zmienia to faktu, że słowo kotta nie oznacza fortecy;

Dat wy, Europeanen, soms aan 'n versterking in Indië den naam van Kotta geven

– to, że my, Europejczycy, czasami nazywamy wzmocnienie w Indiach Kotta,

is by gebrek aan beter

– wynika z braku lepszego słowa,

doch verandert niets aan de waarheid dat het woord kotta geen vesting beteekent

– ale nie zmienia to faktu, że słowo kotta nie oznacza fortecy).

Er is dus geen vyandelyke sterkte genomen by 't ‘betreden’ – ik kies dit woord met opzet – by 't betreden van des Sultans Kraton of, zooals 't nu heet, z'n: Kotta Radja, d.i. z'n vorstenverblyf. (Nie zdobyto więc żadnej wrogiej siły podczas ‘najeżdżania’ – celowo wybieram to słowo – na Kraton Sułtana lub, jak to się teraz nazywa, jego: Kotta Radja, tj. jego rezydencję;

Er is dus geen vyandelyke sterkte genomen by 't

‘

betreden

’ – nie zdobyto więc żadnej wrogiej siły podczas ‘najeżdżania’,

ik kies dit woord met opzet

– celowo wybieram to słowo,

by 't betreden van des Sultans Kraton of, zooals 't nu heet, z'n: Kotta Radja, d.i. z'n vorstenverblyf

– na Kraton Sułtana lub, jak to się teraz nazywa, jego: Kotta Radja, tj. jego rezydencję).

Vandaar dan ook de zonderlinge manier waarop die ‘verovering’ plaats greep. (Stąd dziwny sposób, w jaki miało miejsce to ‘zdobycie’;

Vandaar dan ook de zonderlinge manier waarop die

‘

verovering

’

plaats greep

– stąd dziwny sposób, w jaki miało miejsce to ‘zdobycie’).

Onze bevelvoerende generaal bevond zich binnen de ‘versterking’ zonder het te weten. (Nasz dowodzący generał znajdował się w ‘wzmocnieniu’ nie wiedząc o tym;

Onze bevelvoerende generaal bevond zich binnen de

‘

versterking

’

zonder het te weten

– nasz dowodzący generał znajdował się w ‘wzmocnieniu’ nie wiedząc o tym).

Dat de heer Van Swieten dit in een zyner rapporten met den grootsten eenvoud getuigt, bewyst dat hy niet medeplichtig was aan 't opzet – en dat hy niet deelde in de ministerieele behoefte! – om de Natie zand in de oogen te strooien. (To, że pan Van Swieten świadczy o tym w jednym ze swoich raportów z największą prostotą, dowodzi, że nie był współwinny zamiaru – i że nie podzielał ministerialnej potrzeby! – zasypywania narodowi oczu piaskiem;

Dat de heer Van Swieten dit in een zyner rapporten met den grootsten eenvoud getuigt

– to, że pan Van Swieten świadczy o tym w jednym ze swoich raportów z największą prostotą,

bewyst dat hy niet medeplichtig was aan 't opzet

– dowodzi, że nie był współwinny zamiaru,

en dat hy niet deelde in de ministerieele behoefte!

– i że nie podzielał ministerialnej potrzeby!,

om de Natie zand in de oogen te strooien

– zasypywania narodowi oczu piaskiem).

Maar uit het gelukken van dat opzet blykt alweer voor de duizendste maal dat die Natie niet lezen kan! (Ale z sukcesu tego zamiaru wynika po raz tysięczny, że ten naród nie potrafi czytać!;

Maar uit het gelukken van dat opzet blykt alweer voor de duizendste maal

– ale z sukcesu tego zamiaru wynika po raz tysięczny,

dat die Natie niet lezen kan

– że ten naród nie potrafi czytać!)

Want Van Swieten's oprecht en zedig rapport werd gepubliceerd, en toch… tòch moest het heten dat er 'n vesting veroverd was! (Ponieważ szczery i skromny raport Van Swietena został opublikowany, a mimo to… wciąż musiało być napisane, że zdobyto fortecę!;

Want Van Swieten's oprecht en zedig rapport werd gepubliceerd

– ponieważ szczery i skromny raport Van Swietena został opublikowany,

en toch… tòch moest het heten dat er 'n vesting veroverd was

– a mimo to… wciąż musiało być napisane, że zdobyto fortecę!)

Mantrie: Inlandsch beambte wiens betrekking nagenoeg door 't woord Opziener kan worden aangeduid. (Mantrie: urzędnik lokalny, którego funkcję można niemal określić słowem nadzorca;

Mantrie: Inlandsch beambte wiens betrekking nagenoeg door 't woord Opziener kan worden aangeduid

– Mantrie: urzędnik lokalny, którego funkcję można niemal określić słowem nadzorca).

Diplomatische voorzichtigheid in den omgang met Inlandsche Hoofden. (Dyplomatyczna ostrożność w kontaktach z lokalnymi przywódcami;

Diplomatische voorzichtigheid in den omgang met Inlandsche Hoofden

– dyplomatyczna ostrożność w kontaktach z lokalnymi przywódcami).

Men vergeet gewoonlyk dat wyzelf voor 'n groot deel oorzaak zyn van de dubbelhartigheid die wy de javaansche Grooten verwyten. (Zwykle zapomina się, że w dużej mierze to my sami jesteśmy przyczyną dwulicowości, którą zarzucamy jawajskim wielmożom;

Men vergeet gewoonlyk dat wyzelf voor 'n groot deel oorzaak zyn

– zwykle zapomina się, że w dużej mierze to my sami jesteśmy przyczyną,

van de dubbelhartigheid die wy de javaansche Grooten verwyten

– dwulicowości, którą zarzucamy jawajskim wielmożom).

Onder hen is de spreuk in omloop: valsch als 'n Christen. (Wśród nich krąży powiedzenie: fałszywy jak Chrześcijanin;

Onder hen is de spreuk in omloop

– wśród nich krąży powiedzenie,

valsch als 'n Christen

– fałszywy jak Chrześcijanin).

En deze kwalifikatie klinkt zoo ongegrond niet, als men de slenters en streken opmerkt, waarmee we, van Houtman af tot heden toe, ons hebben weten staande te houden. (I ta kwalifikacja nie brzmi tak bezzasadnie, jeśli zauważymy sztuczki i podstępy, którymi od czasów Houtmana do dziś potrafimy się utrzymać;

En deze kwalifikatie klinkt zoo ongegrond niet

– i ta kwalifikacja nie brzmi tak bezzasadnie,

als men de slenters en streken opmerkt, waarmee we, van Houtman af tot heden toe, ons hebben weten staande te houden

– jeśli zauważymy sztuczki i podstępy, którymi od czasów Houtmana do dziś potrafimy się utrzymać).

Wat my betreft, ik heb over 't algemeen de Inlandsche Hoofden niet geveinsder gevonden dan Europeanen. (Jeśli chodzi o mnie, generalnie nie znalazłem lokalnych przywódców bardziej obłudnych niż Europejczycy;

Wat my betreft, ik heb over 't algemeen de Inlandsche Hoofden niet geveinsder gevonden dan Europeanen

– jeśli chodzi o mnie, generalnie nie znalazłem lokalnych przywódców bardziej obłudnych niż Europejczycy).

En waarom zou dit ook? (I dlaczego miałoby tak być?;

En waarom zou dit ook?

– i dlaczego miałoby tak być?)

Het diplomatisch axioom que la parole est donnée à l'homme voor déguiser sa pensée, is niet van aziatischen oorsprong. (Dyplomatyczna zasada que la parole est donnée à l'homme voor déguiser sa pensée (słowa zostały dane człowiekowi, aby ukrywał swoje myśli), nie pochodzi z Azji;

Het diplomatisch axioom que la parole est donnée à l'homme voor déguiser sa pensée

– dyplomatyczna zasada que la parole est donnée à l'homme voor déguiser sa pensée (słowa zostały dane człowiekowi, aby ukrywał swoje myśli),

is niet van aziatischen oorsprong

– nie pochodzi z Azji).

Of 't waar is dat Talleyrand die bêtise gezegd heeft – en ne déguisant nullement sa pensée alors, en dus nogal dom van z'n eigen standpuntje bezien! – laat ik daar. (Czy to prawda, że Talleyrand powiedział tę głupotę – nie ukrywając wtedy swoich myśli, a więc raczej głupio z jego własnego punktu widzenia! – zostawiam to;

Of 't waar is dat Talleyrand die bêtise gezegd heeft

– czy to prawda, że Talleyrand powiedział tę głupotę,

en ne déguisant nullement sa pensée alors, en dus nogal dom van z'n eigen standpuntje bezien

– nie ukrywając wtedy swoich myśli, a więc raczej głupio z jego własnego punktu widzenia!,

laat ik daar

– zostawiam to).

De ware diplomatie bestaat in oprechtheid. (Prawdziwa dyplomacja polega na szczerości;

De ware diplomatie bestaat in oprechtheid

– prawdziwa dyplomacja polega na szczerości).

Westmoesson. (Monsun zachodni;

Westmoesson

– monsun zachodni).

De regentyd duurt op Java van Oktober tot Maart. (Pora deszczowa na Jawie trwa od października do marca;

De regentyd duurt op Java van Oktober tot Maart

– pora deszczowa na Jawie trwa od października do marca).

In de Noord van Sumatra evenwel zyn de saizoenen andersom. (Jednak na północy Sumatry pory roku są odwrotne;

In de Noord van Sumatra evenwel zyn de saizoenen andersom

– jednak na północy Sumatry pory roku są odwrotne).

Daar brengen stormen uit het Westen hevige regens aan, juist in den tyd dat op Java de gansche Natuur smacht naar wat vocht. (Tam burze z zachodu przynoszą ulewy, właśnie w czasie, gdy na Jawie cała natura pragnie wilgoci;

Daar brengen stormen uit het Westen hevige regens aan

– tam burze z zachodu przynoszą ulewy,

juist in den tyd dat op Java de gansche Natuur smacht naar wat vocht

– właśnie w czasie, gdy na Jawie cała natura pragnie wilgoci).

Opmerkelyk is 't, dat de Regeering te Buitenzorg blyk gaf dit niet te weten. (Godne uwagi jest to, że rząd w Buitenzorg wydawał się o tym nie wiedzieć;

Opmerkelyk is 't, dat de Regeering te Buitenzorg blyk gaf dit niet te weten

– godne uwagi jest to, że rząd w Buitenzorg wydawał się o tym nie wiedzieć).

Zy zond de befaamde eerste expeditie naar Atjeh, op 'n tydstip toen Horsburgh's Indian Directory – en elke scheepsjongen van 'n kustvaartuig! – haar had kunnen zeggen dat de Westkust van Sumatra zeer gevaarlyk was. (Wysłała sławną pierwszą ekspedycję do Aceh, w czasie, gdy Horsburgh's Indian Directory – i każdy chłopiec okrętowy z przybrzeżnego statku! – mógł jej powiedzieć, że zachodnie wybrzeże Sumatry jest bardzo niebezpieczne;

Zy zond de befaamde eerste expeditie naar Atjeh

– wysłała sławną pierwszą ekspedycję do Aceh,

op 'n tydstip toen Horsburgh's Indian Directory

– w czasie, gdy Horsburgh's Indian Directory,

en elke scheepsjongen van 'n kustvaartuig!

– i każdy chłopiec okrętowy z przybrzeżnego statku!,

haar had kunnen zeggen dat de Westkust van Sumatra zeer gevaarlyk was

– mógł jej powiedzieć, że zachodnie wybrzeże Sumatry jest bardzo niebezpieczne).

Al weer 'n staaltje van de gevolgen der kommiezery. (Jeszcze jeden przykład skutków biurokracji;

Al weer 'n staaltje van de gevolgen der kommiezery

– jeszcze jeden przykład skutków biurokracji).

Dat wil oorlog voeren, en kent de eigenaardigheden van z'n eigen land niet! (Chce prowadzić wojnę, a nie zna osobliwości własnego kraju!;

Dat wil oorlog voeren

– chce prowadzić wojnę,

en kent de eigenaardigheden van z'n eigen land niet

– a nie zna osobliwości własnego kraju!)

Wat overigens dat verschil van saizoenen aangaat, op 't zuidwestelyk deel van Sumatra schynen de jaargetyden in elkander te loopen. (Jeśli chodzi o różnicę pór roku, na południowo-zachodniej części Sumatry pory roku wydają się przenikać;

Wat overigens dat verschil van saizoenen aangaat

– jeśli chodzi o różnicę pór roku,

op 't zuidwestelyk deel van Sumatra schynen de jaargetyden in elkander te loopen

– na południowo-zachodniej części Sumatry pory roku wydają się przenikać).

Te Padang, byv. kan men niet op standvastig-periodieke winden, noch alzoo op de daarvan afhangende regens of droogte staat maken. (W Padang, na przykład, nie można polegać na stałych, okresowych wiatrach, ani na zależnych od nich deszczach czy suszy;

Te Padang, byv. kan men niet op standvastig-periodieke winden

– w Padang, na przykład, nie można polegać na stałych, okresowych wiatrach,

noch alzoo op de daarvan afhangende regens of droogte staat maken

– ani na zależnych od nich deszczach czy suszy).

Sirie. Pinang. Gambier. Slamat. (Sirie. Pinang. Gambier. Slamat;

Sirie. Pinang. Gambier. Slamat

– Sirie. Pinang. Gambier. Slamat).

De drie eerste woorden duiden de bestanddeelen aan die, met tabak en kalk, den voor den Javaan onmisbaren bétel-pruim vormen. (Trzy pierwsze słowa oznaczają składniki, które wraz z tytoniem i wapnem tworzą dla Jawajczyków niezbędny bétel-pruim;

De drie eerste woorden duiden de bestanddeelen aan die

– trzy pierwsze słowa oznaczają składniki, które,

met tabak en kalk, den voor den Javaan onmisbaren bétel-pruim vormen

– wraz z tytoniem i wapnem tworzą dla Jawajczyków niezbędny bétel-pruim).

In sommige gewesten van Insulinde ontmoette ik personen die niet pruimden, maar op Java zelden of nooit, de vrouwen niet uitgezonderd. (W niektórych regionach Insulinde spotykałem osoby, które nie żuły, ale na Jawie rzadko, jeśli w ogóle, z wyjątkiem kobiet;

In sommige gewesten van Insulinde ontmoette ik personen die niet pruimden

– w niektórych regionach Insulinde spotykałem osoby, które nie żuły,

maar op Java zelden of nooit, de vrouwen niet uitgezonderd

– ale na Jawie rzadko, jeśli w ogóle, z wyjątkiem kobiet).

Het bruine sap van den tabak, iets rooder gekleurd nog door de gambier, verft aller lippen en tanden. (Brązowy sok z tytoniu, nieco bardziej czerwony z powodu gambier, farbuje usta i zęby;

Het bruine sap van den tabak, iets rooder gekleurd nog door de gambier

– brązowy sok z tytoniu, nieco bardziej czerwony z powodu gambier,

verft aller lippen en tanden

– farbuje usta i zęby).

Fraai staat dit niet, doch 't wordt voor zeer mondzuiverend gehouden. (Nie wygląda to ładnie, ale jest uważane za bardzo czyszczące dla ust;

Fraai staat dit niet

– nie wygląda to ładnie,

doch 't wordt voor zeer mondzuiverend gehouden

– ale jest uważane za bardzo czyszczące dla ust).

Het gebruik van sirie – met toebehooren dan – is zoo algemeen, dat het europeesch begrip: drinkpenning, in Indie wordt uitgedrukt door 't woord wang sirih, d.i. sirie-geld. (Użycie sirie – z dodatkami – jest tak powszechne, że europejskie pojęcie: napiwek, w Indiach wyrażane jest słowem wang sirih, czyli sirie-pieniądze;

Het gebruik van sirie – met toebehooren dan – is zoo algemeen

– użycie sirie – z dodatkami – jest tak powszechne,

dat het europeesch begrip: drinkpenning

– że europejskie pojęcie: napiwek,

in Indie wordt uitgedrukt door 't woord wang sirih, d.i. sirie-geld

– w Indiach wyrażane jest słowem wang sirih, czyli sirie-pieniądze).

De Sirie is 't blad van een rank, niet veel zwaarder dan onze erwtenplanten, en die zóó op 'n peperboompje gelykt, dat de onkundige deze beide gewassen niet gemakkelyk van elkander onderscheiden kan. (Sirie to liść z pnącza, niewiele cięższego od naszych roślin grochowych, który tak bardzo przypomina drzewo pieprzowe, że laik nie jest w stanie łatwo odróżnić tych dwóch roślin;

De Sirie is 't blad van een rank

– Sirie to liść z pnącza,

niet veel zwaarder dan onze erwtenplanten

– niewiele cięższego od naszych roślin grochowych,

en die zóó op 'n peperboompje gelykt

– który tak bardzo przypomina drzewo pieprzowe,

dat de onkundige deze beide gewassen niet gemakkelyk van elkander onderscheiden kan

– że laik nie jest w stanie łatwo odróżnić tych dwóch roślin).

Ik geloof dan ook dat ze tot dezelfde botanische familie behooren, al mocht het zyn dat vakgeleerden die graag wat vreemds verkondigen – een leeuw is 'n kat, en de walvisch mag geen visch heeten! – in die overeenkomst reden vinden om sirie en peper heel ver van elkaar te zetten. (Wierzę więc, że należą do tej samej rodziny botanicznej, chociaż specjaliści, którzy lubią głosić coś dziwnego – lew to kot, a wieloryb nie może być nazywany rybą! – mogą w tym podobieństwie znaleźć powód do oddzielenia sirie i pieprzu;

Ik geloof dan ook dat ze tot dezelfde botanische familie behooren

– wierzę więc, że należą do tej samej rodziny botanicznej,

al mocht het zyn dat vakgeleerden die graag wat vreemds verkondigen

– chociaż specjaliści, którzy lubią głosić coś dziwnego,

een leeuw is 'n kat, en de walvisch mag geen visch heeten!

– lew to kot, a wieloryb nie może być nazywany rybą!,

in die overeenkomst reden vinden om sirie en peper heel ver van elkaar te zetten

– mogą w tym podobieństwie znaleźć powód do oddzielenia sirie i pieprzu).

Het verwondert me dat er in de tandheelkunde zoo weinig gebruik van de sirie gemaakt wordt. (Dziwi mnie, że w stomatologii tak mało wykorzystuje się sirie;

Het verwondert me dat er in de tandheelkunde zoo weinig gebruik van de sirie gemaakt wordt

– dziwi mnie, że w stomatologii tak mało wykorzystuje się sirie).

Me dunkt dat de zuiverende samentrekkende werking van dat blad – en de smaak is niet onaangenaam – daartoe aanleiding geven zou. (Wydaje mi się, że oczyszczające i ściągające działanie tego liścia – a smak nie jest nieprzyjemny – powinno to sugerować;

Me dunkt dat de zuiverende samentrekkende werking van dat blad

– wydaje mi się, że oczyszczające i ściągające działanie tego liścia,

en de smaak is niet onaangenaam

– a smak nie jest nieprzyjemny,

daartoe aanleiding geven zou

– powinno to sugerować).

Ik meen dat men aan de gambier wèl 'n plaatsje toekent in de europesche pharmakopee, maar weet niet of dit almede 't geval is met de pinang of areka. (Myślę, że gambier ma miejsce w europejskiej farmakopei, ale nie wiem, czy tak jest również w przypadku pinang lub areki;

Ik meen dat men aan de gambier wèl 'n plaatsje toekent in de europesche pharmakopee

– myślę, że gambier ma miejsce w europejskiej farmakopei,

maar weet niet of dit almede 't geval is met de pinang of areka

– ale nie wiem, czy tak jest również w przypadku pinang lub areki).

Dit is 'n noot, uiterlyk niet zeer ongelyk aan de muskaat. (To jest orzech, zewnętrznie niezbyt różniący się od gałki muszkatołowej;

Dit is 'n noot

– to jest orzech,

uiterlyk niet zeer ongelyk aan de muskaat

– zewnętrznie niezbyt różniący się od gałki muszkatołowej).

Doch de boom waaraan ze groeit, behoort tot de palmsoorten. (Ale drzewo, na którym rośnie, należy do rodziny palm;

Doch de boom waaraan ze groeit

– ale drzewo, na którym rośnie,

behoort tot de palmsoorten

– należy do rodziny palm).

Het woord slamat beteekent: groet, en in dit geval het zeer eigenaardig kompliment – samenvouwing – dat in den tekst beschreven wordt. (Słowo slamat oznacza: pozdrowienie, a w tym przypadku bardzo osobliwe komplement – złożenie – opisane w tekście;

Het woord slamat beteekent: groet

– słowo slamat oznacza: pozdrowienie,

en in dit geval het zeer eigenaardig kompliment – samenvouwing

– a w tym przypadku bardzo osobliwe komplement – złożenie,

dat in den tekst beschreven wordt

– opisane w tekście).

Vrage: is er verband tusschen 't maleische slamat, selamat, en 't woordeke Sela dat zoo vaak in de psalmen voorkomt? (Pytanie: czy istnieje związek między malajskim słowem slamat, selamat, a słowem Sela, które tak często pojawia się w psalmach?;

Vrage: is er verband tusschen 't maleische slamat, selamat, en 't woordeke Sela dat zoo vaak in de psalmen voorkomt

– pytanie: czy istnieje związek między malajskim słowem slamat, selamat, a słowem Sela, które tak często pojawia się w psalmach?)

Men weet dat volgens de riten van het Oosten, godsdienstige oefeningen bestaan uit gebeden en gezangen, telkens afgebroken door velerlei gebaren en komplimenten. (Wiadomo, że według rytuałów Wschodu, ćwiczenia religijne składają się z modlitw i pieśni, przerywanych różnymi gestami i komplementami;

Men weet dat volgens de riten van het Oosten

– wiadomo, że według rytuałów Wschodu,

godsdienstige oefeningen bestaan uit gebeden en gezangen

– ćwiczenia religijne składają się z modlitw i pieśni,

telkens afgebroken door velerlei gebaren en komplimenten

– przerywanych różnymi gestami i komplementami).

Zoo-iets geschiedde misschien ook by 't voordragen der psalmen, en deze gissing wordt versterkt door 'n opmerking over de vermoedelyke nadere beteekenis van 't woord slamat of selamat. (Coś takiego mogło się również zdarzyć podczas recytowania psalmów, a to przypuszczenie jest wzmocnione przez uwagę na temat prawdopodobnego znaczenia słowa slamat lub selamat;

Zoo-iets geschiedde misschien ook by 't voordragen der psalmen

– coś takiego mogło się również zdarzyć podczas recytowania psalmów,

en deze gissing wordt versterkt door 'n opmerking over de vermoedelyke nadere beteekenis van 't woord slamat of selamat

– a to przypuszczenie jest wzmocnione przez uwagę na temat prawdopodobnego znaczenia słowa slamat lub selamat).

In-verband gebracht met Slam of Islam – door letterverzetting verwant met mosl, muzl: muzelman – zou misschien de oorspronkelyke zin kunnen geweest zyn: de plechtstatige of ritueele groet; en dit zou volkomen beantwoorden aan de beteekenis die 't woord Sela in de psalmen gevoegelyk kan gehad hebben. (Powiązane z Slam lub Islam – przez przestawienie liter związane z mosl, muzl: muzułmanin – pierwotne znaczenie mogłoby być: uroczyste lub rytualne pozdrowienie; i to całkowicie odpowiadałoby znaczeniu, jakie słowo Sela mogło mieć w psalmach;

In-verband gebracht met Slam of Islam

– powiązane z Slam lub Islam,

door letterverzetting verwant met mosl, muzl: muzelman

– przez przestawienie liter związane z mosl, muzl: muzułmanin,

zou misschien de oorspronkelyke zin kunnen geweest zyn: de plechtstatige of ritueele groet

– pierwotne znaczenie mogłoby być: uroczyste lub rytualne pozdrowienie,

en dit zou volkomen beantwoorden aan de beteekenis die 't woord Sela in de psalmen gevoegelyk kan gehad hebben

– i to całkowicie odpowiadałoby znaczeniu, jakie słowo Sela mogło mieć w psalmach).

Maar ik geef de opmerking om beter. (Ale daję tę uwagę do poprawy;

Maar ik geef de opmerking om beter

– ale daję tę uwagę do poprawy).

Maas: adelyke titel die lager staat dan Radhen, doch soms ook met dat woord tezamen gebruikt wordt: Radhen Maas. (Maas: tytuł szlachecki, który jest niższy od Radhen, ale czasami używany jest razem z tym słowem: Radhen Maas;

Maas: adelyke titel die lager staat dan Radhen

– Maas: tytuł szlachecki, który jest niższy od Radhen,

doch soms ook met dat woord tezamen gebruikt wordt: Radhen Maas

– ale czasami używany jest razem z tym słowem: Radhen Maas).

't Woord annak maas beteekent een slaaf die niet gekocht maar in 't huis zyns meesters geboren is, en heeft dus met den titel Maas niet te maken. (Słowo annak maas oznacza niewolnika, który nie został kupiony, ale urodził się w domu swojego pana, i nie ma więc nic wspólnego z tytułem Maas;

't Woord annak maas beteekent een slaaf die niet gekocht maar in 't huis zyns meesters geboren is

– słowo annak maas oznacza niewolnika, który nie został kupiony, ale urodził się w domu swojego pana,

en heeft dus met den titel Maas niet te maken

– i nie ma więc nic wspólnego z tytułem Maas).

Kidang: middelsoort hert. (Kidang: średni rodzaj jelenia;

Kidang: middelsoort hert

– Kidang: średni rodzaj jelenia).

Veel kleiner, en niet grooter dan 'n middelmatige hond, zyn de kandjiels, hertjes die uitmunten door vlugheid en bevalligheid. (Dużo mniejsze i nie większe niż średni pies są kandjiels, sarenki wyróżniające się szybkością i gracją;

Veel kleiner, en niet grooter dan 'n middelmatige hond, zyn de kandjiels

– dużo mniejsze i nie większe niż średni pies są kandjiels,

hertjes die uitmunten door vlugheid en bevalligheid

– sarenki wyróżniające się szybkością i gracją).

Men beweert dat ze in opgesloten staat niet in 't leven kunnen gehouden worden. (Twierdzi się, że nie można ich utrzymać przy życiu w zamknięciu;

Men beweert dat ze in opgesloten staat niet in 't leven kunnen gehouden worden

– twierdzi się, że nie można ich utrzymać przy życiu w zamknięciu).

De kidang echter schynt, evenals de meeste soorten van onze herten, zich makkelyk te schikken in 'n omheind kamp. (Jednak kidang, podobnie jak większość naszych jeleni, łatwo przystosowuje się do zamkniętego obozu;

De kidang echter schynt, evenals de meeste soorten van onze herten

– jednak kidang, podobnie jak większość naszych jeleni,

zich makkelyk te schikken in 'n omheind kamp

– łatwo przystosowuje się do zamkniętego obozu).

Pegang koedahnja toewan kommendaan: hou 't paard van m'nheer den kommandant vast! (Pegang koedahnja toewan kommendaan: trzymaj konia pana komendanta!;

Pegang koedahnja toewan kommendaan

– Pegang koedahnja toewan kommendaan,

hou 't paard van m'nheer den kommandant vast

– trzymaj konia pana komendanta!)

Klapperwater. (Woda kokosowa;

Klapperwater

– woda kokosowa).

Dit is 't vocht dat men in Holland ‘kokosmelk’ noemt. (To jest płyn, który w Holandii nazywa się ‘mleczkiem kokosowym’;

Dit is 't vocht dat men in Holland

‘

kokosmelk

’

noemt

– to jest płyn, który w Holandii nazywa się ‘mleczkiem kokosowym’).

Het is koel en frisch, maar wordt zelden gedronken. (Jest chłodny i świeży, ale rzadko pije się go;

Het is koel en frisch, maar wordt zelden gedronken

– jest chłodny i świeży, ale rzadko pije się go).

De klappa, kelappa of kokos wordt, meestal geraspt, by 't bereiden van spys in de keuken, hoofdzakelyk echter tot het slaan van olie, maar zelden als ooft, en nooit als spys gebruikt. (Kokos, zazwyczaj starty, jest używany do przygotowywania potraw w kuchni, głównie jednak do tłoczenia oleju, ale rzadko jako owoc, a nigdy jako potrawa;

De klappa, kelappa of kokos wordt, meestal geraspt, by 't bereiden van spys in de keuken

– kokos, zazwyczaj starty, jest używany do przygotowywania potraw w kuchni,

hoofdzakelyk echter tot het slaan van olie, maar zelden als ooft, en nooit als spys gebruikt

– głównie jednak do tłoczenia oleju, ale rzadko jako owoc, a nigdy jako potrawa).

De vertellingen die in kinderboekjes en in geleerde verhandelingen van vakmannen (zie Album der Natuur) over den klapper in omloop zyn, klinken koddig in de ooren van iemand die in Indie geleefd heeft. (Opowieści o kokosie zawarte w książkach dla dzieci i uczonych rozprawach specjalistów (zob. Album der Natuur) brzmią zabawnie w uszach kogoś, kto mieszkał w Indiach;

De vertellingen die in kinderboekjes en in geleerde verhandelingen van vakmannen (zie Album der Natuur) over den klapper in omloop zyn

– opowieści o kokosie zawarte w książkach dla dzieci i uczonych rozprawach specjalistów (zob. Album der Natuur),

klinken koddig in de ooren van iemand die in Indie geleefd heeft

– brzmią zabawnie w uszach kogoś, kto mieszkał w Indiach).

Of de kokos in West-Indie 'n andere rol speelt dan in Insulinde, is my onbekend. (Nie wiem, czy kokos w Indiach Zachodnich odgrywa inną rolę niż w Insulinde;

Of de kokos in West-Indie 'n andere rol speelt dan in Insulinde

– nie wiem, czy kokos w Indiach Zachodnich odgrywa inną rolę niż w Insulinde,

is my onbekend

– nie wiem).

Met den banaan – insulindisch: pisang – is dit zeker 't geval, daar hy op de surinaamsche plantages aan de negers tot voedsel wordt gegeven. (Z bananem – w Insulinde: pisang – na pewno tak jest, ponieważ na plantacjach surinamskich jest on podawany jako pożywienie dla Murzynów;

Met den banaan – insulindisch: pisang – is dit zeker 't geval

– z bananem – w Insulinde: pisang – na pewno tak jest,

daar hy op de surinaamsche plantages aan de negers tot voedsel wordt gegeven

– ponieważ na plantacjach surinamskich jest on podawany jako pożywienie dla Murzynów).

Dit is dan ook 'n zeer grove soort van 'n paar voet lang. (To jest więc bardzo gruby gatunek o długości kilku stóp;

Dit is dan ook 'n zeer grove soort van 'n paar voet lang

– to jest więc bardzo gruby gatunek o długości kilku stóp).

De middelbare soort in Oost-Indie haalt slechts zes duim, en een der kleinste – de pisang maas of goud-pisang, 'n fyn vruchtje – is niet veel grooter dan een kinderpink, en zeer smakelyk. (Średnia odmiana w Indiach Wschodnich ma zaledwie sześć cali, a jedna z najmniejszych – pisang maas lub złoty pisang, drobny owoc – jest niewiele większa od dziecięcego palca i bardzo smaczna;

De middelbare soort in Oost-Indie haalt slechts zes duim

– średnia odmiana w Indiach