En zonder te spreken van hen ‘die zulke hooge betrekkingen in Indie vervulden’ het is inderdaad vreemd hoe men meermalen waarde toekent aan de meening van personen die volstrekt niets bezitten wat die toekenning rechtvaardigt dan de ‘herinnering aan een zóóveeljarig verblyf in die gewesten’. (Nie mówiąc już o tych, którzy ‘pełnili tak wysokie funkcje w Indiach’, dziwne jest, jak często przypisuje się wartość opiniom osób, które nie posiadają nic, co by to uzasadniało, poza ‘wspomnieniem wieloletniego pobytu w tych regionach’; en zonder te spreken van hen ‘die zulke hooge betrekkingen in Indie vervulden’ – nie mówiąc już o tych, którzy ‘pełnili tak wysokie funkcje w Indiach’, het is inderdaad vreemd hoe men meermalen waarde toekent aan de meening van personen die volstrekt niets bezitten wat die toekenning rechtvaardigt – dziwne jest, jak często przypisuje się wartość opiniom osób, które nie posiadają nic, co by to uzasadniało, dan de ‘herinnering aan een zóóveeljarig verblyf in die gewesten’ – poza ‘wspomnieniem wieloletniego pobytu w tych regionach’).

Dit is te meer zonderling omdat zy die gewicht hechten aan dusdanigen bewysgrond, toch niet gereedelyk alles zouden aannemen wat hun by-voorbeeld zou gezegd worden over de huishouding des nederlandschen staats, door ieder die aantoonde dat hy veertig of vyftig jaren in Nederland gewoond had. (Jest to tym bardziej dziwne, ponieważ ci, którzy przywiązują wagę do takiego dowodu, nie przyjęliby łatwo wszystkiego, co na przykład powiedziano by im o gospodarstwie domowym państwa holenderskiego przez kogoś, kto wykazał, że mieszkał w Holandii przez czterdzieści czy pięćdziesiąt lat; dit is te meer zonderling omdat zy die gewicht hechten aan dusdanigen bewysgrond – jest to tym bardziej dziwne, ponieważ ci, którzy przywiązują wagę do takiego dowodu, toch niet gereedelyk alles zouden aannemen wat hun by-voorbeeld zou gezegd worden over de huishouding des nederlandschen staats – nie przyjęliby łatwo wszystkiego, co na przykład powiedziano by im o gospodarstwie domowym państwa holenderskiego, door ieder die aantoonde dat hy veertig of vyftig jaren in Nederland gewoond had – przez kogoś, kto wykazał, że mieszkał w Holandii przez czterdzieści czy pięćdziesiąt lat).

Er zyn personen die byna even zooveel tyd in Nederlandsch-Indie doorbrachten, zonder ooit in aanraking gekomen te zyn, noch met de bevolking, noch met inlandsche Hoofden, en 't is bedroevend, dat de Raad van Indie zeer dikwyls geheel of grootendeels uit zoodanige personen is samengesteld, ja dat men zelfs middel heeft gevonden, den Koning benoemingen te laten teekenen tot Gouverneur-generaal, van iemand die tot deze soort van specialiteiten behoorde. (Są osoby, które spędziły prawie tyle samo czasu w Holenderskich Indiach, nigdy nie mając kontaktu ani z ludnością, ani z miejscowymi przywódcami, i jest smutne, że Rada Indii bardzo często składa się w całości lub w dużej mierze z takich osób, a nawet znaleziono sposób, aby król podpisywał nominacje na gubernatora generalnego, dla kogoś, kto należał do tego rodzaju specjalności; er zyn personen die byna even zooveel tyd in Nederlandsch-Indie doorbrachten – są osoby, które spędziły prawie tyle samo czasu w Holenderskich Indiach, zonder ooit in aanraking gekomen te zyn, noch met de bevolking, noch met inlandsche Hoofden – nigdy nie mając kontaktu ani z ludnością, ani z miejscowymi przywódcami, en 't is bedroevend, dat de Raad van Indie zeer dikwyls geheel of grootendeels uit zoodanige personen is samengesteld – i jest smutne, że Rada Indii bardzo często składa się w całości lub w dużej mierze z takich osób, ja dat men zelfs middel heeft gevonden, den Koning benoemingen te laten teekenen tot Gouverneur-generaal – a nawet znaleziono sposób, aby król podpisywał nominacje na gubernatora generalnego, van iemand die tot deze soort van specialiteiten behoorde – dla kogoś, kto należał do tego rodzaju specjalności).

Toen ik zeide dat de veronderstelde bekwaamheid van een nieuwbenoemden Gouverneur-generaal moest geacht worden de meening intesluiten dat men hem voor een genie hield, was myn bedoeling geenszins het benoemen van genien aantepryzen. (Kiedy powiedziałem, że domniemana kompetencja nowo mianowanego gubernatora generalnego powinna być uznawana za opinię, że uważa się go za geniusza, moją intencją wcale nie było chwalenie mianowania geniuszy; toen ik zeide dat de veronderstelde bekwaamheid van een nieuwbenoemden Gouverneur-generaal moest geacht worden de meening intesluiten dat men hem voor een genie hield – kiedy powiedziałem, że domniemana kompetencja nowo mianowanego gubernatora generalnego powinna być uznawana za opinię, że uważa się go za geniusza, was myn bedoeling geenszins het benoemen van genien aantepryzen – moją intencją wcale nie było chwalenie mianowania geniuszy).

Buiten het bezwaar toch dat er liggen zou in 't gedurig onvervuld laten van een zoo gewichtige betrekking, pleit nog een andere reden hiertegen. (Poza zastrzeżeniem, że byłoby to ciągłe pozostawianie tak ważnego stanowiska nieobsadzonego, istnieje jeszcze jeden powód przeciwko temu; buiten het bezwaar toch dat er liggen zou in 't gedurig onvervuld laten van een zoo gewichtige betrekking – poza zastrzeżeniem, że byłoby to ciągłe pozostawianie tak ważnego stanowiska nieobsadzonego, pleit nog een andere reden hiertegen – istnieje jeszcze jeden powód przeciwko temu).

Een genie zou niet kunnen werken onder het Ministerie van Kolonien, en dus als Gouverneur-generaal onbruikbaar wezen… zooals genien wel meer zyn. (Geniusz nie mógłby pracować w Ministerstwie Kolonii, a więc jako gubernator generalny byłby bezużyteczny… tak jak wielu geniuszy; een genie zou niet kunnen werken onder het Ministerie van Kolonien – geniusz nie mógłby pracować w Ministerstwie Kolonii, en dus als Gouverneur-generaal onbruikbaar wezen… zooals genien wel meer zyn – a więc jako gubernator generalny byłby bezużyteczny… tak jak wielu geniuszy).

Het ware misschien te wenschen dat de door my in den vorm eener ziektegeschiedenis opgegeven hoofdfeilen de aandacht trokken dergenen die tot de keuze van een nieuwen Landvoogd geroepen zyn. (Być może warto by sobie życzyć, aby główne wady, które podałem w formie historii choroby, przyciągnęły uwagę tych, którzy są powołani do wyboru nowego namiestnika; het ware misschien te wenschen dat de door my in den vorm eener ziektegeschiedenis opgegeven hoofdfeilen de aandacht trokken dergenen – być może warto by sobie życzyć, aby główne wady, które podałem w formie historii choroby, przyciągnęły uwagę tych, die tot de keuze van een nieuwen Landvoogd geroepen zyn – którzy są powołani do wyboru nowego namiestnika).

Op den voorgrond stellende dat al de personen die daarvoor worden in aanmerking gebracht, rechtschapen zyn, en in 't bezit van een bevattingsvermogen dat hen eenigermate zal in-staat stellen te leeren wat ze zullen moeten weten, houd ik 't voor hoofdzaak dat men met eenig gegrond vertrouwen van hen de vermyding kunne verwachten van die aanmatigende betwetery in 't begin, en vooral van die apathische slaperigheid in de laatste jaren van hun bestuur. (Zakładając, że wszyscy ludzie brani pod uwagę są prawymi osobami i posiadają zdolność pojmowania, która pozwoli im w pewnym stopniu nauczyć się tego, co będą musieli wiedzieć, uważam za najważniejsze, aby można było z uzasadnioną pewnością oczekiwać od nich unikania tej aroganckiej pewności siebie na początku, a zwłaszcza tej apatycznej senności w ostatnich latach ich rządów; op den voorgrond stellende dat al de personen die daarvoor worden in aanmerking gebracht, rechtschapen zyn – zakładając, że wszyscy ludzie brani pod uwagę są prawymi osobami, en in 't bezit van een bevattingsvermogen dat hen eenigermate zal in-staat stellen te leeren wat ze zullen moeten weten – i posiadają zdolność pojmowania, która pozwoli im w pewnym stopniu nauczyć się tego, co będą musieli wiedzieć, houd ik 't voor hoofdzaak dat men met eenig gegrond vertrouwen van hen de vermyding kunne verwachten – uważam za najważniejsze, aby można było z uzasadnioną pewnością oczekiwać od nich unikania, van die aanmatigende betwetery in 't begin, en vooral van die apathische slaperigheid in de laatste jaren van hun bestuur – tej aroganckiej pewności siebie na początku, a zwłaszcza tej apatycznej senności w ostatnich latach ich rządów).

Ik heb er reeds op gewezen dat Havelaar in zyn moeielyken plicht meende te kunnen steunen op de hulp van den Gouverneur-generaal, en ik voegde er by ‘dat deze meening naïef was’. (Już wskazywałem, że Havelaar w swoim trudnym obowiązku uważał, że może liczyć na pomoc gubernatora generalnego, i dodałem, że ‘to było naiwne’; ik heb er reeds op gewezen dat Havelaar in zyn moeielyken plicht meende te kunnen steunen op de hulp van den Gouverneur-generaal – już wskazywałem, że Havelaar w swoim trudnym obowiązku uważał, że może liczyć na pomoc gubernatora generalnego, en ik voegde er by ‘dat deze meening naïef was’ – i dodałem, że ‘to było naiwne’).

Die Gouverneur-generaal wachtte zyn opvolger: de rust in Nederland was naby! (Ten gubernator generalny czekał na swojego następcę: spokój w Holandii był blisko!; die Gouverneur-generaal wachtte zyn opvolger – ten gubernator generalny czekał na swojego następcę, de rust in Nederland was naby – spokój w Holandii był blisko).

We zullen zien wat deze neiging tot slaap berokkend heeft aan de Lebaksche Afdeeling, aan Havelaar, en aan den Javaan Saïdjah, tot wiens eentonige geschiedenis – één onder zeer velen! – ik thans overga. (Zobaczymy, jakie szkody ta skłonność do snu wyrządziła Lebaksche Afdeeling, Havelaara i Jawajczyka Saïdjah, do którego monotonna historia – jedna z wielu! – teraz przechodzę; we zullen zien wat deze neiging tot slaap berokkend heeft aan de Lebaksche Afdeeling – zobaczymy, jakie szkody ta skłonność do snu wyrządziła Lebaksche Afdeeling, aan Havelaar, en aan den Javaan Saïdjah – Havelaara i Jawajczyka Saïdjah, tot wiens eentonige geschiedenis – één onder zeer velen! – ik thans overga – do którego monotonna historia – jedna z wielu! – teraz przechodzę).

Ja, eentonig zal ze wezen! Eentonig als 't verhaal van de werkzaamheid der mier die haar bydrage tot den wintervoorraad moet opslepen tegen den aardkluit – voor haar een berg – die er ligt op den weg naar de voorraadschuur. (Tak, będzie monotonna! Monotonna jak opowieść o pracy mrówki, która musi wnieść swoje zapasy na zimę na ziemię – dla niej góra – która leży na drodze do magazynu; ja, eentonig zal ze wezen – tak, będzie monotonna! eentonig als 't verhaal van de werkzaamheid der mier die haar bydrage tot den wintervoorraad moet opslepen tegen den aardkluit – monotonna jak opowieść o pracy mrówki, która musi wnieść swoje zapasy na zimę na ziemię, voor haar een berg – die er ligt op den weg naar de voorraadschuur – dla niej góra, która leży na drodze do magazynu).

Telkens valt ze terug met haar vracht, om telkens weer te beproeven of ze eindelyk vasten voet zou kunnen zetten op dat steentje daar-boven… op de rots die den berg kroont. (Za każdym razem spada z ładunkiem, aby za każdym razem próbować, czy w końcu uda się jej postawić stabilną stopę na tym kamieniu tam na górze… na skale, która wieńczy górę; telkens valt ze terug met haar vracht – za każdym razem spada z ładunkiem, om telkens weer te beproeven of ze eindelyk vasten voet zou kunnen zetten op dat steentje daar-boven… op de rots die den berg kroont – aby za każdym razem próbować, czy w końcu uda się jej postawić stabilną stopę na tym kamieniu tam na górze, na skale, która wieńczy górę).

Maar tusschen haar en dien top is een afgrond die moet worden omgetrokken… een diepte die duizend mieren niet vullen zouden. (Ale między nią a szczytem jest przepaść, którą trzeba ominąć… głębina, której tysiąc mrówek nie wypełniłoby; maar tusschen haar en dien top is een afgrond die moet worden omgetrokken – ale między nią a szczytem jest przepaść, którą trzeba ominąć, een diepte die duizend mieren niet vullen zouden – głębina, której tysiąc mrówek nie wypełniłoby).

Daartoe moet zy, die nauwlyks kracht heeft haar last voortteslepen op gelyken grond – een last vele malen zwaarder dan eigen lyf – dien omhoog heffen, en zich overeind houden op een bewegelyke plek. (W tym celu musi ona, która ledwo ma siłę, aby przeciągnąć swój ładunek po płaskim terenie – ładunek wielokrotnie cięższy niż jej własne ciało – podnieść go w górę i utrzymać się na ruchomym miejscu; daartoe moet zy, die nauwlyks kracht heeft haar last voortteslepen op gelyken grond – w tym celu musi ona, która ledwo ma siłę, aby przeciągnąć swój ładunek po płaskim terenie, een last vele malen zwaarder dan eigen lyf – ładunek wielokrotnie cięższy niż jej własne ciało, dien omhoog heffen, en zich overeind houden op een bewegelyke plek – podnieść go w górę i utrzymać się na ruchomym miejscu).

Ze moet het evenwicht bewaren als ze zich opricht met haar vracht tusschen de voorpooten. (Musi zachować równowagę, gdy wstaje z ładunkiem między przednimi nogami; ze moet het evenwicht bewaren als ze zich opricht met haar vracht tusschen de voorpooten – musi zachować równowagę, gdy wstaje z ładunkiem między przednimi nogami).

Ze moet die omslingeren in schuinsche richting naar-boven, om ze te doen neerkomen op de punt die uitsteekt aan den rotswand. (Musi rzucić to ukośnie w górę, aby op szczycie skały pojawił się punkt; ze moet die omslingeren in schuinsche richting naar-boven – musi rzucić to ukośnie w górę, om ze te doen neerkomen op de punt die uitsteekt aan den rotswand – aby na szczycie skały pojawił się punkt).

Ze wankelt, waggelt, schrikt, bezwykt… tracht zich te houden aan den half ontwortelden boomstam die met zyn kruin naar de diepte wyst – een grasspriet! – ze mist het steunpunt dat ze zoekt: de boom slingert terug – de grasspriet wykt onder haren tred – ach, de tobster valt in de diepte met haar vracht. (Chwieje się, kiwa, boi się, upada… stara się trzymać pół wyrwanego pnia drzewa, którego korona wskazuje na głębinę – źdźbło trawy! – brak jej punktu oparcia, którego szuka: drzewo odchyla się – źdźbło trawy ustępuje pod jej krokiem – ach, trudząca się spada w przepaść ze swoim ładunkiem; ze wankelt, waggelt, schrikt, bezwykt – chwieje się, kiwa, boi się, upada, tracht zich te houden aan den half ontwortelden boomstam die met zyn kruin naar de diepte wyst – stara się trzymać pół wyrwanego pnia drzewa, którego korona wskazuje na głębinę, een grasspriet! – źdźbło trawy! ze mist het steunpunt dat ze zoekt: de boom slingert terug – de grasspriet wykt onder haren tred – ach, de tobster valt in de diepte met haar vracht – brak jej punktu oparcia, którego szuka: drzewo odchyla się – źdźbło trawy ustępuje pod jej krokiem – ach, trudząca się spada w przepaść ze swoim ładunkiem).

Dan is zy een oogenblik stil, wel een sekonde… dat lang is in het leven van een mier. (Wtedy na chwilę się zatrzymuje, może na sekundę… co w życiu mrówki jest długim czasem; dan is zy een oogenblik stil, wel een sekonde – wtedy na chwilę się zatrzymuje, może na sekundę, dat lang is in het leven van een mier – co w życiu mrówki jest długim czasem).

Zou ze verdoofd wezen van pyn door haar val? Of geeft ze toe in wat droefheid dat zooveel inspanning ydel was? (Czy jest oszołomiona bólem po upadku? A może poddaje się smutkowi, że tyle wysiłku poszło na marne?; zou ze verdoofd wezen van pyn door haar val – czy jest oszołomiona bólem po upadku? of geeft ze toe in wat droefheid dat zooveel inspanning ydel was – a może poddaje się smutkowi, że tyle wysiłku poszło na marne?).

Maar ze verliest den moed niet. (Ale nie traci odwagi; maar ze verliest den moed niet – ale nie traci odwagi).

Weder grypt ze haren last, en weder sleept zy dien naar-boven, om straks nògeens, en nògeens, neertevallen in de diepte. (Znów chwyta swój ładunek i znów ciągnie go w górę, aby za chwilę znów, i znów, spaść w przepaść; weder grypt ze haren last – znów chwyta swój ładunek, en weder sleept zy dien naar-boven – i znów ciągnie go w górę, om straks nògeens, en nògeens, neertevallen in de diepte – aby za chwilę znów, i znów, spaść w przepaść).

Zóó eentonig is myn verhaal. (Tak monotonna jest moja opowieść; zoo eentonig is myn verhaal – tak monotonna jest moja opowieść).

Maar ik zal niet spreken van mieren, welker vreugde of leed door de grofheid onzer zintuigen aan onze waarneming ontsnapt. (Ale nie będę mówił o mrówkach, których radość lub smutek umyka naszej percepcji przez niedoskonałość naszych zmysłów; maar ik zal niet spreken van mieren – ale nie będę mówił o mrówkach, welker vreugde of leed door de grofheid onzer zintuigen aan onze waarneming ontsnapt – których radość lub smutek umyka naszej percepcji przez niedoskonałość naszych zmysłów).

Ik zal verhalen van menschen, van wezens die gelyke beweging hebben als wy. (Opowiem o ludziach, istotach, które mają takie same ruchy jak my; ik zal verhalen van menschen – opowiem o ludziach, van wezens die gelyke beweging hebben als wy – istotach, które mają takie same ruchy jak my).

't Is waar, wie aandoening schuwt en vermoeiend mede-lyden ontgaan wil, zal zeggen dat die menschen geel zyn, of bruin – velen noemen ze zwart – en voor dezulken is 't verschil van kleur beweegreden genoeg om hun oog aftekeeren van die ellende, of ten-minste àls zy er op neerzien, daarop neertezien zonder aandoening. (To prawda, że ci, którzy unikają emocji i chcą uniknąć męczącego współczucia, powiedzą, że ci ludzie są żółci lub brązowi – wielu nazywa ich czarnymi – a dla takich osób różnica koloru jest wystarczającym powodem, aby odwrócić wzrok od tej nędzy, lub przynajmniej patrzeć na nią bez emocji, jeśli już na nią patrzą; 't is waar, wie aandoening schuwt en vermoeiend mede-lyden ontgaan wil – to prawda, że ci, którzy unikają emocji i chcą uniknąć męczącego współczucia, zal zeggen dat die menschen geel zyn, of bruin – velen noemen ze zwart – powiedzą, że ci ludzie są żółci lub brązowi, wielu nazywa ich czarnymi, en voor dezulken is 't verschil van kleur beweegreden genoeg om hun oog aftekeeren van die ellende – a dla takich osób różnica koloru jest wystarczającym powodem, aby odwrócić wzrok od tej nędzy, of ten-minste àls zy er op neerzien, daarop neertezien zonder aandoening – lub przynajmniej patrzeć na nią bez emocji, jeśli już na nią patrzą).

Myn vertelling is dus alleen gericht aan hen die in-staat zyn tot het moeielyk geloof dat er harten kloppen onder die donkere opperhuid, en dat, wie gezegend is met blankheid en de daarmee samengaande beschaving, edelmoedigheid, handels- en Godskennis, deugd… zyn blanke hoedanigheden zou kunnen aanwenden op àndere wyze dan tot nog toe ondervonden werd door wie minder gezegend zyn in huidskleur en zielevoortreffelykheid. (Moja opowieść skierowana jest więc tylko do tych, którzy są w stanie uwierzyć w trudną wiarę, że pod ciemną skórą biją serca, i że ten, kto jest obdarzony bielą i towarzyszącą jej cywilizacją, szlachetnością, wiedzą handlową i religijną, cnotą… może używać swoich białych cech w inny sposób niż dotychczas doświadczyli ci, którzy są mniej obdarzeni kolorem skóry i doskonałością duszy; myn vertelling is dus alleen gericht aan hen die in-staat zyn tot het moeielyk geloof dat er harten kloppen onder die donkere opperhuid – moja opowieść skierowana jest więc tylko do tych, którzy są w stanie uwierzyć w trudną wiarę, że pod ciemną skórą biją serca, en dat, wie gezegend is met blankheid en de daarmee samengaande beschaving, edelmoedigheid, handels- en Godskennis, deugd… zyn blanke hoedanigheden zou kunnen aanwenden – i że ten, kto jest obdarzony bielą i towarzyszącą jej cywilizacją, szlachetnością, wiedzą handlową i religijną, cnotą, op àndere wyze dan tot nog toe ondervonden werd door wie minder gezegend zyn in huidskleur en zielevoortreffelykheid – może używać swoich białych cech w inny sposób niż dotychczas doświadczyli ci, którzy są mniej obdarzeni kolorem skóry i doskonałością duszy).

Myn vertrouwen op medegevoel met de Javanen gaat echter niet zóó ver, dat ik by de beschryving hoe men den laatsten buffel rooft uit den kendang, by-dag, zonder schroom, onder bescherming van 't nederlandsch gezag… als ik 't weggevoerd rund laat volgen door den eigenaar en zyn schreiende kinderen… als ik hem laat neerzitten op den trap van 't huis des roovers, sprakeloos en wezenloos en verzonken in smart… als ik hem van daar laat wegjagen met hoon en smaad, met bedreiging van rottingslag en blokgevangenis… zie, ik eisch niet – noch verwacht, o Nederlanders! – dat ge daardoor zult aangegrepen zyn in gelyke maat als wanneer ik u het lot schetste van een boer wien men zyn koe ontnam. (Moje zaufanie do współczucia dla Jawajczyków nie jest jednak tak dalekie, że przy opisywaniu, jak kradnie się ostatniego bawołu z kendang, w dzień, bez wstydu, pod ochroną holenderskiej władzy… gdy pozwalam właścicielowi i jego płaczącym dzieciom podążać za zabranym bydłem… gdy pozwalam mu usiąść na schodach domu złodzieja, niememu i pogrążonemu w smutku… gdy pozwalam go stamtąd wygnać z pogardą i szyderstwem, grożąc kijami i więzieniem… widzicie, nie żądam – ani nie oczekuję, o Holendrzy! – abyście byli tak samo poruszeni, jak gdybym opisał los rolnika, któremu odebrano krowę; myn vertrouwen op medegevoel met de Javanen gaat echter niet zóó ver – moje zaufanie do współczucia dla Jawajczyków nie jest jednak tak dalekie, dat ik by de beschryving hoe men den laatsten buffel rooft uit den kendang – że przy opisywaniu, jak kradnie się ostatniego bawołu z kendang, by-dag, zonder schroom, onder bescherming van 't nederlandsch gezag… als ik 't weggevoerd rund laat volgen door den eigenaar en zyn schreiende kinderen – w dzień, bez wstydu, pod ochroną holenderskiej władzy… gdy pozwalam właścicielowi i jego płaczącym dzieciom podążać za zabranym bydłem, als ik hem laat neerzitten op den trap van 't huis des roovers, sprakeloos en wezenloos en verzonken in smart – gdy pozwalam mu usiąść na schodach domu złodzieja, niememu i pogrążonemu w smutku, als ik hem van daar laat wegjagen met hoon en smaad, met bedreiging van rottingslag en blokgevangenis – gdy pozwalam go stamtąd wygnać z pogardą i szyderstwem, grożąc kijami i więzieniem, zie, ik eisch niet – noch verwacht, o Nederlanders! – dat ge daardoor zult aangegrepen zyn in gelyke maat als wanneer ik u het lot schetste van een boer wien men zyn koe ontnam – widzicie, nie żądam – ani nie oczekuję, o Holendrzy! – abyście byli tak samo poruszeni, jak gdybym opisał los rolnika, któremu odebrano krowę).

Ik vraag geen traan by de tranen die er vloeien op zoo donkere gezichten, noch edelen toorn als ik zal spreken van de vertwyfeling der beroofden. (Nie proszę o łzę przy łzach, które płyną po tak ciemnych twarzach, ani o szlachetny gniew, gdy będę mówił o rozpaczy ograbionych; ik vraag geen traan by de tranen die er vloeien op zoo donkere gezichten – nie proszę o łzę przy łzach, które płyną po tak ciemnych twarzach, noch edelen toorn als ik zal spreken van de vertwyfeling der beroofden – ani o szlachetny gniew, gdy będę mówił o rozpaczy ograbionych).

Evenmin verwacht ik dat ge zult opstaan, en met myn boek in de hand tot den Koning gaan, en zeggen: ‘zie, o Koning, dat geschiedt in uw Ryk, in uw schoon ryk van Insulinde!’ (Nie oczekuję też, że wstaniecie i z moją książką w ręku pójdziecie do króla i powiecie: ‘patrz, o królu, to dzieje się w twoim królestwie, w twoim pięknym królestwie Insulinde!’; evenmin verwacht ik dat ge zult opstaan, en met myn boek in de hand tot den Koning gaan – nie oczekuję też, że wstaniecie i z moją książką w ręku pójdziecie do króla, en zeggen: ‘zie, o Koning, dat geschiedt in uw Ryk, in uw schoon ryk van Insulinde!’ – i powiecie: ‘patrz, o królu, to dzieje się w twoim królestwie, w twoim pięknym królestwie Insulinde!’).

Neen, neen, neen, dat alles verwacht ik niet! (Nie, nie, nie, tego wszystkiego nie oczekuję!; neen, neen, neen, dat alles verwacht ik niet – nie, nie, nie, tego wszystkiego nie oczekuję!).

Te veel leeds in de nabyheid maakt zich meester van uw gevoel, om u zóó veel gevoels overtelaten voor wat zoo ver is! (Za dużo cierpienia w pobliżu przytłacza wasze uczucia, aby pozostawić wam tyle uczuć na to, co jest tak odległe!; te veel leeds in de nabyheid maakt zich meester van uw gevoel – za dużo cierpienia w pobliżu przytłacza wasze uczucia, om u zóó veel gevoels overtelaten voor wat zoo ver is – aby pozostawić wam tyle uczuć na to, co jest tak odległe!).

Worden niet al uw zenuwen in spanning gehouden door de akeligheid der keus van een nieuw Kamerlid? (Czy wszystkie wasze nerwy nie są napięte z powodu okropności wyboru nowego członka Izby?; worden niet al uw zenuwen in spanning gehouden door de akeligheid der keus van een nieuw Kamerlid – czy wszystkie wasze nerwy nie są napięte z powodu okropności wyboru nowego członka Izby?).

Dobbert niet uw verscheurde ziel tusschen de wereldberoemde verdiensten van Nietigheid A en Onbeduidendheid B? (Czy wasza rozdarta dusza nie waha się między światowej sławy zasługami Nic A a Nieistotnością B?; dobbert niet uw verscheurde ziel tusschen de wereldberoemde verdiensten van Nietigheid A en Onbeduidendheid B – czy wasza rozdarta dusza nie waha się między światowej sławy zasługami Nic A a Nieistotnością B?).

En hebt ge niet uw dure tranen noodig voor ernstiger zaken dan… maar wat hoef ik méér te zeggen! (I czy nie potrzebujecie swoich drogocennych łez na poważniejsze sprawy niż… ale co więcej mam mówić!; en hebt ge niet uw dure tranen noodig voor ernstiger zaken dan – i czy nie potrzebujecie swoich drogocennych łez na poważniejsze sprawy niż, maar wat hoef ik méér te zeggen – ale co więcej mam mówić!).

Was er niet gister slapte op de beurs, en dreigde niet ietwat overvoer de koffimarkt met daling? (Czy nie było wczoraj ospałości na giełdzie, a nieco nadmiaru nie groziło spadkiem na rynku kawy?; was er niet gister slapte op de beurs – czy nie było wczoraj ospałości na giełdzie, en dreigde niet ietwat overvoer de koffimarkt met daling – a nieco nadmiaru nie groziło spadkiem na rynku kawy?).

‘Schryf toch zulke zinnelooze dingen niet aan je papa, Stern!’ heb ik gezegd, en misschien zei ik 't wat driftig, want ik kan geen onwaarheid lyden, dit is altyd een vast principe van me geweest. (Nie pisz takich bezsensownych rzeczy do swojego ojca, Stern! powiedziałem, i może powiedziałem to dość gniewnie, bo nie mogę znieść nieprawdy, to zawsze była moja stała zasada; schryf toch zulke zinnelooze dingen niet aan je papa, Stern – nie pisz takich bezsensownych rzeczy do swojego ojca, Stern! heb ik gezegd, en misschien zei ik 't wat driftig – powiedziałem, i może powiedziałem to dość gniewnie, want ik kan geen onwaarheid lyden, dit is altyd een vast principe van me geweest – bo nie mogę znieść nieprawdy, to zawsze była moja stała zasada).

Ik heb dien avend terstond aan den ouden Stern geschreven dat hy haast moest maken met zyn orders, en vooral zich in-acht nemen tegen valsche berichten, want de koffi staat heel goed. (Tego wieczoru natychmiast napisałem do starego Sterna, że musi się pośpieszyć ze swoimi zamówieniami, a przede wszystkim uważać na fałszywe wiadomości, ponieważ kawa ma się bardzo dobrze; ik heb dien avend terstond aan den ouden Stern geschreven dat hy haast moest maken met zyn orders – tego wieczoru natychmiast napisałem do starego Sterna, że musi się pośpieszyć ze swoimi zamówieniami, en vooral zich in-acht nemen tegen valsche berichten – a przede wszystkim uważać na fałszywe wiadomości, want de koffi staat heel goed – ponieważ kawa ma się bardzo dobrze).

De lezer gevoelt wat ik by 't aanhooren van die laatste hoofdstukken weer heb uitgestaan. (Czytelnik odczuwa, co wycierpiałem, słuchając tych ostatnich rozdziałów; de lezer gevoelt wat ik by 't aanhooren van die laatste hoofdstukken weer heb uitgestaan – czytelnik odczuwa, co wycierpiałem, słuchając tych ostatnich rozdziałów).

Ik heb in de kinderkamer een solitairspelletje gevonden, en dàt neem ik voortaan mee naar den krans. (Znalazłem w pokoju dziecięcym grę w samotnika i odtąd będę ją zabierał na wieczorki literackie; ik heb in de kinderkamer een solitairspelletje gevonden – znalazłem w pokoju dziecięcym grę w samotnika, en dàt neem ik voortaan mee naar den krans – i odtąd będę ją zabierał na wieczorki literackie).

Had ik niet gelyk, toen ik zei dat die Sjaalman allen had gek gemaakt met zyn pak? (Czy nie miałem racji, gdy mówiłem, że ten Sjaalman wszystkich doprowadził do szaleństwa swoim pakunkiem?; had ik niet gelyk, toen ik zei dat die Sjaalman allen had gek gemaakt met zyn pak – czy nie miałem racji, gdy mówiłem, że ten Sjaalman wszystkich doprowadził do szaleństwa swoim pakunkiem?).

Zou men in al dat geschryf van Stern – en Frits doet ook mee, dit is zeker! – jongelieden herkennen, die opgebracht worden in een deftig huis? (Czy w całym tym pisaniu Sterna – i Frits również bierze udział, to pewne! – można rozpoznać młodych ludzi, wychowanych w porządnym domu?; zou men in al dat geschryf van Stern – en Frits doet ook mee, dit is zeker! – czy w całym tym pisaniu Sterna – i Frits również bierze udział, to pewne! – jongelieden herkennen, die opgebracht worden in een deftig huis – można rozpoznać młodych ludzi, wychowanych w porządnym domu?).

Wat zyn dat voor malle uitvallen tegen een ziekte, die zich openbaart in 't verlangen naar een buitenplaats? (Co to za głupie ataki na chorobę, która objawia się pragnieniem posiadania letniej rezydencji?; wat zyn dat voor malle uitvallen tegen een ziekte, die zich openbaart in 't verlangen naar een buitenplaats – co to za głupie ataki na chorobę, która objawia się pragnieniem posiadania letniej rezydencji?).

Is dat op my gemunt? (Czy to jest wymierzone we mnie?; is dat op my gemunt – czy to jest wymierzone we mnie?).

Mag ik niet naar Driebergen gaan, als Frits makelaar is? (Czy nie mogę pojechać do Driebergen, jeśli Frits jest maklerem?; mag ik niet naar Driebergen gaan, als Frits makelaar is – czy nie mogę pojechać do Driebergen, jeśli Frits jest maklerem?).

En wie spreekt van buikaandoeningen, in gezelschap van vrouwen en meisjes? (I kto mówi o dolegliwościach brzucha w towarzystwie kobiet i dziewcząt?; en wie spreekt van buikaandoeningen, in gezelschap van vrouwen en meisjes – i kto mówi o dolegliwościach brzucha w towarzystwie kobiet i dziewcząt?).