Misschien uit uw papiermand. Maar zeker is 't, dàt hy het heeft! Volgt er niet de legende van de eerste zonde, die 't eiland zinken deed waardoor vroeger de reede van Natal werd beschermd? De geschiedenis van Djiwa met de twee broeders? (Może z twojego kosza na papiery. Ale pewne jest, że on ją ma! Czy nie następuje po tym legenda o pierwszym grzechu, który zatopił wyspę, przez co kiedyś chroniono zatokę Natal? Historia Djiwy i dwóch braci?; Misschien uit uw papiermand – może z twojego kosza na papiery. Maar zeker is 't, dàt hy het heeft! – ale pewne jest, że on ją ma! Volgt er niet de legende van de eerste zonde, die 't eiland zinken deed waardoor vroeger de reede van Natal werd beschermd? De geschiedenis van Djiwa met de twee broeders? – czy nie następuje po tym legenda o pierwszym grzechu, który zatopił wyspę, przez co kiedyś chroniono zatokę Natal? Historia Djiwy i dwóch braci?).

Ja, dàt is waar. Die legende… was geen legende. Het was een parabel die ik maakte, en die misschien over een paar eeuwen legende worden zal als Krygsman dat ding wat veel opdeunt. Zóó begonnen alle mythologien. Djiwa is: ziel, zooals je weet, ziel, geest of zoo-iets. Ik maakte er een vrouw van, de onmisbare, ondeugende Eva… (Tak, to prawda. Ta legenda… nie była legendą. To była przypowieść, którą stworzyłem, i która może za kilka wieków stanie się legendą, jeśli Krygsman to mocno wyolbrzymi. Tak zaczęły się wszystkie mitologie. Djiwa to: dusza, jak wiesz, dusza, duch czy coś takiego. Zrobiłem z niej kobietę, niezbędną, figlarną Ewę…; Ja, dàt is waar – tak, to prawda. Die legende… was geen legende – ta legenda… nie była legendą. Het was een parabel die ik maakte, en die misschien over een paar eeuwen legende worden zal als Krygsman dat ding wat veel opdeunt – to była przypowieść, którą stworzyłem, i która może za kilka wieków stanie się legendą, jeśli Krygsman to mocno wyolbrzymi. Zóó begonnen alle mythologien – tak zaczęły się wszystkie mitologie. Djiwa is: ziel, zooals je weet, ziel, geest of zoo-iets – Djiwa to: dusza, jak wiesz, dusza, duch czy coś takiego. Ik maakte er een vrouw van, de onmisbare, ondeugende Eva – zrobiłem z niej kobietę, niezbędną, figlarną Ewę…).

Wel, Max, waar blyft onze kleine freule met haar kraaltjes? vroeg Tine. (No cóż, Max, co z naszą małą panną i jej koralikami? zapytała Tine; Wel, Max, waar blyft onze kleine freule met haar kraaltjes? vroeg Tine – no cóż, Max, co z naszą małą panną i jej koralikami? zapytała Tine).

De kralen waren opgeborgen. Het was zes uur, en daar onder de evennachtslyn – Natal ligt op weinige minuten noord: als ik over-land naar Ayer-Bangie ging, stapte ik te-paard over de linie heen, of nagenoeg… 't was om er over te struikelen, waarachtig! – dáár was zes uur 't sein tot avendgedachten. Nu vind ik dat een mensch 's avends altyd iets beter is, of minder ondeugend liever, dan 's morgens, en dit is natuurlyk. 's Morgens houdt men zich te-zamen – ik weet wel dat dit een germanismus is, maar hoe moet ik het zeggen in 't hollandsch? – men is… deurwaarder of kontroleur, of… neen, dit is genoeg! Een deurwaarder hält sich zusammen om dien dag eens terdeeg zyn plicht te doen… god, welk een plicht! Hoe moet dat zusammen gehalten hart er uitzien! Een kontroleur – ik zeg dit niet voor u, Verbrugge! – een kontroleur wryft zich de oogen uit, en ziet er tegen op den nieuwen adsistent-resident te ontmoeten, die een bespottelyk overwicht wil aannemen op een paar jaren diensttyd meer, en van wien hy zooveel zonderlings gehoord heeft… op Sumatra. Of hy moet dien dag velden opmeten, en staat in dubio tusschen zyn eerlykheid – jy weet dit zoo niet, Duclari, omdat je militair bent, maar er zyn werkelyk eerlyke kontroleurs! – dan staat hy te waggelen tusschen die eerlykheid en de vrees dat Radhen Dhemang zóó of zóó hem den schimmel zal terugvragen, die zoo goed telt. Of wel, hy moet dien dag kordaat ja of neen zeggen in antwoord op missive nummer zóóveel. Kortom, 's morgens by 't ontwaken valt je de wereld op 't hart, en dat is zwaar voor een hart, al is het sterk. Maar 's avends heeft men een pauze. Er liggen tien volle uren tusschen nu en 't oogenblik dat men zyn rok weerziet. Tien uren: zes-en-dertig-duizend sekonden om mensch te zyn! Dit lacht ieder toe. Dit is 't oogenblik waarop ik hoop te sterven, om ginder aantekomen met een inofficieel gezicht. Dit is 't oogenblik waarop je vrouw iets weervindt in je gelaat, van wat haar ving toen ze je dien zakdoek behouden liet met een gekroonde E op de punt… (Koraliki zostały schowane. Była szósta, a tam, pod równikiem – Natal leży kilka minut na północ: kiedy jechałem konno do Ayer-Bangie, przeskakiwałem przez linię, albo prawie… to było, żeby się potknąć, naprawdę! – tam szósta była sygnałem do wieczornych rozmyślań. Teraz uważam, że człowiek wieczorem jest zawsze trochę lepszy, a raczej mniej psotny, niż rano, i to jest naturalne. Rano trzyma się razem – wiem, że to germanizm, ale jak mam to powiedzieć po holendersku? – jest się… komornikiem lub kontrolerem, albo… nie, to wystarczy! Komornik trzyma się razem, żeby tego dnia dobrze spełnić swój obowiązek… Boże, jaki obowiązek! Jak musi wyglądać to trzymające się razem serce! Kontroler – nie mówię tego do ciebie, Verbrugge! – kontroler przeciera oczy i nie chce spotkać nowego asystenta-rezydenta, który chce przyjąć absurdalną przewagę z powodu kilku lat dłuższej służby i o którym słyszał tyle dziwnych rzeczy… na Sumatrze. Albo musi tego dnia mierzyć pola i stoi między uczciwością – nie wiesz tego tak dobrze, Duclari, bo jesteś wojskowym, ale naprawdę są uczciwi kontrolerzy! – wtedy waha się między tą uczciwością a obawą, że Radhen Dhemang w taki czy inny sposób zażąda zwrotu konia, który tak dobrze liczy. Albo musi tego dnia zdecydowanie powiedzieć tak lub nie w odpowiedzi na pismo numer takie a takie. Krótko mówiąc, rano przy przebudzeniu świat spada na serce, a to jest ciężkie dla serca, nawet jeśli jest silne. Ale wieczorem ma się przerwę. Między teraz a momentem, gdy znów zobaczy się swój płaszcz, jest dziesięć pełnych godzin. Dziesięć godzin: trzydzieści sześć tysięcy sekund, by być człowiekiem! To się każdemu podoba. To jest moment, w którym mam nadzieję umrzeć, aby tam dotrzeć z nieoficjalną twarzą. To jest moment, w którym twoja żona znajduje coś w twojej twarzy, co zauważyła, kiedy pozwoliła ci zatrzymać chusteczkę z koronowaną literą E na rogu…; De kralen waren opgeborgen – Koraliki zostały schowane. Het was zes uur, en daar onder de evennachtslyn – Była szósta, a tam, pod równikiem. Natal ligt op weinige minuten noord – Natal leży kilka minut na północ. Als ik over-land naar Ayer-Bangie ging, stapte ik te-paard over de linie heen, of nagenoeg… 't was om er over te struikelen, waarachtig! – Kiedy jechałem konno do Ayer-Bangie, przeskakiwałem przez linię, albo prawie… to było, żeby się potknąć, naprawdę! Dáár was zes uur 't sein tot avendgedachten – Tam szósta była sygnałem do wieczornych rozmyślań. Nu vind ik dat een mensch 's avends altyd iets beter is, of minder ondeugend liever, dan 's morgens, en dit is natuurlyk – Teraz uważam, że człowiek wieczorem jest zawsze trochę lepszy, a raczej mniej psotny, niż rano, i to jest naturalne. 's Morgens houdt men zich te-zamen – Rano trzyma się razem. Ik weet wel dat dit een germanismus is, maar hoe moet ik het zeggen in 't hollandsch? – Wiem, że to germanizm, ale jak mam to powiedzieć po holendersku? Men is… deurwaarder of kontroleur, of… neen, dit is genoeg – Jest się… komornikiem lub kontrolerem, albo… nie, to wystarczy! Een deurwaarder hält sich zusammen om dien dag eens terdeeg zyn plicht te doen – Komornik trzyma się razem, żeby tego dnia dobrze spełnić swój obowiązek. God, welk een plicht! Hoe moet dat zusammen gehalten hart er uitzien! – Boże, jaki obowiązek! Jak musi wyglądać to trzymające się razem serce! Een kontroleur – Kontroler. Ik zeg dit niet voor u, Verbrugge! – Nie mówię tego do ciebie, Verbrugge! Een kontroleur wryft zich de oogen uit, en ziet er tegen op den nieuwen adsistent-resident te ontmoeten – Kontroler przeciera oczy i nie chce spotkać nowego asystenta-rezydenta. Die een bespottelyk overwicht wil aannemen op een paar jaren diensttyd meer, en van wien hy zooveel zonderlings gehoord heeft – Który chce przyjąć absurdalną przewagę z powodu kilku lat dłuższej służby i o którym słyszał tyle dziwnych rzeczy. Op Sumatra – Na Sumatrze. Of hy moet dien dag velden opmeten – Albo musi tego dnia mierzyć pola. En staat in dubio tusschen zyn eerlykheid – I stoi między uczciwością. Jy weet dit zoo niet, Duclari, omdat je militair bent – Nie wiesz tego tak dobrze, Duclari, bo jesteś wojskowym. Maar er zyn werkelyk eerlyke kontroleurs! – Ale naprawdę są uczciwi kontrolerzy! Dan staat hy te waggelen tusschen die eerlykheid en de vrees dat Radhen Dhemang zóó of zóó hem den schimmel zal terugvragen – Wtedy waha się między tą uczciwością a obawą, że Radhen Dhemang w taki czy inny sposób zażąda zwrotu konia. Die zoo goed telt – Który tak dobrze liczy. Of wel, hy moet dien dag kordaat ja of neen zeggen in antwoord op missive nummer zóóveel – Albo musi tego dnia zdecydowanie powiedzieć tak lub nie w odpowiedzi na pismo numer takie a takie. Kortom, 's morgens by 't ontwaken valt je de wereld op 't hart, en dat is zwaar voor een hart, al is het sterk – Krótko mówiąc, rano przy przebudzeniu świat spada na serce, a to jest ciężkie dla serca, nawet jeśli jest silne. Maar 's avends heeft men een pauze – Ale wieczorem ma się przerwę. Er liggen tien volle uren tusschen nu en 't oogenblik dat men zyn rok weerziet – Między teraz a momentem, gdy znów zobaczy się swój płaszcz, jest dziesięć pełnych godzin. Tien uren: zes-en-dertig-duizend sekonden om mensch te zyn! – Dziesięć godzin: trzydzieści sześć tysięcy sekund, by być człowiekiem! Dit lacht ieder toe – To się każdemu podoba. Dit is 't oogenblik waarop ik hoop te sterven, om ginder aantekomen met een inofficieel gezicht – To jest moment, w którym mam nadzieję umrzeć, aby tam dotrzeć z nieoficjalną twarzą. Dit is 't oogenblik waarop je vrouw iets weervindt in je gelaat – To jest moment, w którym twoja żona znajduje coś w twojej twarzy. Van wat haar ving toen ze je dien zakdoek behouden liet met een gekroonde E op de punt – Co zauważyła, kiedy pozwoliła ci zatrzymać chusteczkę z koronowaną literą E na rogu…

En toen ze nog 't recht niet had, verkouwen te wezen, zei Tine. (I kiedy jeszcze nie miała prawa być przeziębiona, powiedziała Tine; en toen ze nog 't recht niet had – i kiedy jeszcze nie miała prawa, verkouwen te wezen – być przeziębiona).

Ach, plaag me niet! Ik wil maar zeggen dat men 's avends gemüthlicher is. (Ach, nie drażnij mnie! Chcę tylko powiedzieć, że wieczorem człowiek jest bardziej przyjazny; ach, plaag me niet – ach, nie drażnij mnie, ik wil maar zeggen – chcę tylko powiedzieć, dat men 's avends gemüthlicher is – że wieczorem człowiek jest bardziej przyjazny).

Toen alzoo de zon langzamerhand verdween, ging Havelaar voort, werd ik een beter mensch. (Kiedy więc słońce powoli zachodziło, Havelaar kontynuował, stałem się lepszym człowiekiem; toen alzoo de zon langzamerhand verdween – kiedy więc słońce powoli zachodziło, ging Havelaar voort – Havelaar kontynuował, werd ik een beter mensch – stałem się lepszym człowiekiem).

En als eerste blyk van die beterschap moge gelden, dat ik tot de kleine freule zei: (I jako pierwszy dowód tej poprawy niech służy to, że powiedziałem do małej panny; en als eerste blyk van die beterschap moge gelden – i jako pierwszy dowód tej poprawy niech służy, dat ik tot de kleine freule zei – że powiedziałem do małej panny):

‘Het zal nu gauw wat koeler worden.’ (Teraz wkrótce zrobi się chłodniej; het zal nu gauw wat koeler worden – teraz wkrótce zrobi się chłodniej).

‘Ja, toewan!’ antwoordde zy. (Tak, panie! odpowiedziała ona; ja, toewan – tak, panie, antwoordde zy – odpowiedziała ona).

Maar ik boog myn hoogheid nog dieper tot die ‘stumpert’ neer, en ving een gesprek met haar aan. (Ale jeszcze głębiej pochyliłem swoją dostojność do tej 'biedaczki' i zacząłem z nią rozmowę; maar ik boog myn hoogheid nog dieper – ale jeszcze głębiej pochyliłem swoją dostojność, tot die ‘stumpert’ neer – do tej 'biedaczki', en ving een gesprek met haar aan – i zacząłem z nią rozmowę).

Myn verdienste was te grooter omdat zy heel weinig antwoordde. (Moja zasługa była tym większa, że ona bardzo mało odpowiadała; myn verdienste was te grooter – moja zasługa była tym większa, omdat zy heel weinig antwoordde – że ona bardzo mało odpowiadała).

Ik had gelyk in al wat ik zei… dat ook al vervelend wordt, al is men nòg zoo verwaand. (Miałem rację we wszystkim, co mówiłem… to też staje się nudne, nawet jeśli jest się tak zarozumiałym; ik had gelyk in al wat ik zei – miałem rację we wszystkim, co mówiłem, dat ook al vervelend wordt – to też staje się nudne, al is men nòg zoo verwaand – nawet jeśli jest się tak zarozumiałym).

‘Zou je graag een volgenden keer weer meegaan naar Taloh-Baleh?’ vroeg ik. (Czy chciałabyś następnym razem znów pojechać do Taloh-Baleh? zapytałem; zou je graag een volgenden keer – czy chciałabyś następnym razem, weer meegaan naar Taloh-Baleh – znów pojechać do Taloh-Baleh?).

‘Zoo als toewan kommandeur beveelt.’ (Jak pan komendant rozkaże; zoo als toewan kommandeur – jak pan komendant, beveelt – rozkaże).

‘Neen, ik vraag u of gy zoo'n reisjen aangenaam vindt?’ (Nie, pytam cię, czy taka podróż ci się podoba?; neen, ik vraag u – nie, pytam cię, of gy zoo'n reisjen aangenaam vindt – czy taka podróż ci się podoba?).

‘Als myn vader het verkiest,’ antwoordde zy. (Jeśli mój ojciec tak zdecyduje, odpowiedziała; als myn vader het verkiest – jeśli mój ojciec tak zdecyduje, antwoordde zy – odpowiedziała).

Zegt eens, heeren, was 't niet om dol te worden? (Powiedzcie mi, panowie, czy to nie doprowadzało do szaleństwa?; zegt eens, heeren – powiedzcie mi, panowie, was 't niet om dol te worden – czy to nie doprowadzało do szaleństwa?).

Welnu, ik werd niet dol. (Cóż, nie zwariowałem; welnu – cóż, ik werd niet dol – nie zwariowałem).

De zon was onder, en ik voelde my gemüthlich genoeg om nòg niet afgeschrikt te worden door zóóveel domheid. (Słońce zaszło, a ja czułem się na tyle dobrze, że jeszcze nie odstraszyła mnie tak wielka głupota; de zon was onder – słońce zaszło, en ik voelde my gemüthlich genoeg – a ja czułem się na tyle dobrze, om nòg niet afgeschrikt te worden door zóóveel domheid – że jeszcze nie odstraszyła mnie tak wielka głupota).

Of liever, ik geloof dat ik begon vermaak te scheppen in 't hooren van myn stem – er zyn weinigen onder ons, die niet gaarne luisteren naar zichzelf – maar na myn mutisme van den heelen dag, meende ik, nu ik eindelyk aan 't spreken geraakt was, iets beters te verdienen dan de al te onnoozele antwoorden van Si Oepi Keteh. (A raczej, wierzę, że zacząłem czerpać przyjemność ze słuchania własnego głosu – jest niewielu z nas, którzy nie lubią słuchać samych siebie – ale po całodniowym milczeniu, uważałem, że teraz, gdy w końcu zacząłem mówić, zasługuję na coś lepszego niż zbyt głupie odpowiedzi Si Oepi Keteh; of liever – a raczej, ik geloof dat ik begon vermaak te scheppen in 't hooren van myn stem – wierzę, że zacząłem czerpać przyjemność ze słuchania własnego głosu, er zyn weinigen onder ons, die niet gaarne luisteren naar zichzelf – jest niewielu z nas, którzy nie lubią słuchać samych siebie, maar na myn mutisme van den heelen dag – ale po całodniowym milczeniu, meende ik – uważałem, nu ik eindelyk aan 't spreken geraakt was – że teraz, gdy w końcu zacząłem mówić, iets beters te verdienen dan de al te onnoozele antwoorden van Si Oepi Keteh – zasługuję na coś lepszego niż zbyt głupie odpowiedzi Si Oepi Keteh).

Ik zal haar een sprookje vertellen, dacht ik, dan hoor ikzelf het met-een, en ik heb niet noodig dat ze my antwoordt. (Opowiem jej bajkę, pomyślałem, wtedy sam ją usłyszę i nie potrzebuję, żeby mi odpowiadała; ik zal haar een sprookje vertellen – opowiem jej bajkę, dacht ik – pomyślałem, dan hoor ikzelf het met-een – wtedy sam ją usłyszę, en ik heb niet noodig dat ze my antwoordt – i nie potrzebuję, żeby mi odpowiadała).

Nu weet ge dat, even als by het lossen van een schip de laatst ingeladen krandjang suiker 't eerst weer voor den dag komt, ook wy gewoonlyk die gedachte of die vertelling 't eerst lossen, die 't laatst is ingeladen. (Teraz wiesz, że tak jak przy rozładunku statku najpierw wychodzi ostatnio załadowany kosz cukru, tak i my zazwyczaj najpierw wypuszczamy tę myśl lub opowieść, która została załadowana ostatnia; nu weet ge dat – teraz wiesz, even als by het lossen van een schip – tak jak przy rozładunku statku, de laatst ingeladen krandjang suiker – ostatnio załadowany kosz cukru, 't eerst weer voor den dag komt – najpierw wychodzi na światło dzienne, ook wy gewoonlyk die gedachte of die vertelling – tak i my zazwyczaj tę myśl lub opowieść, 't eerst lossen, die 't laatst is ingeladen – najpierw wypuszczamy, która została załadowana ostatnia).

In het Tydschrift van Nederlandsch Indie had ik kort tevoren een verhaal gelezen van Jeronimus: de Japansche Steenhouwer… (W czasopiśmie Nederlandsch Indie niedawno przeczytałem opowiadanie Jeronimusa: Japoński Kamieniarz…; in het Tydschrift van Nederlandsch Indie – w czasopiśmie Nederlandsch Indie, had ik kort tevoren een verhaal gelezen van Jeronimus – niedawno przeczytałem opowiadanie Jeronimusa, de Japansche Steenhouwer – Japoński Kamieniarz).

Hoort eens, die Jeronimus heeft lieve dingen geschreven! (Posłuchajcie, ten Jeronimus napisał urocze rzeczy!; hoort eens – posłuchajcie, die Jeronimus heeft lieve dingen geschreven – ten Jeronimus napisał urocze rzeczy).

Hebt ge zyn Vendutie in een sterfhuis gelezen? (Czy czytaliście jego Sprzedaż w domu umierającego?; hebt ge zyn Vendutie in een sterfhuis gelezen – czy czytaliście jego Sprzedaż w domu umierającego?).

En zyn: Graven? (A jego Groby?; en zyn: Graven – a jego Groby?).

En, vooral: de Pedatti? (A przede wszystkim: Wozy?; en, vooral: de Pedatti – a przede wszystkim: Wozy?).

Ik zal 't u geven. (Dam ci to; ik zal 't u geven – dam ci to).

Ik dan had pas de Japansche Steenhouwer gelezen. (Wtedy właśnie przeczytałem Japońskiego Kamieniarza; ik dan had pas de Japansche Steenhouwer gelezen – wtedy właśnie przeczytałem Japońskiego Kamieniarza).

Ach, nu herinner ik my op-eenmaal hoe ik zoo-even verdwaald ben geraakt in dat liedje, waarin ik 't ‘donker oog’ van dien visschersknaap tot scheelwordens toe ‘rond-om laat dwalen’ in één richting… heel gek! (Ach, teraz nagle przypominam sobie, jak niedawno zagubiłem się w tej piosence, w której 'ciemne oko' tego rybaka błądzi do zeza w jednym kierunku… bardzo dziwne!; ach, nu herinner ik my op-eenmaal – ach, teraz nagle przypominam sobie, hoe ik zoo-even verdwaald ben geraakt in dat liedje – jak niedawno zagubiłem się w tej piosence, waarin ik 't ‘donker oog’ van dien visschersknaap – w której 'ciemne oko' tego rybaka, tot scheelwordens toe ‘rond-om laat dwalen’ in één richting – błądzi do zeza w jednym kierunku, heel gek – bardzo dziwne).

Dat was een aaneenschakeling van denkbeelden. (To był ciąg myśli; dat was een aaneenschakeling – to był ciąg, van denkbeelden – myśli).

Myn verstoordheid van dien dag stond in verband met het gevaarlyke der Natalsche ree… (Moje zaniepokojenie tego dnia było związane z niebezpieczeństwem zatoki Natal; myn verstoordheid van dien dag – moje zaniepokojenie tego dnia, stond in verband met het gevaarlyke – było związane z niebezpieczeństwem, der Natalsche ree – zatoki Natal).

je weet, Verbrugge, dat geen oorlogschip die reede mag aandoen, vooral niet in Juli… (wiesz, Verbrugge, że żaden okręt wojenny nie może zawinąć do tej zatoki, zwłaszcza w lipcu; je weet, Verbrugge – wiesz, Verbrugge, dat geen oorlogschip die reede mag aandoen – że żaden okręt wojenny nie może zawinąć do tej zatoki, vooral niet in Juli – zwłaszcza w lipcu).

ja, Duclari, de westmousson is daar in Juli 't sterkst, juist andersom dan hier. (tak, Duclari, zachodnie monsuny są tam najsilniejsze w lipcu, zupełnie odwrotnie niż tutaj; ja, Duclari – tak, Duclari, de westmousson is daar in Juli 't sterkst – zachodnie monsuny są tam najsilniejsze w lipcu, juist andersom dan hier – zupełnie odwrotnie niż tutaj).

Welnu, 't gevaarlyke van die reede schakelde zich vast aan myn gekrenkte eerzucht, en die eerzucht hangt weer samen met dat liedjen over Djiwa. (Cóż, niebezpieczeństwo tej zatoki było powiązane z moją zranioną ambicją, a ta ambicja jest znowu związana z tą piosenką o Djiwa; welnu, 't gevaarlyke van die reede – cóż, niebezpieczeństwo tej zatoki, schakelde zich vast aan myn gekrenkte eerzucht – było powiązane z moją zranioną ambicją, en die eerzucht hangt weer samen met dat liedjen over Djiwa – a ta ambicja jest znowu związana z tą piosenką o Djiwa).

Ik had den resident herhaaldelyk voorgesteld te Natal een zeewering te maken, of althans een kunsthaven in de monding van de rivier, met het doel om handel te brengen in de Afdeeling Natal, die de zoo belangryke Battahlanden met de zee verbindt. (Wielokrotnie proponowałem rezydentowi budowę falochronu w Natal, lub przynajmniej portu sztucznego u ujścia rzeki, w celu sprowadzenia handlu do Wydziału Natal, który łączy tak ważne tereny Battah z morzem; ik had den resident herhaaldelyk voorgesteld – wielokrotnie proponowałem rezydentowi, te Natal een zeewering te maken – budowę falochronu w Natal, of althans een kunsthaven in de monding van de rivier – lub przynajmniej portu sztucznego u ujścia rzeki, met het doel om handel te brengen – w celu sprowadzenia handlu, in de Afdeeling Natal – do Wydziału Natal, die de zoo belangryke Battahlanden met de zee verbindt – który łączy tak ważne tereny Battah z morzem).

Anderhalf millioen menschen in 't binnenland wisten geen weg met hun produkt, omdat de Natalsche ree – en terecht! – in zulk een slecht blaadje stond. (Półtora miliona ludzi w interiorze nie wiedziało, co zrobić ze swoimi produktami, ponieważ zatoka Natal – i słusznie! – miała tak złą reputację; anderhalf millioen menschen in 't binnenland – półtora miliona ludzi w interiorze, wisten geen weg met hun produkt – nie wiedziało, co zrobić ze swoimi produktami, omdat de Natalsche ree – ponieważ zatoka Natal, en terecht – i słusznie, in zulk een slecht blaadje stond – miała tak złą reputację).

Welnu, die voorstellen waren door den resident niet goedgekeurd, of althans hy beweerde dat de Regeering ze niet zou goedkeuren, en je weet dat behoorlyke residenten nooit iets voorstellen, dan wat ze vooruit kunnen berekenen dat aan 't Gouvernement bevallen zal. (Cóż, te propozycje nie zostały zatwierdzone przez rezydenta, albo przynajmniej twierdził, że rząd ich nie zatwierdzi, a wiesz, że porządni rezydenci nigdy niczego nie proponują, co nie mogą przewidzieć, że rząd zaakceptuje; welnu, die voorstellen waren door den resident niet goedgekeurd – cóż, te propozycje nie zostały zatwierdzone przez rezydenta, of althans hy beweerde dat de Regeering ze niet zou goedkeuren – albo przynajmniej twierdził, że rząd ich nie zatwierdzi, en je weet dat behoorlyke residenten nooit iets voorstellen – a wiesz, że porządni rezydenci nigdy niczego nie proponują, dan wat ze vooruit kunnen berekenen dat aan 't Gouvernement bevallen zal – co nie mogą przewidzieć, że rząd zaakceptuje).

Het maken van een haven te Natal streed in principe tegen 't stelsel van afsluiting, en wel verre van schepen daarheen te lokken, was 't zelfs verboden – tenzy in geval van force majeure – raschepen op de reede toetelaten. (Budowa portu w Natal była zasadniczo sprzeczna z systemem zamknięcia, a zamiast przyciągać tam statki, była wręcz zabroniona – chyba że w przypadku siły wyższej – zezwalano na wejście statków na redę; het maken van een haven te Natal streed in principe – budowa portu w Natal była zasadniczo sprzeczna, tegen 't stelsel van afsluiting – z systemem zamknięcia, en wel verre van schepen daarheen te lokken – a zamiast przyciągać tam statki, was 't zelfs verboden – była wręcz zabroniona, tenzy in geval van force majeure – chyba że w przypadku siły wyższej, raschepen op de reede toetelaten – zezwalano na wejście statków na redę).

Als er nu toch een schip kwam – 't waren meestal Amerikaansche walvischvangers, of Franschen die peper hadden geladen in de onafhankelyke rykjes op den noordhoek – liet ik my altyd door den kapitein een brief schryven, waarin hy verlof vroeg om drinkwater intenemen. (Jeśli jednak pojawił się jakiś statek – zazwyczaj amerykańskie wielorybniki lub Francuzi, którzy załadowali pieprz w niezależnych królestwach na północnym rogu – zawsze prosiłem kapitana o napisanie listu, w którym prosił o pozwolenie na pobranie wody pitnej; als er nu toch een schip kwam – jeśli jednak pojawił się jakiś statek, 't waren meestal Amerikaansche walvischvangers – zazwyczaj amerykańskie wielorybniki, of Franschen die peper hadden geladen in de onafhankelyke rykjes op den noordhoek – lub Francuzi, którzy załadowali pieprz w niezależnych królestwach na północnym rogu, liet ik my altyd door den kapitein een brief schryven – zawsze prosiłem kapitana o napisanie listu, waarin hy verlof vroeg om drinkwater intenemen – w którym prosił o pozwolenie na pobranie wody pitnej).

De verstoordheid over 't mislukken myner pogingen om iets ten-voordeele van Natal te bewerken, of liever de gekrenkte ydelheid… was 't niet hard voor me, nog zoo weinig te beteekenen dat ik niet eens een haven kon laten maken waar ik wilde? (Rozczarowanie z powodu niepowodzenia moich prób zrobienia czegoś na korzyść Natal, a raczej zraniona duma… czy to nie było dla mnie trudne, że tak mało znaczyłem, że nie mogłem nawet zbudować portu, gdzie chciałem?; de verstoordheid over 't mislukken myner pogingen – rozczarowanie z powodu niepowodzenia moich prób, om iets ten-voordeele van Natal te bewerken – zrobienia czegoś na korzyść Natal, of liever de gekrenkte ydelheid – a raczej zraniona duma, was 't niet hard voor me – czy to nie było dla mnie trudne, nog zoo weinig te beteekenen – że tak mało znaczyłem, dat ik niet eens een haven kon laten maken waar ik wilde – że nie mogłem nawet zbudować portu, gdzie chciałem).

Nu, dit alles, in verband met myn kandidatuur voor 't regelen van een zonnestelsel, had me dien dag zoo onbeminnelyk gemaakt. (Teraz, to wszystko, w związku z moją kandydaturą na zarządzanie układem słonecznym, uczyniło mnie tego dnia tak nieprzyjaznym; nu, dit alles – teraz, to wszystko, in verband met myn kandidatuur voor 't regelen van een zonnestelsel – w związku z moją kandydaturą na zarządzanie układem słonecznym, had me dien dag zoo onbeminnelyk gemaakt – uczyniło mnie tego dnia tak nieprzyjaznym).

Toen ik door 't ondergaan der zon eenigszins genas – want ontevredenheid is een ziekte – bracht juist die ziekte my den Japanschen Steenhouwer voor den geest, en misschien dacht ik alleen dáárom die geschiedenis overluid, om, mezelf wysmakende dat ik het deed uit welwillendheid voor dat kind, ter-sluik den laatsten druppel intenemen van het drankje dat ik voelde noodig te hebben. (Kiedy trochę wyzdrowiałem dzięki zachodowi słońca – bo niezadowolenie to choroba – właśnie ta choroba przywiodła mi na myśl Japońskiego Kamieniarza i być może tylko dlatego głośno opowiedziałem tę historię, aby przekonać siebie, że robię to z życzliwości dla tego dziecka, potajemnie biorąc ostatnią kroplę napoju, którego czułem, że potrzebuję; toen ik door 't ondergaan der zon eenigszins genas – kiedy trochę wyzdrowiałem dzięki zachodowi słońca, want ontevredenheid is een ziekte – bo niezadowolenie to choroba, bracht juist die ziekte my den Japanschen Steenhouwer voor den geest – właśnie ta choroba przywiodła mi na myśl Japońskiego Kamieniarza, en misschien dacht ik alleen dáárom die geschiedenis overluid – i być może tylko dlatego głośno opowiedziałem tę historię, om, mezelf wysmakende dat ik het deed uit welwillendheid voor dat kind – aby przekonać siebie, że robię to z życzliwości dla tego dziecka, ter-sluik den laatsten druppel intenemen van het drankje dat ik voelde noodig te hebben – potajemnie biorąc ostatnią kroplę napoju, którego czułem, że potrzebuję).

Maar zy, dat kind, genas me – voor een dag of wat althans – beter dan myn vertelling, die ongeveer aldus moet geluid hebben: (Ale ona, to dziecko, wyleczyła mnie – przynajmniej na dzień lub dwa – lepiej niż moja opowieść, która brzmiała mniej więcej tak:; maar zy, dat kind, genas me – ale ona, to dziecko, wyleczyła mnie, voor een dag of wat althans – przynajmniej na dzień lub dwa, beter dan myn vertelling – lepiej niż moja opowieść, die ongeveer aldus moet geluid hebben – która brzmiała mniej więcej tak):

‘Oepi, er was een man die steenen hieuw uit de rots. (Oepi, był człowiek, który wykuwał kamienie ze skały; er was een man – był człowiek, die steenen hieuw uit de rots – który wykuwał kamienie ze skały).

Zyn arbeid was zeer zwaar, en hy arbeidde veel, doch zyn loon was gering, en tevreden was hy niet. (Jego praca była bardzo ciężka, pracował dużo, ale jego wynagrodzenie było niskie i nie był zadowolony; zyn arbeid was zeer zwaar – jego praca była bardzo ciężka, en hy arbeidde veel – i pracował dużo, doch zyn loon was gering – ale jego wynagrodzenie było niskie, en tevreden was hy niet – i nie był zadowolony).

Hy zuchtte omdat zyn arbeid zwaar was. (Westchnął, ponieważ jego praca była ciężka; hy zuchtte omdat zyn arbeid zwaar was – westchnął, ponieważ jego praca była ciężka).

En hy riep: och, dat ik ryk ware, om te rusten op een baleh-baleh met klamboe van roode zyde. (I zawołał: ach, gdybym był bogaty, mógłbym odpoczywać na baleh-baleh z czerwonego jedwabiu; en hy riep – i zawołał, och, dat ik ryk ware – ach, gdybym był bogaty, om te rusten op een baleh-baleh met klamboe van roode zyde – mógłbym odpoczywać na baleh-baleh z czerwonego jedwabiu).

En er kwam een engel uit den hemel, die zeide: u zy gelyk gy gezegd hebt. (I przyszedł anioł z nieba, który powiedział: niech się stanie, jak powiedziałeś; en er kwam een engel uit den hemel – i przyszedł anioł z nieba, die zeide – który powiedział, u zy gelyk gy gezegd hebt – niech się stanie, jak powiedziałeś).