Dit heeft hy ook aan de Hoofden zelf gezegd op den laatsten Sebah dien hy heeft voorgezeten.’ (Powiedział to również naczelnikom na ostatnim Sebah, któremu przewodniczył; Dit heeft hy ook aan de Hoofden zelf gezegd op den laatsten Sebah dien hy heeft voorgezeten – Powiedział to również naczelnikom na ostatnim Sebah, któremu przewodniczył).

‘Daaraan zou hy zeer verkeerd hebben gedaan. (Zrobiłby bardzo źle; Daaraan zou hy zeer verkeerd hebben gedaan – Zrobiłby bardzo źle).

De resident was zyn chef dien hy in geen geval mocht voorbygaan. (Rezydent był jego szefem, którego w żadnym wypadku nie powinien pomijać; De resident was zyn chef dien hy in geen geval mocht voorbygaan – Rezydent był jego szefem, którego w żadnym wypadku nie powinien pomijać).

En waarom zou hy dat ook? (A dlaczego miałby to robić?; En waarom zou hy dat ook – A dlaczego miałby to robić).

Het is toch niet te veronderstellen dat de resident van Bantam onrecht en willekeur zou goedkeuren?’ (Nie można przecież przypuszczać, że rezydent Bantam zatwierdzi niesprawiedliwość i arbitralność; Het is toch niet te veronderstellen dat de resident van Bantam onrecht en willekeur zou goedkeuren – Nie można przecież przypuszczać, że rezydent Bantam zatwierdzi niesprawiedliwość i arbitralność).

‘Goedkeuren… neen! (Zatwierdzi… nie!; Goedkeuren – Zatwierdzi, neen – nie).

Maar men klaagt niet gaarne by de Regeering een Hoofd aan.’ (Ale niechętnie składa się skargę na naczelnika do rządu; Maar men klaagt niet gaarne by de Regeering een Hoofd aan – Ale niechętnie składa się skargę na naczelnika do rządu).

‘Ik klaag niet gaarne iemand aan, wien ook, maar als 't moet, een Hoofd zoo goed als een ander. (Niechętnie składam skargę na kogokolwiek, ale jeśli trzeba, na naczelnika tak samo jak na innych; Ik klaag niet gaarne iemand aan – Niechętnie składam skargę na kogokolwiek, wien ook, maar als 't moet, een Hoofd zoo goed als een ander – ale jeśli trzeba, na naczelnika tak samo jak na innych).

Doch van aanklagen is nu hier, goddank, nog geen spraak! (Ale teraz, dzięki Bogu, nie ma mowy o oskarżeniu!; Doch van aanklagen is nu hier, goddank, nog geen spraak – Ale teraz, dzięki Bogu, nie ma mowy o oskarżeniu).

Morgen ga ik den Regent bezoeken. (Jutro odwiedzę Regenta; Morgen ga ik den Regent bezoeken – Jutro odwiedzę Regenta).

Ik zal hem 't verkeerde van onwettige gezagsoefening onder 't oog brengen, vooral waar 't om de bezitting van arme menschen te doen is. (Wskażę mu zło nielegalnego sprawowania władzy, zwłaszcza tam, gdzie chodzi o posiadanie biednych ludzi; Ik zal hem 't verkeerde van onwettige gezagsoefening onder 't oog brengen – Wskażę mu zło nielegalnego sprawowania władzy, vooral waar 't om de bezitting van arme menschen te doen is – zwłaszcza tam, gdzie chodzi o posiadanie biednych ludzi).

Maar in afwachting dat alles te-recht komt, zal ik hem in zyn netelige omstandigheden helpen zooveel ik kan. (Ale w oczekiwaniu, że wszystko się ułoży, pomogę mu w trudnych okolicznościach, jak tylko mogę; Maar in afwachting dat alles te-recht komt – Ale w oczekiwaniu, że wszystko się ułoży, zal ik hem in zyn netelige omstandigheden helpen zooveel ik kan – pomogę mu w trudnych okolicznościach, jak tylko mogę).

Je begrypt nu immers waarom ik dat geld aan den kollekteur dadelyk heb laten uitbetalen, niet waar? (Rozumiesz teraz, dlaczego kazałem natychmiast wypłacić te pieniądze poborcy podatkowemu, prawda?; Je begrypt nu immers waarom ik dat geld aan den kollekteur dadelyk heb laten uitbetalen – Rozumiesz teraz, dlaczego kazałem natychmiast wypłacić te pieniądze poborcy podatkowemu, niet waar – prawda).

Ook ben ik van voornemen aan de Regeering te verzoeken, den Regent zyn voorschot kwytteschelden. (Zamierzam również poprosić rząd o umorzenie zaliczki Regentowi; Ook ben ik van voornemen aan de Regeering te verzoeken – Zamierzam również poprosić rząd, den Regent zyn voorschot kwytteschelden – o umorzenie zaliczki Regentowi).

En u, Verbrugge, stel ik voor, gezamenlyk stipt onzen plicht te doen. (A tobie, Verbrugge, proponuję wspólne skrupulatne wypełnianie naszych obowiązków; En u, Verbrugge, stel ik voor, gezamenlyk stipt onzen plicht te doen – A tobie, Verbrugge, proponuję wspólne skrupulatne wypełnianie naszych obowiązków).

Zoolang 't kàn, met zachtheid, maar als 't moet, zonder vrees! (Tak długo, jak to możliwe, z łagodnością, ale jeśli trzeba, bez strachu!; Zoolang 't kàn, met zachtheid – Tak długo, jak to możliwe, z łagodnością, maar als 't moet, zonder vrees – ale jeśli trzeba, bez strachu).

Je bent een eerlyk man, dit weet ik, maar je bent beschroomd. (Jesteś uczciwym człowiekiem, wiem to, ale jesteś nieśmiały; Je bent een eerlyk man – Jesteś uczciwym człowiekiem, dit weet ik, maar je bent beschroomd – wiem to, ale jesteś nieśmiały).

Zeg voortaan flink uit waar 't op staat, advienne que pourra! (Mów odtąd odważnie, co myślisz, co ma być, to będzie!; Zeg voortaan flink uit waar 't op staat, advienne que pourra – Mów odtąd odważnie, co myślisz, co ma być, to będzie).

Werp die halfheid van je, beste kerel… (Pozbądź się tej połowiczności, stary…; Werp die halfheid van je, beste kerel – Pozbądź się tej połowiczności, stary).

en nu, blyf by ons eten: we hebben hollandsche bloemkool in blik… (a teraz zostań na obiedzie: mamy holenderski kalafior w puszce…; en nu, blyf by ons eten – a teraz zostań na obiedzie, we hebben hollandsche bloemkool in blik – mamy holenderski kalafior w puszce).

maar alles is zeer eenvoudig, want ik moet heel zuinig zyn… (ale wszystko jest bardzo proste, ponieważ muszę być bardzo oszczędny…; maar alles is zeer eenvoudig – ale wszystko jest bardzo proste, want ik moet heel zuinig zyn – ponieważ muszę być bardzo oszczędny).

ik ben erg ten-achter in geldzaken: de reis naar Europa, weetje? (mam duże zaległości finansowe: podróż do Europy, wiesz?; ik ben erg ten-achter in geldzaken – mam duże zaległości finansowe, de reis naar Europa, weetje – podróż do Europy, wiesz).

Kom, Max… sakkerloot, jongen, wat word je zwaar!’ (Chodź, Max… sakramencki chłopcze, jak ty ciężki!; Kom, Max – Chodź, Max, sakkerloot, jongen, wat word je zwaar – sakramencki chłopcze, jak ty ciężki).

En, met Max te-paard op zyn schouder, trad hy, gevolgd door Verbrugge, de binnengalery in, waar Tine hen wachtte aan den gedekten disch die, zooals Havelaar gezegd had, wel zeer eenvoudig was! (I, z Maxem na barana na ramieniu, wszedł, a za nim Verbrugge, do wewnętrznej galerii, gdzie Tine czekała na nich przy nakrytym stole, który, jak powiedział Havelaar, był bardzo prosty!; En, met Max te-paard op zyn schouder, trad hy – I, z Maxem na barana na ramieniu, wszedł, gevolgd door Verbrugge, de binnengalery in – a za nim Verbrugge, do wewnętrznej galerii, waar Tine hen wachtte aan den gedekten disch die, zooals Havelaar gezegd had, wel zeer eenvoudig was – gdzie Tine czekała na nich przy nakrytym stole, który, jak powiedział Havelaar, był bardzo prosty).

Duclari, die aan Verbrugge kwam vragen of hy al dan niet dacht thuis te zyn voor 't middagmaal, werd meegenoodigd aan-tafel, en wanneer de lezer gesteld is op wat afwisseling in myn vertelling, wordt hy naar 't volgend hoofdstuk verwezen, waarin ik meedeel wat er zoo-al gesproken werd by dat maal. (Duclari, który przyszedł zapytać Verbrugge, czy myślał o powrocie do domu na obiad, został zaproszony do stołu, a jeśli czytelnik lubi trochę urozmaicenia w mojej opowieści, odsyłam go do następnego rozdziału, w którym opisuję, o czym rozmawiano przy tym posiłku; Duclari, die aan Verbrugge kwam vragen of hy al dan niet dacht thuis te zyn voor 't middagmaal – Duclari, który przyszedł zapytać Verbrugge, czy myślał o powrocie do domu na obiad, werd meegenoodigd aan-tafel – został zaproszony do stołu, en wanneer de lezer gesteld is op wat afwisseling in myn vertelling – a jeśli czytelnik lubi trochę urozmaicenia w mojej opowieści, wordt hy naar 't volgend hoofdstuk verwezen – odsyłam go do następnego rozdziału, waarin ik meedeel wat er zoo-al gesproken werd by dat maal – w którym opisuję, o czym rozmawiano przy tym posiłku).

Rozdział 9: Interakcje z lokalną ludnością

Negende hoofdstuk

Ik gaf er veel voor, met juistheid te weten, lezer, hoe lang ik nu een heldin in de lucht zou kunnen laten zweven, voor ge, by de beschryving van een kasteel, myn boek moedeloos uit de hand zoudt leggen, zonder te wachten tot het mensch op den grond kwam? (Dałbym wiele, aby wiedzieć dokładnie, czytelniku, jak długo mógłbym utrzymać bohaterkę w powietrzu, zanim przy opisie zamku rzuciłbyś moją książkę zrezygnowany, nie czekając, aż człowiek wyląduje na ziemi?; Ik gaf er veel voor – Dałbym wiele, met juistheid te weten – aby wiedzieć dokładnie, lezer – czytelniku, hoe lang ik nu een heldin in de lucht zou kunnen laten zweven – jak długo mógłbym utrzymać bohaterkę w powietrzu, voor ge, by de beschryving van een kasteel – zanim przy opisie zamku, myn boek moedeloos uit de hand zoudt leggen – rzuciłbyś moją książkę zrezygnowany, zonder te wachten tot het mensch op den grond kwam – nie czekając, aż człowiek wyląduje na ziemi).

Als ik in myn verhaal zulk een luchtsprong noodig had, zou ik voorzichtigheidshalve nog altyd een eerste verdieping kiezen als uitgangspunt van haar sprong, en een kasteel waarvan weinig te zeggen viel. (Gdybym w mojej opowieści potrzebował takiego skoku w powietrze, z ostrożności wybrałbym zawsze pierwsze piętro jako punkt wyjścia dla jej skoku i zamek, o którym można powiedzieć niewiele; Als ik in myn verhaal – Gdybym w mojej opowieści, zulk een luchtsprong noodig had – potrzebował takiego skoku w powietrze, zou ik voorzichtigheidshalve nog altyd een eerste verdieping kiezen – z ostrożności wybrałbym zawsze pierwsze piętro, als uitgangspunt van haar sprong – jako punkt wyjścia dla jej skoku, en een kasteel waarvan weinig te zeggen viel – i zamek, o którym można powiedzieć niewiele).

Wees echter voorloopig gerust: Havelaars huis had geen verdieping, en de heldin van myn boek – goede hemel, de lieve trouwe anspruchlose Tine, een heldin! – is nooit uit een venster gesprongen. (Jednak bądźcie na razie spokojni: dom Havelaarów nie miał piętra, a bohaterka mojej książki – dobry Boże, kochana, wierna, niewymagająca Tine, bohaterka! – nigdy nie wyskoczyła z okna; Wees echter voorloopig gerust – Jednak bądźcie na razie spokojni, Havelaars huis had geen verdieping – dom Havelaarów nie miał piętra, en de heldin van myn boek – a bohaterka mojej książki, goede hemel – dobry Boże, de lieve trouwe anspruchlose Tine, een heldin! – kochana, wierna, niewymagająca Tine, bohaterka!, is nooit uit een venster gesprongen – nigdy nie wyskoczyła z okna).

Toen ik 't vorig hoofdstuk sloot met een aanwyzing op wat afwisseling in het volgende, was dit eigenlyk meer een oratorische kunstgreep, en om een slot te maken dat goed ‘knipte’ dan wel omdat ik inderdaad meende dat het volgend hoofdstuk alleen ‘ter afwisseling’ waarde hebben zou. (Kiedy zakończyłem poprzedni rozdział wskazówką dotyczącą pewnej zmiany w kolejnym, było to właściwie bardziej oratorski zabieg, mający na celu stworzenie zakończenia, które dobrze się 'przycina', niż dlatego, że naprawdę uważałem, że kolejny rozdział będzie miał wartość tylko 'dla odmiany'; Toen ik 't vorig hoofdstuk sloot met een aanwyzing op wat afwisseling in het volgende – Kiedy zakończyłem poprzedni rozdział wskazówką dotyczącą pewnej zmiany w kolejnym, was dit eigenlyk meer een oratorische kunstgreep – było to właściwie bardziej oratorski zabieg, en om een slot te maken dat goed ‘knipte’ – mający na celu stworzenie zakończenia, które dobrze się 'przycina', dan wel omdat ik inderdaad meende dat het volgend hoofdstuk alleen ‘ter afwisseling’ waarde hebben zou – niż dlatego, że naprawdę uważałem, że kolejny rozdział będzie miał wartość tylko 'dla odmiany').

Een schryver is ydel als… een man. (Pisarz jest próżny jak… człowiek; Een schryver is ydel als… een man – Pisarz jest próżny jak… człowiek).

Spreek kwaad van zyn moeder of van de kleur zyner haren, zeg dat hy een amsterdamsch accent heeft – wat nooit een Amsterdammer toestemt – wellicht vergeeft hy u die dingen. (Mów źle o jego matce lub o kolorze jego włosów, powiedz, że ma amsterdamski akcent – czego nigdy nie przyzna Amsterdamczyk – może wybaczy ci te rzeczy; Spreek kwaad van zyn moeder of van de kleur zyner haren – Mów źle o jego matce lub o kolorze jego włosów, zeg dat hy een amsterdamsch accent heeft – powiedz, że ma amsterdamski akcent, wat nooit een Amsterdammer toestemt – czego nigdy nie przyzna Amsterdamczyk, wellicht vergeeft hy u die dingen – może wybaczy ci te rzeczy).

Maar… roer nooit aan de buitenzy van 't kleinste onderdeel eener byzaak van iets dat er lag naast zyn geschryf… want dàt vergeeft hy u niet! (Ale… nigdy nie dotykaj zewnętrznej części najmniejszego szczegółu jakiejkolwiek sprawy, która leżała obok jego pisma… bo tego ci nie wybaczy!; Maar… roer nooit aan de buitenzy van 't kleinste onderdeel eener byzaak van iets dat er lag naast zyn geschryf – Ale… nigdy nie dotykaj zewnętrznej części najmniejszego szczegółu jakiejkolwiek sprawy, która leżała obok jego pisma, want dàt vergeeft hy u niet – bo tego ci nie wybaczy).

Als ge dus myn boek niet schoon vindt, en ge mocht my ontmoeten, houd u dan alsof wy elkander niet kenden. (Więc jeśli nie uważasz mojej książki za dobrą i spotkasz mnie, zachowuj się, jakbyśmy się nie znali; Als ge dus myn boek niet schoon vindt – Więc jeśli nie uważasz mojej książki za dobrą, en ge mocht my ontmoeten – i spotkasz mnie, houd u dan alsof wy elkander niet kenden – zachowuj się, jakbyśmy się nie znali).

Neen, zelfs zulk een hoofdstuk ‘ter afwisseling’ komt me door het vergrootglas myner schryvers-ydelheid, hoogst belangryk en zelfs onmisbaar voor, en als ge het oversloegt, en daarna niet naar behooren waart ingenomen met myn boek, zou ik niet aarzelen u dat overslaan te verwyten als oorzaak dat ge myn boek niet kondet beoordeelen, want dat ge juist het essentieele niet gelezen hadt. (Nie, nawet taki rozdział 'dla odmiany' wydaje mi się przez szkło powiększające mojej pisarskiej próżności niezwykle ważny, a nawet niezbędny, i jeśli go pominiesz, a potem nie będziesz odpowiednio usatysfakcjonowany moją książką, nie zawaham się obwinić cię za to pominięcie jako przyczynę, że nie mogłeś ocenić mojej książki, ponieważ właśnie nie przeczytałeś najważniejszego; Neen, zelfs zulk een hoofdstuk ‘ter afwisseling’ komt me door het vergrootglas myner schryvers-ydelheid – Nie, nawet taki rozdział 'dla odmiany' wydaje mi się przez szkło powiększające mojej pisarskiej próżności, hoogst belangryk en zelfs onmisbaar voor – niezwykle ważny, a nawet niezbędny, en als ge het oversloegt – i jeśli go pominiesz, en daarna niet naar behooren waart ingenomen met myn boek – a potem nie będziesz odpowiednio usatysfakcjonowany moją książką, zou ik niet aarzelen u dat overslaan te verwyten als oorzaak dat ge myn boek niet kondet beoordeelen – nie zawaham się obwinić cię za to pominięcie jako przyczynę, że nie mogłeś ocenić mojej książki, want dat ge juist het essentieele niet gelezen hadt – ponieważ właśnie nie przeczytałeś najważniejszego).

Zóó zou ik – want ik ben man en schryver – elk hoofdstuk voor essentieel houden, dat gy hadt overgeslagen met onvergeeflyke lezerslichtzinnigheid. (Tak właśnie – ponieważ jestem mężczyzną i pisarzem – uważałbym każdy rozdział za istotny, który pominąłeś z niewybaczalną lekkomyślnością czytelnika; Zóó zou ik – want ik ben man en schryver – Tak właśnie – ponieważ jestem mężczyzną i pisarzem, elk hoofdstuk voor essentieel houden – uważałbym każdy rozdział za istotny, dat gy hadt overgeslagen met onvergeeflyke lezerslichtzinnigheid – który pominąłeś z niewybaczalną lekkomyślnością czytelnika).

Ik verbeeld me dat uwe vrouw vraagt: ‘is er nogal wat aan dat boek?’ (Wyobrażam sobie, że twoja żona pyta: 'czy ta książka jest interesująca?'; Ik verbeeld me dat uwe vrouw vraagt – Wyobrażam sobie, że twoja żona pyta, is er nogal wat aan dat boek – czy ta książka jest interesująca).

En ge zegt by-voorbeeld – horribile auditu voor my – met de woordenrykheid die eigen is aan gehuwde mannen: (A ty mówisz na przykład – co jest dla mnie straszne do słuchania – z elokwencją, która jest charakterystyczna dla żonatych mężczyzn; En ge zegt by-voorbeeld – horribile auditu voor my – A ty mówisz na przykład – co jest dla mnie straszne do słuchania, met de woordenrykheid die eigen is aan gehuwde mannen – z elokwencją, która jest charakterystyczna dla żonatych mężczyzn).

Hm… zóó… ik weet nog niet. (Hm… no cóż… jeszcze nie wiem; Hm… zóó – Hm… no cóż, ik weet nog niet – jeszcze nie wiem).

Welnu, barbaar, lees verder! (No cóż, barbarzyńco, czytaj dalej!; Welnu, barbaar – No cóż, barbarzyńco, lees verder – czytaj dalej).

Het belangryke staat juist voor de deur. (To, co ważne, jest tuż za rogiem; Het belangryke staat juist voor de deur – To, co ważne, jest tuż za rogiem).

En met een bevende lip staar ik u aan, en meet de dikte van de omgeslagen bladen, en ik zoek op uw gelaat naar den weerschyn van 't hoofdstuk ‘dat zoo mooi is… (I z drżącą wargą wpatruję się w ciebie, mierząc grubość przewróconych stron, i szukam na twojej twarzy odbicia tego 'pięknego rozdziału'; En met een bevende lip staar ik u aan – I z drżącą wargą wpatruję się w ciebie, en meet de dikte van de omgeslagen bladen – mierząc grubość przewróconych stron, en ik zoek op uw gelaat naar den weerschyn van 't hoofdstuk ‘dat zoo mooi is – i szukam na twojej twarzy odbicia tego 'pięknego rozdziału').

Neen, zeg ik, hy is er nog niet. (Nie, mówię, jeszcze go nie ma; Neen, zeg ik – Nie, mówię, hy is er nog niet – jeszcze go nie ma).

Straks zal hy opspringen, in vervoering iets omhelzen, zyn vrouw misschien… (Zaraz wstanie, w uniesieniu coś obejmie, może swoją żonę…; Straks zal hy opspringen – Zaraz wstanie, in vervoering iets omhelzen – w uniesieniu coś obejmie, zyn vrouw misschien – może swoją żonę).

Maar ge leest verder. (Ale ty czytasz dalej; Maar ge leest verder – Ale ty czytasz dalej).

Het ‘mooie hoofdstuk’ moet voorby wezen, dunkt me. (Wydaje mi się, że 'piękny rozdział' musiał już minąć; Het ‘mooie hoofdstuk’ moet voorby wezen – Wydaje mi się, że 'piękny rozdział' musiał już minąć).

Ge zyt in 't minst niet opgesprongen, hebt niets omhelsd… (Nie wstałeś ani niczego nie objąłeś…; Ge zyt in 't minst niet opgesprongen – Nie wstałeś, hebt niets omhelsd – ani niczego nie objąłeś).

En al dunner wordt de bundel bladen onder uw rechterduim, en al schraler wordt myn hoop op die omhelzing… (A stos kartek pod twoim prawym kciukiem staje się coraz cieńszy, a moja nadzieja na to objęcie coraz mniejsza…; En al dunner wordt de bundel bladen onder uw rechterduim – A stos kartek pod twoim prawym kciukiem staje się coraz cieńszy, en al schraler wordt myn hoop op die omhelzing – a moja nadzieja na to objęcie coraz mniejsza).

ja, waarachtig, ik had zelfs staat-gemaakt op een traan! (tak, naprawdę, liczyłem nawet na łzę!; ja, waarachtig – tak, naprawdę, ik had zelfs staat-gemaakt op een traan – liczyłem nawet na łzę).

En ge hebt den roman uitgelezen tot ‘waar ze elkaar krygen’ toe, en ge zegt – een andere vorm van welsprekendheid in den echtestaat – geeuwend: (I przeczytałeś powieść do momentu 'gdzie się spotykają', i mówisz – inna forma elokwencji w małżeństwie – ziewając; En ge hebt den roman uitgelezen tot ‘waar ze elkaar krygen’ toe – I przeczytałeś powieść do momentu 'gdzie się spotykają', en ge zegt – i mówisz, een andere vorm van welsprekendheid in den echtestaat – inna forma elokwencji w małżeństwie, geeuwend – ziewając):

Zóó… zóó! 't Is een boek dat… hm! Och, ze schryven zoo véél tegenwoordig! (No cóż… no cóż! To książka, która… hm! Och, dzisiaj tyle piszą!; Zóó… zóó – No cóż… no cóż, 't Is een boek dat… hm! – To książka, która… hm!, Och, ze schryven zoo véél tegenwoordig – Och, dzisiaj tyle piszą).

Maar weet ge dan niet, ondier, tyger, Europeaan, lezer, weet ge dan niet dat ge daar een uur hebt doorgebracht met byten op myn geest als op een tandenstoker? (Ale czy nie wiesz, bestio, tygrysie, Europejczyku, czytelniku, czy nie wiesz, że spędziłeś tam godzinę gryząc mojego ducha jak wykałaczkę?; Maar weet ge dan niet – Ale czy nie wiesz, ondier, tyger, Europeaan, lezer – bestio, tygrysie, Europejczyku, czytelniku, weet ge dan niet dat ge daar een uur hebt doorgebracht met byten op myn geest als op een tandenstoker – czy nie wiesz, że spędziłeś tam godzinę gryząc mojego ducha jak wykałaczkę?).

Met knagen en kauwen op vleesch en been van uw geslacht? (Gryząc i żując mięso i kości swojego rodzaju?; Met knagen en kauwen – Gryząc i żując, op vleesch en been van uw geslacht – mięso i kości swojego rodzaju).

Menscheneter, daarin stak myn ziel, myn ziel die ge hebt vermaald als eens gegeten gras! ('Ludożerco, tam była moja dusza, dusza, którą zmieliłeś jak zjedzoną trawę!; Menscheneter – Ludożerco, daarin stak myn ziel – tam była moja dusza, myn ziel die ge hebt vermaald als eens gegeten gras – dusza, którą zmieliłeś jak zjedzoną trawę).

't Was myn hart dat ge daar hebt opgeslikt als een versnapering! (To było moje serce, które tam połknąłeś jako przekąskę!; 't Was myn hart dat ge daar hebt opgeslikt – To było moje serce, które tam połknąłeś, als een versnapering – jako przekąskę).

Want in dat boek had ik dat hart en die ziel neergelegd, en er vielen zooveel tranen op dat handschrift, en myn bloed week weg uit de âren naarmate ik voortschreef, en ik gaf u dat alles, en dat kocht ge voor weinige stuivers… en ge zegt: hm! (Bo w tej książce złożyłem to serce i tę duszę, i tyle łez spadło na ten rękopis, i moja krew odpłynęła z żył w miarę jak pisałem dalej, i dałem ci to wszystko, a ty kupiłeś to za kilka groszy… i mówisz: hm!; Want in dat boek had ik dat hart en die ziel neergelegd – Bo w tej książce złożyłem to serce i tę duszę, en er vielen zooveel tranen op dat handschrift – i tyle łez spadło na ten rękopis, en myn bloed week weg uit de âren naarmate ik voortschreef – i moja krew odpłynęła z żył w miarę jak pisałem dalej, en ik gaf u dat alles – i dałem ci to wszystko, en dat kocht ge voor weinige stuivers – a ty kupiłeś to za kilka groszy, en ge zegt – i mówisz: hm!).

De lezer begrypt dat ik hier niet spreek van myn boek. (Czytelnik rozumie, że nie mówię tu o mojej książce; De lezer begrypt dat ik hier niet spreek van myn boek – Czytelnik rozumie, że nie mówię tu o mojej książce).

Zoodat ik maar zeggen wil, om met Abraham Blankaart te spreken… (Więc chcę tylko powiedzieć, żeby zacytować Abrahama Blankaarta…; Zoodat ik maar zeggen wil – Więc chcę tylko powiedzieć, om met Abraham Blankaart te spreken – żeby zacytować Abrahama Blankaarta).

Wie is dat, Abraham Blankaart? vroeg Louise Rosemeyer, en Frits vertelde het haar, wat me groot genoegen deed, want dit gaf my gelegenheid eens op te staan en, voor dien avond althans, een eind te maken aan de voorlezing. (Kim jest ten Abraham Blankaart? – zapytała Louise Rosemeyer, a Frits jej to wyjaśnił, co sprawiło mi wielką przyjemność, ponieważ dało mi to okazję wstać i, przynajmniej na ten wieczór, zakończyć czytanie na głos; Wie is dat, Abraham Blankaart? – Kim jest ten Abraham Blankaart?, vroeg Louise Rosemeyer – zapytała Louise Rosemeyer, en Frits vertelde het haar – a Frits jej to wyjaśnił, wat me groot genoegen deed – co sprawiło mi wielką przyjemność, want dit gaf my gelegenheid eens op te staan – ponieważ dało mi to okazję wstać, en, voor dien avond althans, een eind te maken aan de voorlezing – i, przynajmniej na ten wieczór, zakończyć czytanie na głos).

Ge weet dat ik makelaar in koffi ben – Lauriergracht No 37 – en dat ik alles over heb voor myn vak. (Wiecie, że jestem maklerem kawowym – Lauriergracht No 37 – i że wszystko poświęcam dla mojego zawodu; Ge weet dat ik makelaar in koffi ben – Wiecie, że jestem maklerem kawowym, Lauriergracht No 37 – Lauriergracht No 37, en dat ik alles over heb voor myn vak – i że wszystko poświęcam dla mojego zawodu).

Ieder zal dus kunnen nagaan, hoe weinig ik tevreden was met het werk van Stern. (Każdy więc będzie mógł zrozumieć, jak mało byłem zadowolony z pracy Sterna; Ieder zal dus kunnen nagaan – Każdy więc będzie mógł zrozumieć, hoe weinig ik tevreden was met het werk van Stern – jak mało byłem zadowolony z pracy Sterna).

Ik had op koffi gehoopt, en hy gaf ons… ja, de hemel weet, wàt! (Miałem nadzieję na kawę, a on dał nam… tak, niebo wie, co!; Ik had op koffi gehoopt – Miałem nadzieję na kawę, en hy gaf ons – a on dał nam, ja, de hemel weet, wàt – tak, niebo wie, co!).

Met zyn opstel heeft hy ons al drie kransavenden bezig gehouden, en, wat het ergste is, de Rosemeyers vinden het mooi. (Swoim esejem zajmował nas przez trzy wieczory, a co gorsza, Rosemeyerom się to podoba; Met zyn opstel heeft hy ons al drie kransavenden bezig gehouden – Swoim esejem zajmował nas przez trzy wieczory, en, wat het ergste is, de Rosemeyers vinden het mooi – a co gorsza, Rosemeyerom się to podoba).

Zoo zeggen ze, tenminste. Als ik een aanmerking maak, beroept hy zich op Louise. (Tak przynajmniej mówią. Kiedy robię uwagę, on powołuje się na Louise; Zoo zeggen ze, tenminste – Tak przynajmniej mówią, Als ik een aanmerking maak – Kiedy robię uwagę, beroept hy zich op Louise – on powołuje się na Louise).

Háár goedkeuring, zegt hy, weegt hem zwaarder dan alle koffi van de wereld, en bovendien: ‘als 't hart me gloeit… enz. (Jej aprobata, mówi, waży dla niego więcej niż cała kawa na świecie, a poza tym: 'gdy serce mi płonie… itd.; Háár goedkeuring, zegt hy – Jej aprobata, mówi, weegt hem zwaarder dan alle koffi van de wereld – waży dla niego więcej niż cała kawa na świecie, en bovendien: ‘als 't hart me gloeit… enz – a poza tym: 'gdy serce mi płonie… itd.).

Zie deze tirade op bladzy zooveel, of liever, zie ze niet. – Daar sta ik dan, en weet niet wat te doen! (Zobaczcie tę tyradę na stronie takiej a takiej, a raczej, nie patrzcie na nią. I wtedy stoję tam i nie wiem, co robić!; – Zie deze tirade op bladzy zooveel, of liever, zie ze niet – Zobaczcie tę tyradę na stronie takiej a takiej, a raczej, nie patrzcie na nią, – Daar sta ik dan, en weet niet wat te doen – I wtedy stoję tam i nie wiem, co robić!).

Dat pak van Sjaalman is een waar Trojaansch paard. Ook Frits wordt er door bedorven. (Ten pakiet od Sjaalmana to prawdziwy koń trojański. Nawet Frits został przez niego zepsuty; Dat pak van Sjaalman is een waar Trojaansch paard – Ten pakiet od Sjaalmana to prawdziwy koń trojański, Ook Frits wordt er door bedorven – Nawet Frits został przez niego zepsuty).

Hy heeft, naar ik bemerk, Stern geholpen, want die Abraham Blankaart is veel te hollandsch voor een Duitscher. (Zauważyłem, że pomagał Sternowi, bo ten Abraham Blankaart jest zbyt holenderski jak na Niemca; Hy heeft, naar ik bemerk, Stern geholpen – Zauważyłem, że pomagał Sternowi, want die Abraham Blankaart is veel te hollandsch voor een Duitscher – bo ten Abraham Blankaart jest zbyt holenderski jak na Niemca).

Beiden zyn ze zoo pedant, dat ik waarlyk met de zaak verlegen word. (Obaj są tak pedantyczni, że naprawdę jestem w kłopocie z tą sprawą; Beiden zyn ze zoo pedant – Obaj są tak pedantyczni, dat ik waarlyk met de zaak verlegen word – że naprawdę jestem w kłopocie z tą sprawą).

Het ergste is, dat ik met Gaafzuiger een overeenkomst heb aangegaan voor het uitgeven van een boek dat over de koffiveilingen moet handelen – heel Nederland wacht er op – en daar gaat me nu die Stern een heel anderen weg uit! (Najgorsze jest to, że zawarłem umowę z Gaafzuigerem na wydanie książki, która ma dotyczyć aukcji kawy – całe Holandia na to czeka – a teraz ten Stern idzie zupełnie inną drogą!; Het ergste is, dat ik met Gaafzuiger een overeenkomst heb aangegaan voor het uitgeven van een boek dat over de koffiveilingen moet handelen – Najgorsze jest to, że zawarłem umowę z Gaafzuigerem na wydanie książki, która ma dotyczyć aukcji kawy, heel Nederland wacht er op – całe Holandia na to czeka, en daar gaat me nu die Stern een heel anderen weg uit – a teraz ten Stern idzie zupełnie inną drogą!).

Gister zeide hy: ‘wees gerust, alle wegen leiden naar Rome. (Wczoraj powiedział: 'spokojnie, wszystkie drogi prowadzą do Rzymu'; Gister zeide hy – Wczoraj powiedział, wees gerust, alle wegen leiden naar Rome – spokojnie, wszystkie drogi prowadzą do Rzymu).

Wacht nu eerst het slot van de inleiding af – is dat alles nog maar inleiding! – ik beloof u – hy zeide eigenlyk: “ik verspreek u” – dat ten-slotte de zaak zal neerkomen op koffi, koffi, op niets dan koffi! (Poczekaj najpierw na zakończenie wstępu – czy to wszystko jest jeszcze tylko wstępem! – obiecuję ci – powiedział właściwie: "rozpraszam cię" – że ostatecznie sprawa sprowadzi się do kawy, kawy, tylko kawy!; Wacht nu eerst het slot van de inleiding af – Poczekaj najpierw na zakończenie wstępu, is dat alles nog maar inleiding – czy to wszystko jest jeszcze tylko wstępem, ik beloof u – obiecuję ci, hy zeide eigenlyk: “ik verspreek u” – powiedział właściwie: "rozpraszam cię", dat ten-slotte de zaak zal neerkomen op koffi, koffi, op niets dan koffi – że ostatecznie sprawa sprowadzi się do kawy, kawy, tylko kawy!).

Denk aan Horatius, ging hy voort, heeft niet hy reeds gezegd: omne tulit punctum, qui miscuit… koffi met wat anders? (Pomyśl o Horacym, kontynuował, czyż nie powiedział już: omne tulit punctum, qui miscuit… kawę z czymś innym?; Denk aan Horatius, ging hy voort – Pomyśl o Horacym, kontynuował, heeft niet hy reeds gezegd – czyż nie powiedział już: omne tulit punctum, qui miscuit… koffi met wat anders – omne tulit punctum, qui miscuit… kawę z czymś innym?).

Handelt gyzelf niet even zoo, als ge suiker en melk in uw kopje doet? (Czy sam tak nie robisz, gdy dodajesz cukier i mleko do swojej filiżanki?; Handelt gyzelf niet even zoo – Czy sam tak nie robisz, als ge suiker en melk in uw kopje doet – gdy dodajesz cukier i mleko do swojej filiżanki?).

En dan moet ik zwygen. Niet omdat hy gelyk heeft, maar omdat ik aan de firma Last & Co verplicht ben zorgtedragen dat de oude Stern niet vervalle in Busselinck & Waterman, die hem slecht zouden bedienen omdat het knoeiers zyn. (I wtedy muszę milczeć. Nie dlatego, że ma rację, ale dlatego, że jestem zobowiązany firmie Last & Co dbać, by stary Stern nie trafił do Busselinck & Waterman, którzy źle by go obsłużyli, ponieważ są partaczami; En dan moet ik zwygen – I wtedy muszę milczeć, Niet omdat hy gelyk heeft – Nie dlatego, że ma rację, maar omdat ik aan de firma Last & Co verplicht ben zorgtedragen – ale dlatego, że jestem zobowiązany firmie Last & Co dbać, dat de oude Stern niet vervalle in Busselinck & Waterman – by stary Stern nie trafił do Busselinck & Waterman, die hem slecht zouden bedienen omdat het knoeiers zyn – którzy źle by go obsłużyli, ponieważ są partaczami).