Естай – Қорлан

 
Мағырұп берген екен күн мен айын.
Мұратқа іздеген жан бəрі-ау жетпес,
Дариға, арманым көп неғылайын?»
 
 
Бастауы – тамылжуы, балбырауы.
Дүрілдеп соққанынша дауыл əлі,
Емініп, еміреніп «Енді не?» деп,
Тыңдаушы қайырманы сағынады.
 
 
«Ахау жалған,
Хұсни, Хорлан!
Екі бағлан,
Екеуі туған екен бір анадан.
Жігіттер қалма қапы бұл жалғаннан,
Жігіттің арманы не сүйгенді алған!
Сірə сіздей жан тумас,
Туса, туар артылмас!
Бұл ғаламды шарықтап,
О, дариға, лəуліктас
Бағдат, Мысыр, Шынмашын,
Іздесем Хорлан табылмас!..»
 
 
Он екі шыңнан асып барып əрі,
Жанар тау ақтарғандай – налығаны.
Кетесің Естай болып, ес жия алмай,
Əншімен жаның бірге ауырады.
«Іздесем Хорлан…» бұл түс үздіктіріп,
Үзеді… сергіп көңіл, сауығады.
 
 
Құша алмай қолы жетпей қалқашына,
Қапы ұрған ғашықтықтың арқасында,
Бір інжу баға жетпес көрік болып,
Қосылды қазақы өнер алқасына.
Əн «Хорлан» – кемел талант əні дер ем!
Дүниеге келді солай зарыменен.
Бұлбұлдар қағып алды жаңа сазды,
Сырғадай қағып алды қайың, емен…
 
 
Есағаң ұмытқандай көңіл дертін,
Жайдары жымияды бүгін еркін.
Жүзігін сипайды ақ орамалмен,
Пендеге айта алмайтын сырын шертіп:
 
 
«Білмеймін оңалам ба, зорығам ба?
Төзбестей тұла бойым долы қанға.
Хорланнан мені айыру, кешір, Аллам,
Келмейді енді сенің қолыңнан да!
 
 
Біржола айырылсам да қыз Хорланнан,
Өзгеден көлеңкесін қызғанғаннан,
Сақтаймын гүл қалпында жүрегімде,
Сақтаймын суық сөзден, ызғар қолдан…»
 
 
Жамиғат сыймайды үйге бүгін тағы,
Сері Естай серпілтеді, құйылтады.
Алпыстар алыс күннің арбауында,
Сексендер сілекейін шұбыртады.
 
 
Жаңа əнде жан құштары жалқын қандай,
Жиырмалар байыз таппас шарпылғандай.
Жарқырап ай астында алтын маңдай,
Жастық шақ «ақ сүйекке» шақырғандай.
 
 
Жылыстай бір ауылдан бір ауылға,
Туыстай бауыр басып мың қауымға,
Əн «Хорлан» аттанды алыс сапарына
Əркімнің нəр-нақышпен жырлауында.
 

Жүзік

 
Көктем кеп, еспей қойды жылы лебін.
Қуарпы жапырақтай нұрлы рецін.
Арба мен ат жіберіп, шандоз ақын,
Шақыртты Баймұраттың Нұрлыбегін.
 
 
«Біржан сал, Ақан сері сарқытындай!
Бал көмей жан екенсің, жарқыным-ай!
Айызын əлеуметтің қандыратын
Əнім-ақ «Хорланыңды» шалқыт тынбай.
Жүздегі Жəкең дүлдүл – кəрі құлақ
Солай деп құшырланған əнін тыңдап.
Есағаң енді міне меңдеп біткен,
Нұрекең аяп кетті, «бауырымдап».
Естай:
– Іні едің жасың кіші, жаның құрдас;
Ақын ең жырың мұңдас, əнің сырлас,
Шыраққа майы біткен ұқсап барам,
Сөнбестен мəңгі лаулап жалын тұрмас.
Білесің: өмір ыстық, өлім суық:
Төрімнен осы сəтте көрім жуық.
Төсекке жапсырды да дауасыз дерт,
Тастады титықтатып өлімші ғып.
 
 
Тартсам да сазайымды салқын түннен,
Жиырма жыл жан жылыттым жарқын күннен.
Жолықтым тəтті шерім Хорланыма,
Сол үшін тағдырыма тəнтімін мен.
 
 
(Алқынып Естай бір сəт, əрең төзіп,
Көрсетті ат жоқ қолын алға созып,
Орапты көк мауыты бауырына
Жүзіктің, жіңішкеріп қалған тозып).
 
 
– Қаусаған кейпіме осы қызық мысал:
Жайнаған жастық көркін бұзып бұ шал,
Жұқарып бітіпті ғой жүзігіндей,
Бір кезде тамашаға қызыққыш сал.
 
 
Ұстадым кір шалдырмай жүзігімді,
Ұстандым ғұмыр бақи түзу үлгі…
Алып қал, көзімдей көр, ұрпаққа бер
Кəрі дос домбырамды қызыл тулы.
 
 
Көзі еді Хорланымның, алтын жүзік,
Көрмедім ғашықтықтың антын бұзып..
Маңымды қазір міне торуылдап,
Қаптап жүр сопысымақ қалпы бұзық.
 
 
Бас-көз бол: тақуалар тонамасын,
Жүзігім қолымдағы аман қалсын.
Хорланның ырза болсын аруағы,
Өзіммен көрге бірге о да барсын!..