Modernizm polski

V

Tak wyglądało stanowisko Ludwika Krzywickiego wobec modernizmu i Młodej Polski, kiedy je odtworzyć z jego rozrzuconych artykułów i wystąpień. Tak dalece rozrzuconych, że chyba dotąd nikt nie odczytał ich w całości, bo jak wytłumaczyć fakt, że nikt nie podjął próby interpretacji owej całości?

Niemniej samodzielnie i oryginalnie przedstawia się to stanowisko, jeśli dokonać bodaj kilku szkicowych zestawień. Nie będą przy tej okazji wchodzić w rachubę przysięgli krytycy pokolenia Młodej Polski, całkowicie z nią solidarni, jak np. Wilhelm Feldman. Nie może być również wciągnięty taki oskarżyciel Młodej Polski, jak Stanisław Brzozowski. Jego myśl, szybująca nad szczytami i obłokami uogólnień, rzadko kiedy zniżała się do konkretów, na które socjolog, etnolog, historyk idei, ekonomista, statystyk, antropolog, prehistoryk, słowem – Ludwik Krzywicki, tak był uczulony.

Będą za to wchodzić w rachubę Julian Marchlewski i Wacław Nałkowski¹¹⁵⁹. Co ich łączy, a co różni od Krzywickiego? Łączy podobne rozumienie społecznego zaangażowania sztuki, protest przeciwko hasłu sztuka dla sztuki. Łączy wspólna, materialistyczna i klasowa koncepcja społeczeństwa, bądź przynajmniej jej pewne elementy u Nałkowskiego. Ale jego atak ideowy oraz Marchlewskiego został spowodowany estetyzmem typu Miriama, o którym w dorobku Krzywickiego nie znajdziemy ani jednego zdania. Stąd trudno konstruować jakąś bliższą paralelę. Z tym tylko wyjątkiem, że generalna linia poglądów Nałkowskiego na literaturę ze schyłku wieku, linia wiodąca od aprobaty do rozczarowania, od Forpoczt po „Chimerę” wobec ewolucji, podobnie przebiegła jak u Krzywickiego. To zaś, co w zespole jego wypowiedzi największe zainteresowanie budzi dzisiaj, mianowicie próba wyjaśnienia określonego modelu kultury i literatury poprzez procesy alienacyjne, stanowi bezsporną własność myślową samego tylko Krzywickiego.

Wśród zagranicznych badaczy modernizmu europejskiego jako modelu kultury trzeba na listę zestawień wciągnąć przede wszystkim Arnolda Hausera i jego poprzedników. W rozdziale myląco zatytułowanym Der Impressionismus dał Hauser¹¹⁶⁰ najlepsze dotąd syntetyczne przedstawienie europejskiego modernizmu jako zjawiska kulturowego. Hauser, Węgier z pochodzenia, finezyjnie i doskonale zna secesję i modernizm środkowoeuropejski. Na czoło całego modernizmu europejskiego, jako zjawisko prowadzące i najbardziej typowe, wysuwa Wiedeń z końca wieku.

Poprzednicy Hausera to np. Samuel Lubliński czy Eckart von Sydow¹¹⁶¹, ten drugi znacznie głębiej sięgający. To nie przypadek, że na świadków zostali powołani autorzy publikujący w języku niemieckim i opierający się na doświadczeniu literackim widocznym na linii Berlin – Wiedeń. Krzywicki należy bowiem wraz z nimi do grupy interpretatorów sztuki i literatury przełomu XIX i XX w., dążących do ułożenia tych zjawisk w określony model kulturowy, a jednocześnie dających się potraktować jako badacze ulegający modelowi, który najlepiej znali, który ich otaczał, w którym wzrośli i wychowali się artystycznie.

Chodzi mianowicie o to, że literatura europejska owego przełomu nie rozwijała się według wzorca wszędzie identycznego. Model rozwojowy literatury francuskiej był inny: od właściwego i bardzo wcześnie zarysowanego dekadentyzmu, przez symbolizm jako technikę artystyczną, a nie konstrukcję światopoglądową. Model angielski jeszcze inny: z górującym znaczeniem dandyzmu. Model literatury rosyjskiej, z wielką postacią Czechowa, to znów coś odmiennego. Każda proponowana dla literatury europejskiej owego czasu synteza staje się, rzadko kiedy w sposób uświadomiony przez badacza, syntezą z czyjegoś punktu widzenia, a nie naprawdę generalną.

Polska odmiana modernizmu ogólnoeuropejskiego wygląda na najbardziej zbliżoną do jego wariantu na linii Berlin – Wiedeń: od międzynarodowej cyganerii artystycznej w pierwszej z tych stolic po stolicę secesji. Podobny układ recepcji innych literatur, z piśmiennictwem skandynawskim na czele; podobne wysunięcie na czoło problematyki filozoficzno-ideowej, a nie spraw techniki artystycznej. I dlatego jako świadkowie dla Krzywickiego zostali tu powołani autorzy pisujący po niemiecku i ulegający naciskowi tego samego, co on, wariantu modernizmu ogólnoeuropejskiego. Sydow swoją analizę rozpoczyna od słusznego przeciwstawienia: nie dekadencja kultury, lecz kultura dekadentyzmu – oto zadanie do przeprowadzenia. Krzywicki taki punkt widzenia uznałby prawdopodobnie za słuszny.

Wreszcie apel do wydawców dzieł zbiorowych Krzywickiego: przeprowadza się w nich pewną selekcję w tytułach pochodzących z czasopism. Proponuję, ażeby wszystkie, nawet z pozoru mało ważne jego artykuły literackie zostały objęte wydaniem. Dla historyków literatury wszystko, co Ludwik Krzywicki napisał o twórcach i objawach literackich jemu współczesnych, posiada wysoką wagę.

INDEKS NAZWISK

Abramowski, Edward

Adam, Paul

Adler, Alfred

Amiel, Henri-Frédéric

Anczyc, Władysław Ludwik

Annunzio, Gabriele d'

Artaud, Antonin

Asnyk, Adam

Austin, Lloyd James

Avenarius, Richard

Bacon, Francis

Bahr, Hermann (Francis de Jouvenot i H. Micard)

Baju, Anatole

Bakunin, Michaił

Baldensperger, Fernand

Baliński, Ignacy

Balzac, Honoré de

Bałucki, Michał

Bandrowski-Kaden, Juliusz

Barbey d'Aurevilly, Jules

Barrès, Maurice

Bartels, Adolf

Bartnicka, Józefa

Bartusówna, Maria

Bastgenówna, Zofia

Baudelaire, Charles

Beauclair, Henri

Bebel, August

Belmont, Leo (Leopold Blumental)

Bełcikowski, Adam

Berent, Wacław

Bergson, Henri

Bernard, Claude

Białobłocki, Bronisław

Bieder, Edmund

Biegas, Bolesław

Biegeleisen, Henryk

Bieńkowski, Zbigniew

Biernacki, Mikołaj (Rodoć)

Binni, Walter

Bismarck, Otto von

Björnson, Björnstjerne

Blondel, Maurice

Błeszyński, Kazimierz

Bobrzyński, Michał

Böcklin, Arnold

Bogusławski, Władysław

Böhme, Jakob

Boileau-Despréaux, Nicolas

Bois, Jules

Bonneau, Georges

Borowy, Wacław

Bourget, Paul

Boy (Żeleński-Boy, Tadeusz)

Boyé, Edward

Brasi, Lorenzo de

Breiter, Emil

Březina, Otokar (Václav Jebavý)

Brinkmann, Richard

Brunetière, Ferdinand

Bruno, Giordano

Brzozowski, Stanisław

Brzozowski, Korab Stanisław

Brzozowski, Korab Wincenty

Büchner, Ludwig

Bugiel, Włodzimierz

Buonarroti, Michel Angelo

Burek, Tomasz

Burne-Jones, Edouard

Butrymowicz Bogusław

Bytkowski, Zygmunt (Zygmunt Bromberg)

Camus, Albert

Canat, René

Carlyle, Thomas

Carter, Eduard A.

Chałasiński, Józef

Champfleury (Jules Husson)

Champsaur, Félicien

Charcot, Jean Martin

Chlebowski, Bronisław

Chmielowski, Piotr

Chodźko, Aleksander

Chopin, Fryderyk

Christoffel, Ulrich

Chrzanowski, Bernard

Chrzanowski, Bronisław

Chrzanowski, Ignacy

Cieszkowski, August

Clark, Henry

Cohn, Adolf Jakub

Comte, Auguste

Conrad, Joseph (Teodor Józef Konrad Korzeniowski)

Constant, Beniamin

Costenoble, Anna

Crane, Walter

Crookes, William

Csató, Edward

Cywiński, Bohdan

Cywiński, Stanisław

Czachowski, Kazimierz

Czarnecki, Paweł

Czechow, Anton

Czernik, Stanisław

Daniłowski, Gustaw

Dante Alighieri

Darwin, Charles Robert

Daszyńska-Golińska, Zofia

David, Claude

Dawid, Jan Władysław

Dąbrowolska, Maria

Dąbrowska, Halina Maria

Dąbrowski, Ignacy

Décaudin, Michel

Dehmel, Richard

Delsemme Paul

Dembowski, Edward

Deotyma (Jadwiga Łuszczewska)

Des Loges, Marian

Detko, Jan

Dębicki, Władysław Michał

Dębicki, Zdzisław

Dilthey, Wilhelm

Dinar, André

Domeyko, Ignacy

Doroszewski, Witold

Dostojewski, Fiodor

Drerup, Engelbert

Drogoszewski, Aureli

Dunikowski, Xawery

Duranty, Edmond

Dygasiński, Adolf

Dziekoński, Józef Bogdan

Eisler, Rudolf

El-Ka (Ludwika, Kalenkiewiczowa)

Elsberg, Jakow

Engels, Friedrich

Ernst, Paul

Esteja (Zofia Kisielewska)

Faleński, Felicjan

Faraday, Michael

Farmer, Albert J.

Feldman, Wilhelm

Fénéon, Félix

Feuerbach, Ludwig Andreas

Fichte, Johann Gottlieb

Fik, Ignacy

Flach, Jóizef

Flaubert, Gustave

Floupette, Adoré (Henri Beauclair i Gabriel Vicaire)

Folkierski, Władysław

France, Anatole (François-Anatole Thibault)

Fredro, Aleksander

Freud, Sigmund

Friedemann, Käte

Frybes, Stanisław

Fryde, Ludwik

Fuster, Charles

Galiński, Adam (Ludwik Stolarzewicz)

Galsworthy, John

Garbaczowska, Janina

Garborg, Arne

Garbowski, Tadeusz

Gautier, Théophile

George, Stefan

German, Ludomił

Gide, André

Girard, Marcel

Gladstone, William Ewart

Głowiński, Michał

Godlewski-Gozdawa, Witold

Goetel, Ferdynand

Goethe, Johann Wolfgang

Gomulicki, Juliusz Wiktor

Gomulicki, Wiktor

Goncourt, Edmond de

Goncourt, Jules de

Gorki, Maksim (Aleksiej Pieszkow)

Gostomski, Walery

Goszczyński, Seweryn

Gourmont, Remy de

Gozdawa-Godlewski Witold

Górski, Artur

Górski, Konrad

Górski, Konstanty Marian

Górzyński, Stefan

Grabiński, Stefan

Grabowski, Tadeusz

Greń, Zygmunt

Grossek-Korycka, Maria

Gründel, Ernst Günther

Gruszecki, Artur

Grześczak, Marian

Grzymała-Siedlecki, Adam

Guichard, Léon

Guyau, Jean Marie

Haeckel, Ernst

Hahn, Wiktor

Hals, Frans

Hamaun, Richard

Hamsun, Knut (Knud Pedersen)

Hansson, Ola

Haraucourt, Edmond

Hardenberger, Friedrich von (Novalis)

Hartmann, Eduard

Haskler, Maksymilian

Hauptmann, Gerhart

Hauser, Arnold

Hegel, Georg Wilhelm Friedrich

Helsztyński, Stanisław

Herman, Maxime

Hermand, Jost

Hertz, Paweł

Herzfeld, Marie

Hoffmann, Ernst Theodor Amadeus

Holz, Arno

Holzapfel, Rudolf Maria

Huber, Therese

Hugo, Victor

Hume, David

Huret, Jules

Huysmans, Ioris-Karl

Ibsen, Henrik

Iłłakowiczówna, Kazimiera

Irzykowski, Karol

Iwaszkiewicz, Jarosław

Jabłonowski, Władysław

Jacobowski, Ludwig

Jacobsen, Jens Peter

Jakubowski, Jan Zygmunt

Janicka, Krystyna

Janion, Maria

Jankowski, Czesław

Jaworski, Kazimierz

Jedlicz, Józef (Józef Kapuścieński)

Jellenta Cezary (Napoleon Hirszband)

Jeschke, Hans

Jeske-Choiński, Teodor

Jeż, Teodor Tomasz (Zygmunt Miłkowski)

Johansen, Svend

Jouvenot, Francis de i Micard, H. (Hermann Bahr)

Joyce, James

Kaczkowski, Zygmunt

Kaden, Adam

Kahn, Gustave

Kalecki, Michał

Kalenkiewiczowa, Ludwika

Kalinka, Walerian

Kamieński, Henryk (Henryk Stein)

Kant, Immanuel

Karásek, Jiři Josef Antonin

Karłowicz, Jan Aleksander

Karpeles, Gustav

Kasprowicz, Jan

Kasztelowicz, Stanisław

Kayser, Wolfgang

Keats, John

Kenneth Cornell, William

Kisielewski, Jan August

Kisielnicka, Zofia

Klein, Eduard

Klein, Karol

Kleiner, Juliusz

Klemensiewiczowa, Józefa

Klotz, Volker

Kłossowicz, Jan

Kolbuszewski, Stanisław

Kołaczkowski, Stefan

Kołoniecki, Roman

Komornicka, Maria

Konar, Alfred (Aleksander Kinderfreund)

Konczyński, Tadeusz

Konińska, Stefania

Koniński, Karol

Koniński, Karol Ludwik

Konopnicka, Maria

Korbut, Gabriel

Korzeniewska, Ewa

Kosiakiewicz, Wincenty

Kościuszko, Tadeusz

Kotarbiński, Józef

Kotarbiński, Tadeusz

Kowalewska, Sofja

Kozłowski, Stanisław

Kozłowski, Władysław Mieczysław

Krakowski, Edouard

Krasiński, Adam

Krasiński, Zygmunt

Kraszewski, Józef Ignacy

Krauz-Kelles, Kazimierz

Kridl, Manfred

Król, Jan Aleksander

Kruczkowski, Leon

Kruk, Stefan

Kryński, Adam Antoni

Krzeczkowski, Konstanty

Krzemiński, Stanisław

Krzymuska, Maria

Krzywicki, Ludwik

Krzyżanowski, Julian

Kummer, Friedrich

Kvapil, František

Kwiatkowski, Jerzy

Lack, Stanisław

Laforgue, Jules

Lalande, André

Lamprecht, Karl

Landy, Teresa

Lange, Antoni

Lechoń, Jan (Leszek Serafinowicz)

Leconte de Lisle, Charles

Lednicki, Wacław

Lehmann, Andrew George

Lemaître, Jules

Lemański, Jan

Lenartowicz, Teofil

Leopardi, Giacomo

Leser, Zygmunt

Leszczyński, Edward

Leśmian, Bolesław

Lethève, Jacques

Lewandowski, Kazimierz

Lichański, Stefan

Lieder-Rolicz, Wacław

Lorentowicz, Jan

Lorenz, Ottokar

Lowry, Duthie Enid

Lublinski, Samuel

Lukacs, György

Lutomski, Bolesław

Łaszowski, Alfred

Łempicka, Aniela

Łempicki, Zygmunt

Łętowski, Julian

Łukasiewicz, Jacek

Łuszczewska, Jadwiga (Deotyma)

Mach, Ernst

Máchal, Jan

Maciąg, Włodzimierz

Maciejowski, Ignacy (Sewer)

Maeterlinck, Maurice

Makowiecki, Tadeusz

Malczewski, Jacek

Malewska, Hanna

Mallarmé, Stéphane

Manet, Edouard

Mann, Thomas

Mannheim, Karl

Mańkowski, Aleksander

Marchlewski, Julian

Markiewicz, Henryk

Marrené-Morzkowska, Waleria

Martin du Gard, Roger

Martini, Fritz

Martino, Pierre

Marx, Karl

Matejko, Jan

Matuszewski, Ignacy

Maupassant, Guy de

Mauriac, François

Mazanowski, Antoni

Mehoffer, Józef

Mehring, Franz

Mencwel, Andrzej

Mendès, Catulle

Mentré, François

Merril, Stuart Fitzrandolph

Mesmer, Franz Anton

Metallmann, Joachim

Meunier, Constantin

Meyer, Richard Moritz

Michalik, Jan

Michalski, Hieronim

Michaux, Aleksander (Miron)

Michelet, Jules

Miciński, Tadeusz

Mickiewicz, Adam

Mill, John Stuart

Miłkowski, Zygmunt (Teodor Tomasz Jeż)

Mirabeau, Victor Riqueti de

Mirandola, Franciszek (Franciszek Pik)

Miriam (Zenon Przesmycki)

Mochnacki, Maurycy

Mockel, Albert

Modrzewski, Frycz Andrzej

Mombert, Alfred

Monat, Henryk

Montesquieu, (Charles de Secondat, baron de la Brede et de Montesquieu)

Moore, George

Moréas, Jean (Johannes Papadiamantopulos)

Moreau, Gustave

Morice, Charles

Morstin, Ludwik Hieronim

Moser, Ruth

Müller, Antoni

Munch, Edward

Musset, Alfred de

Mutermilch, Michał

Nalepiński, Tadeusz

Nałkowska, Zofia

Nałkowski, Wacław

Napierski, Stefan (Stefan Marek Eiger)

Negri, Ada

Nerval, Gerard de (Gerard Labrunie)

Newman, John Henry

Nicolai, Christoph Friedrich

Niedźwiecki, Zygmunt

Niedźwiedzki, Władysław Marcin

Niemojewski, Andrzej

Nietzsche, Friedrich Wilhelm

Nisard, Jean-Marie-Napoléon Desiré

Nitsch, Kazimierz

Nordau, Max

Norwid, Cyprian Kamil

Novalis (Friedrich Leopold von Hardenberg)

Nowakowski, Jan

Nowakowski, Zygmunt (Zygmunt Tempka)

Nowicki, Franciszek

Odyniec, Antoni Edward

Offenbach, Jacques

Okoński, Władysław (Aleksander Świętochowski)

Oksza, Marcin (Maria Krzymuska)

Oppeln-Bronikowski, Friedrich von

Ordon, Władysław

Orkan, Władysław (Franciszek Smreczyński)

Ortega y Gasset, José

Ortwin, Ostap (Oskar Katzenellenbogen)

Orzeszkowa, Eliza

Ossowski, Stanisław

Ostrowska, Bronisława

Pareto, Vilfredo

Pascal, Blaise

Pasteur, Louis

Pater, Walter Horatio

Paul, Jean

Pawelski, Jan

Pawlikowska-Jasnorzewska, Maria

Pawlikowski, Jan Gwalbert

Péguy, Charles

Peiper, Tadeusz

Perzyński, Włodzimierz

Petersen, Julius

Petraschek, Karl Otto

Peyre, Henri

Picon, Gaëtan

Piechal, Marian

Pieńkowski, Stanisław

Pieścikowski, Edward

Pietrzak, Włodzimierz

Pietrzycki, Jan

Pigoń, Stanisław

Piłsudski, Józef

Pinder, Wilhelm

Plauvert Jacques (Paul Adam i Félix Fénéon)

Plechanow, Georgij

Płomieński, Jerzy Eugeniusz

Pług, Adam (Antoni Pietkiewicz)

Podraza-Kwiatkowska, Maria

Poe, Edgar Allan

Połoniecki, Bernard

Popławska, Felicja

Popławski, Ludwik

Porębowicz, Edward

Posner-Garfeinowa, Malwina

Potocki, Antoni

Prażmowska, Teresa

Presser, Wilhelm

Proust, Marcel

Prus, Bolesław (Aleksander Głowacki)

Przemski, Leon

Przerwa-Tetmajer, Kazimierz

Przesmycki, Zenon (Miriam)

Przewóski, Edward

Przybyszewska, Dagny

Przybyszewski, Stanisław

Puchalska, Mirosława

Puvis de Chavannes, Pierre

Quasimodo (Artur Górski)

Rabski, Władysław

Ranke, Leopold

Raymond, Marcel

Raynaud, Ernest

Rawita-Gawroński, Franciszek

Régnier, Henri de

Remarque, Erich Maria (Erich Paul Remark)

Renan, Ernest

Retté, Adolphe

Rettinger, Mieczysław

Reymont, Władysław Stanisław

Řezáč, Václav

Ribot, Théodule-Armand

Richard, Noël

Richepin, Jean

Rimbaud, Jean Arthur

Rittner, Tadeusz

Rodenbach, Georges

Rodin, Auguste

Rodziewiczówna, Maria

Rogalski, Aleksander

Rokoszewski, Szmul

Romski, Juliusz (Tadeusz Garbowski)

Rossetti, Dante Gabriel

Rossowski, Stanisław

Rousseau, Jean Jacques

Różewicz, Tadeusz

Różycki, Zygmunt

Rubczyński, Witold

Rümelin, Gustav

Ruskin, John

Rutkowski, Jan

Rydel, Lucjan

Rygier, Leon

Rzewuski, Stanisław

Sade, Donatien-Alphonse-François

Sainte-Beuve, Charles-Augustin

Samain, Albert

Sandauer, Artur

Sandler, Samuel

Sarnecki, Zygmunt

Sarrazin, Gabriel

Savitri (Anna Zaborska Anna)

Schaff, Adam

Scheidt, Walter

Schelling, Friedrich Wilhelm Joseph

Schiller, Friedrich

Schlaf, Johannes

Schlegel, August Wilhelm

Schlegel, Friedrich

Schleiermacher, Friedrich

Schmidt, Erich

Schnitzler, Arthur

Schopenhauer, Arthur

Schulz, Bruno

Schütz, Wilhelm von

Sénéchal, Christian

Serafinowicz, Leszek (Jan Lechoń)

Servaes, Franz

Sewer (Ignacy Maciejowski)

Seyda, Władysław

Shelley, Percy Bysshe

Siedlecki, Grzymała Adam

Sienkiewicz, Henryk

Sieroszewski, Wacław

Sierotwiński, Stanisław

Silvester (Teresa Landy)

Skarga, Piotr

Skierkowska, Elżbieta

Skiwski, Jan Emil

Sławińska, Irena

Sławiński, Janusz

Słoński, Edward

Słoński, Stanisław

Słowacki, Juliusz

Smolka, Stanisław

Sobeski, Michał

Sobolewski, Tadeusz

Sofokles

Sokel, Walter

Sorel, Georges

Sowiński, Leonard

Spencer, Herbert

Spengler, Oswald

Spinoza, Baruch

Spranger, Eduard

Spytkowski, Józef

Sroka, Mieczysław

Srokowski, Mieczysław

Staff, Leopold

Stebelski, Włodzimierz

Sten, Jan (Ludwik Bruner)

Stendhal (Henri Beyle)

Sterling, Kazimierz

Stern, Haym

Stojałowski, Stanisław

Strauss, David Friedrich

Strindberg, August

Strug, Andrzej (Tadeusz Gałecki)

Stur, Jan (Hersz Feingold)

Suchodolski, Bogdan

Suesser, Ignacy

Supervielle, Jules

Supiński, Józef

Surówka-Brzegowski, Franciszek

Sydow, Eckart von

Sygietyński, Antoni

Szabłowski, Teodor

Szarlitt, Bernard

Szarota, Jan

Szczepanowski, Stanisław

Szczepański, Ludwik

Szekspir (William Shakespeare)

Szeliga, Maria

Sztyrmer, Ludwik

Szucki, Henryk

Szujski, Józef

Szukiewicz, Maciej

Szuman, Jan Nepomucen

Szweykowski, Zygmunt

Szyjkowski, Marian

Szymankiewicz, Aleksander

Ślepowron-Ronisz, Wincenty

Świdziński, Karol

Świerz, Stanisław

Świętochowski, Aleksander

Taborski, Roman

Taine, Hippolyte

Tarnowski, Stanisław

Teesing, Hubert Paul Hans

Terlecki, Tymon

Tetmajer-Przerwa, Kazimierz

Thérive, Andre

Thibaudet, Albert

Thon, Louise

Tieck, Ludwig

Tokarzewicz, Józef

Tołstoj, Lew

Topass, Jan

Towiański, Andrzej

Treitschke, Henri de

Troczyński, Konstanty

Trzeszczkowska, Zofia

Trznadel, Jacek

Turgieniew, Iwan

Tuwim, Julian

Ujejski, Józef

Ujejski, Kornel

Valéry, Paul

Van Gogh, Vincent

Vanor, Georges (Georges Van Ormelingen)

Vaugelas, Claude Favre de

Verhaeren, Emile

Verlaine, Paul

Vicaire, Gabriel

Vierkandt, Alfred

Vigeland, Gustav

Vigny, Alfred de

Villiers de l'Isle, Adam August de

Vogt, Karl-Christoph

Volkelt, Johannes

Vrchlický, Jaroslav (Emíl Frida)

Wagner, Richard

Wais, Kurt K. T.

Walicki, Andrzej

Wallis, Mieczysław

Walzel, Oskar

Waryński, Ludwik

Wasilewski, Leon

Wasilewski, Zygmunt

Wechssler, Eduard

Wedekind, Frank

Weiss, Tomasz

Werner, Andrzej

Weyssenhoff, Józef

Whitman, Walt

Wienbarg, Ludwig

Wilde, Oskar

Wille, Bruno

Wilson, Edmund

Winiarski, Leon

Wiśniowski, Józef

Witkiewicz, Stanisław

Witkiewicz, Stanisław Ignacy

Witwicki, Stefan

Włast (Maria Komornicka)

Włostowski, Kazimierz (Józef Tokarzewicz)

Wojewódzki J. (Ludwik Krzywicki)

Wojnarowska, Wanda

Wolff, Eugen

Wölfflin, Heinrich

Wollerner, Szymon

Wolska, Maryla

Wolski, Wacław

Womela, Stanisław

Wroczyński, Jan

Wyczółkowski, Leon

Wyka, Kazimierz

Wyka-Hussakowska, Marta

Wyrzykowski, Stanisław

Wysłouch, Bolesław

Wyspiański, Stanisław

Zagórska, Aniela

Zagórski, Jerzy

Zagórski, Włodzimierz

Zahorska, Anna

Zakrzewski, Jan

Zakrzewski, Wincenty

Zaleski, Bohdan

Zan, Tomasz

Zapolska, Gabriela

Zawodziński, Karol Wiktor

Zdziechowska, Stefania

Zdziechowski, Marian

Zengel, Ryszard

Zeyer, Julius

Ziegenfuss, Werner

Zimand, Roman

Złotnicki, Antoni

Zmorski, Roman

Zola, Emile

Żeleński-Boy, Tadeusz

Żeromski, Stefan

Żmichowska, Narcyza

Żmigrodzka, Maria

Żółkiewski, Stefan

Żuławski, Jerzy