Беларуская паўстанцкая публіцыстыка часоў Каліноўскага

No.3

Юзаф

 
Гэй, браточкі, загуляймы
Дэ вясёла заспяваймы;
Годзе тужыць, наракаці,
Пан не будзе скуру драці!
 

Матэуш

 
А муй Юзафе міленькі,
Які ты яшчэ дурненькі!
Рад, што цебе ашукалі
І нібы свабоду далі.
 

Юзаф

 
Эй, дзядзьку, не вымысляйце
І мяне вельмі не лайце!
Бо я не ўмею чытаці,
То скуль жа магу што знаці?
 

Матэуш

 
Праўда, што ты ні чытаці
Не умееш, ні пісаці,
То сваей бяды не знаеш
І рад, што пана не маеш.
Але каб на розум ўзяці
І парондне разабраці,
То за аднаго ліхога
Цяпер маем паноў многа:
Бо старшыны і пісары,
Пасрэднікі, сакратары,
Асэсоры і спраўнікі,
І ўсе царске чыноўнікі,
Ўсё гэта паны пад намі,
Нешчаснымі мужыкамі.
А як крыўду мужык мае,
Можа, праўды дапытае?
Ой, не! муй ты нябожа!
Кажды выдзерэ, што можа;
А як не маеш што даці,
То не ўседзіш ў сваей хаце.
 

Юзаф

 
Праўда, што ўсе чыноўнікі
Вельмі круцелі вялікі;
Кажды дзерэ што сіл мае.
Мусі, того цар не знае?
 

Матэуш

 
Ой, цар ўсенька гэта знае
Дэй сам ешчэ памагае,
Бо ўсім своім сэнаторам,
Міністрам, губэрнаторам
Тысёнцамі плаціць грошы —
Таму больш, хто злодзей горшы,
Каб яму не прэшкадзалі
І з людзей драць памагалі.
Ото ж для гэтой прычыны
Мучаць люд без жаднай віны
І падаткі павышаюць,
І літосці ніц не маюць.
Яку ж ты свабоду маеш?
Расталкуй мне, як сам знаеш.
 

Юзаф

 
Дальбог, дзядзьку, я здурыўся
І з розмуму чыста збіўся,
Бо нам набрахаў асэсар,
Што ўжэ даў свабоду цэсар.
Матэуш
Праўда, паншчыны не будзе,
То чы ўжэ свабодны людзі?
За то пану трэ плаціці,
А хоць пан не будзе біці,
Не дагодзі сакратару,
А як ён па прыгавору
Задасць тобе за дзве сотні,
Той й сабака з падваротні
Не забрэша «шкода, шкода» —
Отуж тобе і свабода!
 

Юзаф

 
Нашто ж аб'явілі людзям,
Што ўжэ мы свабодны будзем?
 

Матэуш

 
Бо ронд мусіў так зрабіці
І нам вольнасць аб'явіці,
А ты мысліў, з добрай волі?
Не! – Француз ў Севастополі
Як стаў Москву ваяваці,
Нашы крыўды памінаці,
То маскаль аж стаў прасіцца,
Каб француз перэстаў біцца.
А французы ім сказалі:
Каб народу вольнасць далі
І каб чэраз лет дванасьце
Браць рэкрута не меў ўласці,
І каб войска мней трымалі,
І падатак мнейшы бралі,
Такжа Унію Святую
Каб вярнулі.
 

Юзаф

 
Што я чую!
 

Матэуш

 
Так маскаль лісэм падшыўся
І на ўсё нібы згадзіўся:
Вялеў солдат распусціці,
Людзям вольнасць аб'явіці
І рэкрута дараваці,
Каб француза ашукаці.
А як згоду ўжэ зрабілі,
То падаткі падвышылі,
І рэкрута ўзяці маюць,
І свабоду адкладаюць
З року на рок, без прычыны.
 

Юзаф

 
Ото подлэ! ўражэ сыны!
А я мыслю, каб не даці
Маскалю рэкрута ўзяці?
 

Матэуш

 
І так трэба, каб не далі,
То бы французы пазналі,
Што цар не датрымаў слова,
І задалі б яму знова.
 

Юзаф

 
Чы ж другі раз француз прыйдзе?
 

Матэуш

 
Не бядуй! муй ты суседзе,
Ён ўжэ зачаў выбірацца,
Толька хоча распытацца,
Чы мы будзем памагаці
Маскаля згэтуль прагнаці.
 

Юзаф

 
Ах, дай, Божа, ах, дай, Божа!
Кажды пойдзе, кто з чэм можа:
Кто з сякерай, кто з касою,
Так як бы траву з расою
Касіць ворага што сілы!
 

Матэуш

 
Памажы нам, Божа мілы!