ТОПАН («Жем суының тасқыны»)

 
 
 
Аюдан мықты білекті,
Қабыландай батыр жүректі
«Кесті, – деп, – Алла тілекті» –
Ер айырылды елінен.
Дуадақтай салқыған,
Қудай даусы саңқыған,
Ел айырылды көлінен.
«Алтын ту» деп арнаған,
Халқын сырттан қамдаған,
Сөзіменен дем берген,
Адасқанға жол берген,
Тарыққанда жөн берген
Ақылдың азбас кенінен –
Ақылгөй абзал кəріден. –
Кербездер кетті керілген,
Жер басуға ерінген.
Бір параны мұз алды,
Біреулердің қапсадан
Белі сынып майырылды.
Біреулердің топшыдан
Қанаты сынып қайырылды.
Бір атадан біреулер
Жалғыз қалып қайғырды.
 
 
Талай кетті бозбалдақ,
Талай сұлу қызғалдақ,
Талайдың кетті əсемі,
Талайдың кетті бəсеңі,
Таспайтынға тасқанның
Бұ да тиген əсері.
 
 
Қырғауылдай қызыл нар,
Алшаңдаған асаулар –
Азбарда тұрып жем жеген,
Аяғын əсем сермеген,
Кербездер мінген ат кетті.
Байлардың жиған тірнектеп
Сарала деңмент, қылышбау,
«Мұра» деп салған зат кетті.
 
 
Əкімдер кетті мөр алған,
Патшадан барып шен алған,
Бақытпен байтақ ел алған.
Білдірмей келген апатты
Қайсысы соның көре алған?
Қайыры болсын артының,
Талайлар солай жоғалған.
Асылың шикі топырақ,
Асылы топырақ болған соң,
Адамның ісі ғапыл-ақ,
Өлмейтіндей көргенмен,
Ажалға адам жақын-ақ.
Өлерін адам білгесін,
Төсекке түнде кіргенде
Иманыңды айтпақ мақұл-ақ.
Алласы түспей аузына,
Сөйлемек жаман шатынап.
Тəубаға кел тірлікте,
Құдайға жылап аһылап.
Ақыреттің қайығын
Бір мінгесін ылаулап,
Келмегің қиын қатынап.
Ізіңді бағып шайтан жүр,
Қалт жібермей бақылап.
Ғаламат болды айтқандай,
Əркімдер қалды татырап,
Оқиға болды қауыста –
Алдында өтті ақырап.
Бəйтеректер жығылды,
Төгілді суға жапырақ.
Бір атадан жүзден көп,
Бір атадан мыңнан көп,
Тасқанда Каспий қақырап,
Көме алмай, жерде тоң қалың,
Арбамен үйді сатылап.
Бір параны мұз алды,
Бір параны жел алды,
Аяулы талай жандардың
Бұралқы итпен қасқыр жеп
Кеуделері қызарды.
 
 
Ғаламат мұндай түс болды,
Алтындар азып мыс болды,
Қызылдан киім киінген,
Мамықтан төсек жиынған
Əлпештеген арудың
Кеудесіне қара құзғын құс қонды.
Ғаламат болған күн болды,
Көз көрмейтін буалдыр
Қараңғы тұман түн болды.
Орыстың баржы кемесі,
Мықтап қаққан шегесі
Алладан əмір болған күн,
Бір соққанда дауыл күл болды.
Қосқұлақ сұпы Аманбай
Айтқан сөзі шын болды.
Су тасқыны тау болды,
Таудай толқын жау болды.
Соққан желдер күш болды,
Мұндай заман тұс болды.
Құдайдың кəрі тап келіп,
Садақаға шалғандай
Іскен менен піскенді.
 
 
Түн ортасы болғанда
Желдің беті бұрылған,
Бəлеге қашқан ұрынған,
Малынан пайда көрмеген
Қанағатсыз Қарынбай,
Барын «жоқ» деп құрынған.
Табалап оны қайтейін, –
Құдайдың торы құрылған?!
Өнеге үшін айтамын,
Кейінгі туған жас бала
Таймағай деп жол мен ырымнан.
Жұлдызды жадқа санасақ,
Хисап етіп қарасақ,
«Мың тасқанға – бір тосқан» –