Ιστορία του Ιωάννου Καποδιστρίου Κυβερνήτου της Ελλάδος

Το επόμενον κεφάλαιον, το τέταρτον, αφορά την απόκτησιν της Ελληνικής ιθαγενείας διά πολιτογραφήσεως, το δ' επόμενον κεφάλαιον, το πέμπτον, την σύνταξιν της πολιτείας, διαιρουμένης εις Νομοθετικήν, νομοτελεστικήν και δικαστικήν.

Το έκτον κεφάλαιον αφορά την διακόσμησιν της νομοθετικής εξουσίας· η νομοθετική εξουσία ασκείται κατά το πολιτικόν Σύνταγμα του 1827 υπό Βουλής κατά σύστημα αμέσου εκλογής, καταρτιζομένης επί τριετίαν, κατ' έτος ανανεουμένης κατά το αυτής, προσδιοριζομένων των εξερχομένων βουλευτών δι' εκλογής μη δυναμένων δε να εκλεγώσιν εκ νέου. Δεν επέρχεται λοιπόν ανανέωσις της Βουλής διά μιας, αλλά καθ' έκαστον έτος· ώστε δεν υπήρχον, κατά το σύνταγμα τούτο, ουδέποτε γενικαί εν τω Κράτει εκλογαί εις ανανέωσιν πλήρη του κοινοβουλίου.

Το επόμενον έβδομον κεφάλαιον διακοσμεί τον θεσμόν του Κυβερνήτου, περιλαμβάνει δε τάδε:

α') Εις τον Κυβερνήτην εμπιστεύεται η νομοτελεστική εξουσία.

β') Ο Κυβερνήτης είναι απαραβίαστος.

γ') Οι γραμματείς της Επικρατείας είναι υπεύθυνοι διά τας δημοσίας πράξεις των.

δ') Ενεργεί τους νόμους διά των Γραμματέων της Επικρατείας καθ' όλην την Επικράτειαν.

ε') Όλα τα διατάγματα υπογράφονται από τον Κυβερνήτην, προσυπογράφονται από τον Γραμματέα της Επικρατείας, εις του οποίου τον κλάδον ανήκουσι, και σφραγίζονται με την σφραγίδα της αυτής Γραμματείας.

ς') Κινεί τας κατά γην και θάλασσαν δυνάμεις.

ζ') Προβάλλει σχέδια νόμων εις την Βουλήν κατά το 75 άρθρον διορίζων ένα ή πλειοτέρους εκ των Γραμματέων της Επικρατείας να παρευρίσκωνται εις την περί τούτων συζήτησιν, την γινομένην εις την Βουλήν. Εις ταύτην δε την συζήτησιν εξάπαντος πρέπει, να παρευρίσκηται μετά των άλλων κ' εκείνος ο Γραμματεύς της Επικρατείας, εις του οποίου τον κλάδον ανήκει ο προβαλλόμενος νόμος.

η') Φροντίζει περί της εσωτερικής και εξωτερικής ασφαλείας του Έθνους.

θ') Διορίζει και αλλάσσει τους Γραμματείς της Επικρατείας και όλα τα υπουργήματα και αξιώματα της διοικήσεως, και προσδιορίζει τα καθήκοντα εκάστου αυτών.

ι') Ανταποκρίνεται εις τας ξένας δυνάμεις.

ια') Κηρύττει πόλεμον, κλείει ειρήνην, συνδέει συνθήκας κατά το 95 άρθρον.

ιβ') Πέμπει Πρέσβεις, Προξένους, Πράκτορας κτλ. εις τας ξένας Επικρατείας, και δέχεται παρ' αυτών παρομοίως.

ιγ') Ημπορεί να συγκαλεί την Βουλήν εις έκτακτον Σύνοδον ή συνεδρίασιν, όταν η χρεία το καλή, και να την παρατείνη κατά τας χρείας της Επικρατείας περισσότερον των τεσσάρων μηνών.

ιδ') Φροντίζει διά την ακριβή των νόμων εκτέλεσιν.

ιε') Χρεωστεί να φροντίζη διά να εκτελώνται αι αποφάσεις των δικαστηρίων.

ις') Χρέος έχει να δώση νόμου σχέδιον περί συστάσεως πολιτικού στρατεύματος.

ιζ') Ο Κυβερνήτης δεν έχει είσοδον εις την Βουλήν, ειμή εις την έναρξιν και παύσιν των Συνόδων.

ιη') Εις πάσαν Συνόδου έναρξιν ομιλεί διά τας εξωτερικάς σχέσεις, διά την εσωτερικήν της Επικρατείας κατάστασιν, μάλιστα διά τους πόρους και τα έξοδα, διά τας μελλούσας χρείας του ερχομένου έτους, και διά τας δυνατάς βελτιώσεις των κοινών πραγμάτων.

ιθ') Η εκλογή του Κυβερνήτου θα κανονισθή από ιδιαίτερον νόμον, ο οποίος θα γείνη από την Βουλήν του παρόντος έτους.

κ) Η διάρκεια του Κυβερνήτου είναι επταετής.

κα') Ο Κυβερνήτης εκλεχθείς ορκίζεται δημοσίως ενώπιον της Βουλής, ότι θα προστατεύσει και διασώζη το πολίτευμα της Ελλάδος κατά τον Κυβερνητικόν όρκον.

κβ') Ο Κυβερνήτης επικυρόνει και δημοσιεύει τους νόμους κατά το 73 άρθρον.

κγ') Ο Κυβερνήτης διά φιλανθρωπίαν και διά λόγους ισχυρούς ημπορεί να μεταβάλλη την κεφαλικήν ποινήν, αφ' ού συμβουλευθή τους Γραμματείς της Επικρατείας, κατά σύστασιν του δικαστηρίου.

Είναι απολύτως απηγορευμένον εις τον Κυβερνήτην και εις την Βουλήν να συγκατατεθώσιν εις οποιανδήποτε συνθήκην, σκοπόν έχουσαν την κατάργησιν της πολιτικής του Έθνους υπάρξεως και ανεξαρτησίας.

Το επόμενον όγδοον κεφάλαιον αφορά την διακόσμησιν της νομικής ευθύνης των υπουργών πολυτελεστάτη αλληλουχία διατάξεων, υπάρχει περί νομικής των υπουργών ευθύνης, εν τω κεφαλαίω τούτω.

Τέλος το έννατον κεφάλαιον περιλαμβάνει τα της διακοσμήσως της ασκήσεως της δικαστικής εξουσίας, καθιεροί αρχάς τινας εξ εκείνων, αι οποίαι παρέμειναν εν τοις Ελληνικοίς πολιτεύμασι, την αρχήν τ. έ. της απαγορεύσεως δικαστικών επιτροπών, την της δημοσιότητος των συνεδριάσεων και των αποφάσεως· ορίζει διά διατάξεως αυτού, ότι τα δικαστήρια ενασκούσιν από πάσης οιασδήποτε θελήσεως και εξουσίας ανεξαρτήτως το καθήκον αυτών του δικάζειν, και καθιεροί εν ταις ποινικαίς δίκαις την εισαγωγήν του ορκωτικού συστήματος. Εν παραρτήματι δε από του 147 και εντεύθεν αφορά τα σύμβολα και τας Ελληνικάς σημαίας τα διά των προηγουμένων πολιτευμάτων καθιερωθέντα. Έτερον δε ψήφισμα της αυτής Συνελεύσεως καθιεροί το και σήμερον εν χρήσει εν τη ημετέρα πολιτεία διακριτικόν, το παράσημον τον Σωτήρος.

Τοιούτον ήτο το Πολιτικόν Σύνταγμα της Ελλάδος εν περιλήψει, όπερ η εν Τροιζήνι Γ' Εθνική Συνέλευσις συνέταξε και επεφόρτισε τω εκλεγέντι κυβερνήτη της Ελλάδος να εφαρμόση πιστώς και ανελλιπώς. Αλλ' όμως ότε ο Καποδίστριας κατελθών εις Ελλάδα, ανέγνω το πολίτευμα υπό τους όρους, ούς ηξίουν οι συντάκται και ο Ελληνικός λαός να μετάσχη της κυβερνήσεως της Ελλάδος, απεποιήθη κατηγορηματικώς, και τοσούτον μάλιστα εντόνως, ώστε η Βουλή η εκ του πολιτεύματος εκείνου προελθούσα διά πράξεως αυτής από 18 Ιανουαρίου 1828 αφελέστατα κατήργησε το τέως πολίτευμα, κατέστησε δε τον Κυβερνήτην άκρατον μοναρχικόν παράγοντα εν τω πολιτεύματι και ανέθηκεν αυτώ πάσας τας εξουσίας δίκην δικτάτορος, αλλ' ίνα αναπαύση την συνείδησιν της Συνελεύσεως ο Κυβερνήτης, υπέδειξεν αυτή, ότι δύναται να ανεχθή παρ' αυτώ, σωματείον προσδιοριζόμενον υπ' αυτής της συντακτικής συνελεύσεως, τη συμπράξει και υποδείξει αυτού είκοσιν επτά μελών· το σωματείον τούτο ωνόμασεν, ως θέλομεν ιδεί, Πανελλήνιον, μόνον γνωμοδοτικήν εξουσίαν έχον, αν ενόμιζεν ενδεδειγμένον ο Κυβερνήτης να έχη την γνώμην αυτού, και ουδέν πλέον.

Εν τούτοις, πάντα ταύτα εγένοντο υπό τον τύπον της προσωρινότητος, διότι απεφασίσθη η σύγκλησις νέας συνελεύσεως, ήτις, καίπερ προκηρυχθείσα διά τον Απρίλιον 1828, συνήλθεν εν Άργει, κατ' Ιούλιον 1829. Προς την συνέλευσιν ταύτην, ωμολόγησεν, εν τέλει, εαυτόν υπεύθυνον διά την δικτατορικήν δράσιν ο Κυβερνήτης. Το Πανελλήνιον μετωνομάσθη Γερουσία υπό της συνελεύσεως εκείνης, και ανετέθη μεν η εκλογή των μελών της Γερουσίας τω Κυβερνήτη, εδόθη όμως τη Γερουσία και δικαιοδοσία τις νομοθετική, ως λ. χ. προκειμένου περί φορολογικών νόμων η έγκρισις εναπέκειτο αύτη, συγχρόνως όμως η Συντακτική Συνέλευσις, ως θέλομεν ιδεί, επεφόρτισε τον Κυβερνήτην μετά της Γερουσίας, ίνα επί τη βάσει των προηγηθέντων τριών πολιτευμάτων του προσωρινού, του Νόμου της Επιδαύρου, και του Πολιτικού Συντάγματος της Ελλάδος σκεφθή περί συντάξεως οριστικού πολιτεύματος, κατ' αντίθεσιν προς εκείνα τα πολιτεύματα, πολιτεύματος περιλαμβάνοντος και Γερουσίαν, αλλά δυστυχώς ο απρόοπτος θάνατος του Κυβερνήτου, εκώλυσε την πραγματοποίησιν της εντολής, ήν είχε λάβει μετά της Γερουσίας προς σύνταξιν μονίμου πολιτεύματος.

Τοιαύται ήσαν αι εύλογοι απαιτήσεις του νεήλυδος Κυβερνήτου, ως προς το Πολιτικόν Σύνταγμα των Ελλήνων, και δεν ηδύνατο μάλιστα να πράξη άλλως· διότι ως δεινός διπλωμάτης δεν ηδύνατο να ορκισθή ότι θα διατηρήση την ακεραιότητα Κράτους, (Πρωτόκολλον της 23 Μαρτίου 1826 και της συνθήκης της 24)6 Ιουλίου 1827), συγκειμένου μεν, κατά το Σύνταγμα εκείνο, εκ πασών των επαρχιών και νήσων, όσαι έλαβον κατά της Τουρκίας τα όπλα, αλλά μη ανεγνωρισμένου εισέτι, και έχοντος ήμισυ περίπου της επαναστατησάσης χώρας κατεχόμενον έτι των Οθωμανών. Το Σύνταγμα εκείνο είχε, προς τούτοις, και άλλας διατάξεις, άς δεν ηδύνατο ο Κυβερνήτης να αναγνωρίση και επομένως να ορκισθή, ότι θα τηρήση· διότι τούτο αντέβαινεν είς τε την συνείδησιν και εις αυτά ίσως τα καλώς εννοούμενα συμφέροντα του έθνους. Ανέβαλε λοιπόν την αποδοχήν της εξουσίας μέχρις ού συνεννοηθή μετά των σημαινόντων και εκδοθή το μνησθέν ψήφισμα.

Εις τας παρατηρήσεις ταύτας του Κυβερνήτου απιδούσα η και συνελθούσα εν τω άμα, απεφάσισεν ομοφώνως πλην του Δημητρίου I. Κριεζή, να αποθέση τα νομοθετικά χρέη αυτής χάριν της κοινής σωτηρίας και να ψηφίση τα παρά του Κυβερνήτου προταθέντα, άπερ εψήφισεν αυθωρεί εκδούσα τον επόμενον ΝΗ' Νόμον:

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

Η Βουλή των Ελλήνων

Επειδή ο παρά του Ελληνικού έθνους εμπεπιστευμένος τας ηνίας της Κυβερνήσεως κύριος Ιωάννης Α. Καποδίστριας έφθασεν εις την Ελλάδα,

Επειδή αι δειναί της πατρίδος περιστάσεις και η διάρκεια του πολέμου δεν εσυγχώρησαν, ούτε συγχωρούσι την ενέργειαν του εν Τροιζήνι επικυρωθέντος και εκδοθέντος πολιτικού Συντάγματος καθ' όλην αυτού την έκτασιν,

Επειδή η σωτηρία του έθνους είναι υπέρτατος πάντων των Νόμων και,

Επειδή η Βουλή ανεδέχθη παρά των λαών την πρόσκαιρον εντολήν της εαυτών σωτηρίας,

Η Βουλή μόνον σκοπόν έχουσα το να σωθή η Ελλάς ως ιερώτερόν της χρέος θεωρούσα τούτο, και την ευδαιμονία του Ελληνικού έθνους του οποίου ενεπιστεύθη την φροντίδα,

Και επειδή ο Κυβερνήτης επρόβαλε σχέδιον μεταβολής διοικήσεως προσωρινής,

Ψηφίζει:

Α'. Ο Κυβερνήτης μετά της Βουλής συγκαλούσι τον Ελληνικόν λαόν εις Εθνικήν Συνέλευσιν κατά τον παρ. Δ' της ΚΣΤ' συνεδριάσεως της εν Τροιζήνι Τρίτης Εθνικής συνελεύσεως.

Β'. Η προσωρινή διοίκησις της Επικρατείας κανονίζεται κατά τα εφεξής άρθρα:

Έν συμβούλιον συγκείμενον από μέλη.. και ονομαζόμενον Πανελλήνιον μετέχει μετά του Κυβερνήτου της Ελλάδος των έργων και του υπευθύνου της Κυβερνήσεως έως της συγκροτήσεως της Εθνικής Συνελεύσεως, ήτις θέλει συνέλθει εντός Απριλίου μηνός 1828.

2. Το Πανελλήνιον διαιρείται εις τρία τμήματα.

Το α' έχει αντικείμενον την οικονομίαν.

Το β' την διοίκησιν των εσωτερικών καθ' όλους αυτών κλάδους.

Το γ' την ωπλισμένην δύναμιν ξηράς και θαλάσσης κτλ.

Γ'. Αποτίθεται η Βουλή το οποίον ανέλαβε χρέος της εξουσίας⁴⁵.

Εν Αιγίνη τη 18 Ιανουαρίου 1828

Ο Πρόεδρος Ν. ΡΙΝΙΕΡΗΣ. (Έπονται αι των Βουλευτών υπογραφαί)

(Τ. Σ.) Ο Α' Γραμματεύς Χ. Αινιάν

Τοιαύτη ήτο η πρώτη κυβερνητική απάντησις του Καποδιστρίου, ήν έσπευσε να ικανοποιήση η Βουλή, ομοφώνως καταδεικνύουσα τα προς αυτόν αγαθά αυτής αισθήματα, αλλ' ευθύς αμέσως δεν έλειψαν οι εχθροί αυτού να διαδώσωσιν ότι ο Κυβερνήτης προκατήρξατο του έργου παραβιάζων το Σύνταγμα της Τροιζήνος, πλην αι διαδόσεις αύται των αντιπολιτευομένων προς ουδέν ίσχυσαν και ο Κυβερνήτης επελήφθη γενναίως του έργου της αναμορφώσεως και του διοργανισμού των κακώς εχόντων. Οποίος δε τις έμελλε να η, διετράνωσε θαυμασίως εν τη διακηρύξει αυτού της 20 Ιανουαρίου, ήτις ετοιχοκολλήθη εις διάφορα μέρη της πόλεως, εδημοσιεύθη διά του τύπου και διενεμήθη εις πάσας τας Ελληνικάς πόλεις.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

Ο Κυβερνήτης της Ελλάδος

Διακηρύττει προς τους Έλληνας

«Εάν ο Θεός μεθ' ημών ουδείς καθ' ημών»

«Τέλος πάντων είμαι εν μέσω υμών, και διά τούτο αποδίδω χάριτας προς τον Ύψιστον.

«Η διάχυσις της ψυχής, με την οποίαν με υπεδέχθητε, και τα δείγματα της εμπιστοσύνης, με τα οποία ευαρεστείσθε να με περιστοιχήτε, νύττουν βαθέως την καρδίαν μου. Και δεν βλέπω την στιγμήν να σας δώσω όλον, ολόκληρον το μέτρον της σιώσεως και της ευγνωμοσύνης μου.

«Θέλετε το λάβει, ελπίζω, ευθύς, αφού οι Αντιπρόσωποί σας, νομίμως κατασταθέντες εις εθνικήν Συνέλευσιν, θέλουν γνωρίσει τας διακοινώσεις, τας οποίας οφείλω να κάμω προς αυτούς.

»Τότε θέλετε ειμπορέσει να βεβαιωθήτε ότι τα ταξείδιά μου ως και αι προσπάθειαί μου από τον Μάιον μήνα, είχον μόνον και εξαίρετον σκοπόν, να εξάξουν την αγαπητήν μας Πατρίδα από την ολεθρίαν μονήρη θέσιν, εις την οποίαν εισέτι ευρίσκεται, να την καταστήσουν, ώστε ν' απολαύη χωρίς αργοπορίαν τ' αγαθά, όσα την υπόσχεται ο πρώτος παράγραφος του προσθέτου άρθρου της εν Λονδίνω συνθήκης της 6 Ιουλίου του παρελθόντος έτους, και να την προμηθεύσουν ακόμη χρηματικά τινα μέσα εκ μέρους όλων ανεξαιρέτως των Δυνάμεων, αίτινες υπέγραψαν την συνθήκην αυτήν.

«Αι τιμαί της 12[24 του παρόντος μηνός, έχουσαι αντικείμενον την σημαίαν Σας, και την καθιέρωσιν της νέας Κυβερνήσεώς Σας, θέλουν Σας ενθαρρύνει να πιστεύσητε μετ' εμού, ότι, εάν ο ανωτέρω σκοπός δεν κατορθωθή ακόμη, θέλει κατορθωθή την στιγμήν, καθ' ήν εσωτερική Διοίκησις, ισχύουσα μόνον διά των νόμων, θέλει δυνηθή να σας διασώση από την φρικτήν αναρχίαν, και ούτω βαθμηδόν να σας οδηγήση εις την πρόοδον της εθνικής και πολιτικής αναγεννήσεώς σας.

«Τότε μόνον θέλετε δυνηθή να αποδώσητε εις τους συμμάχους Μονάρχας τα δι' αυτούς απαραίτητα ενέχυρα, ώστε να μην αμφιβάλλουν πλέον περί της οδού, την οποίαν θέλετε γνωρίσει και δυνηθή να οδεύσετε, προς εκπλήρωσιν των σωτηρίων σκοπών οίτινες εγέννησαν την πράξιν της 6 Ιουλίου και την εις αιώνα αξιομνημόνευτον ημέραν της 8[20 Οκτωβρίου.

«Πριν τούτου δεν έχετε το δίκαιον να ελπίσητε τας οποίας υπέρ υμών επεκαλέσθην βοηθείας, ούτε καμμίαν άλλην συνδρομήν, διά να δυνηθήτε να εύρετε τα μέσα να εισάξετε την εσωτερικήν ευταξίαν, και να φυλάξετε την υπόληψίν Σας εις τον έξω κόσμον.

«Τοιαύτα συλλογιζόμενος αισθάνομαι ζωηράν θλίψιν, ότι η εν Τροιζήνι Εθνική Συνέλευσις δεν εφωδίασε την Βουλήν με αποχρώσας δυνάμεις, διά να έχη την εξουσίαν να κυρώση τα μέτρα, άτινα η κοινή σωτηρία αποκαθιστά εις το εξής εξ ανάγκης κατεπειγούσης απαραίτητα.

«Νέα Εθνική Συνέλευσις δεν ειμπορεί να συνέλθη παντελώς προ του Απριλίου μηνός. Αλλ' εν τω μεταξύ τούτω εξακολουθούσα η ενεστώσα κρίσις ειμπορεί να μηδενίση όλας τας ελπίδας Σας, και, ν' αποστερήση τους καρπούς των υπέρ του ιερού αγώνος απείρων θυσιών, αγώνος, τον οποίον με τοσαύτην ανδρίαν και καρτερίαν υπεστηρίξατε.

«Πεπεισμένος με πόσην ανυπομονησίαν επιθυμείτε να τρυγήσητε τους καρπούς των θυσιών τούτων, και να πιστεύσετε την προσδοκίαν των συμμάχων Δυνάμεων, ως και την υπέρ υμών πρόνοιαν με την οποίαν ο χριστιανικός και πολιτευμένος κόσμος Σας τιμά, αποφασίζω να Σας προμηθεύσω το κατ' εμέ μόνον μέσον προς τον σκοπόν, συγκαλών Εθνικήν Συνέλευσιν τον Απρίλιον μήνα, και έως της συγκροτήσεως αυτής δεχόμενος σύστημα προσωρινής Κυβερνήσεως, θεμελιωμένον εν τοσούτω επάνω εις τας βάσεις των πράξεων της Επιδαύρου, του Άστρους και της Τροιζήνος.

«Δεν εδέχθην μόλα ταύτα το σύστημα τούτο, ειμή αφ' ού έλαβα την γνώμην της Βουλής και των μεταξύ Σας πλέον φωτισμένων από τα φώτα της πείρας. Ούτε βάλλω τούτο εις εκτέλεσιν χωρίς της συμπράξεως του ενός και του άλλου, και μάλιστα εκείνων, οίτινες διά των ψήφων των επαρχιών της επικρατείας ανέβησαν ήδη εις τον έντιμον βαθμόν της πρώτης Αρχής ή της Αντιπροσωπείας του Έθνους.

«Κοινωνούντες μετ' εμού, θέλουν μεθέξει των αγώνων και του υπευθύνου μου. Περί τούτων δε θέλει κρίνει η Εθνική Συνέλευσις.

«Ολόκληρος η ζωή μου, το δημόσιον στάδιον το οποίον διέτρεξα πλέον των τριάκοντα χρόνων, η εύνοια την οποίαν εντεύθεν απήλαυσα εις πολλούς της Ευρώπης τόπους, Σας προμηνύουν, ότι ο μόνος σκοπός της αποφάσεώς μου ταύτης είναι, να καταταχθήτε τέλος υπό την αιγίδα των Νόμων, και να διαφυλαχθήτε από τας ολεθρίας συνεπείας Κυβερνήσεως αυθαιρέτου.

«Εν Αιγίνη τη 20 Ιανουαρίου 1828

Ο Κυβερνήτης

I. Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ».

Αυθημερόν δε εξέδωκε και τήν δε προς τους δημογέροντας των επαρχιών της Επικρατείας έχουσαν ώδε:

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

Ο Κυβερνήτης της Ελλάδος

Προς τους δημογέροντας των επαρχιών της επικρατείας

»Με πλήρη πεποίθησιν εις την θείαν βοήθειαν ιδού αναδέχομαι τας ηνίας της εθνικής κυβερνήσεως, τας οποίας αυτό το έθνος με ενεπιστεύθη, και αφοσιούμενος εις την εκπλήρωσιν των ιερών χρεών μου, προτίθεται μόνον και κύριον σκοπόν την σωτηρίαν και ευδαιμονίαν της φίλης Πατρίδος.

»Κανείς δεν αμφιβάλλει, ότι των νόμων η πραγματική ενέργεια είναι το μόνον, το οποίον θέλει φέρει την εσωτερικήν ευταξίαν, και εν ταυτώ θέλει προμηθεύσει εις το έθνος την εσωτερικήν υπόληψιν· απαιτείται λοιπόν από το μέρος όλων υμών αμετάτρεπτος αφοσίωσις εις τους νόμους, και ένθερμος προσπάθεια εις την δραστήριον και ακριβή εκτέλεσιν των διαταγών της Κυβερνήσεως.

»Είμαι πεπεισμένος εις το φιλόπονον και φιλοπάτριόν σας, και διά τούτο δεν αμφιβάλλω, ότι ως φέροντες το πρόσωπον των λαών, θέλετε σπεύσει να εμπνεύσητε εις άπαντας την προς τους νόμους υποταγήν, την πειθαρχίαν και την προς αλλήλους ομόνοιαν.

»Ο επισυναπτόμενος κανονισμός θέλει αποτελεί το σύστημα της προσωρινής κυβερνήσεως, μέχρις ού συγκροτηθεί η εθνική Συνέλευσις κατά το πνεύμα της ήδη εκδοθείσης διακηρύξεως, αντίτυπα των οποίων κλείονται διά να δημοσιευθώσιν εις όλην την περιοχήν.»

Εν Αιγίνη την 20 Ιανουαρίου 1828

Ο Κυβερνήτης

I. Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ».

Ίνα δε παροτρύνη πατρικώς και τους στρατιωτικούς να εμμείνωσιν εν ταις τάξεσιν αυτών, εξέδωκεν αυθημερόν προς αυτούς τήν δε την εγκύκλιον :

Προς τους στρατιωτικούς Έλληνας

«Πλήρης ελπίδος εις την θείαν αντίληψιν ανέλαβα τας ηνίας της παρά του έθνους εμπιστευθείσης μοι κυβερνήσεως, και αφωσιωμένος εις την εκπλήρωσαν των ιερών μου χρεών, ένα και μόνον σκοπόν έχω, την σωτηρίαν και ευδαιμονίαν της αγαπητής μας πατρίδος.

»Επειδή δε ουδείς αμφιβάλλει ότι μόνη η πραγματική ισχύς των νόμων δύναται να προμηθεύση εις το έθνος την εσωτερικήν ησυχίαν και ευταξίαν, διά τούτο είναι απαραίτητον έκαστος υμών να υπακούη και ευπειθεί αδιαπτώτως εις τους νόμους και τας διαταγάς της κυβερνήσεως, δεικνύων χαρακτήρα χρηστού πολίτου.

«Γνωρίζω την ανδρίαν και καρτερίαν σας, και πέποιθα ότι και εις το εξής καλώς αγωνιζόμενοι θέλετε επισφραγίσει την μέχρι τούδε αποκτηθείσαν δόξαν. Αλλά το χρέος μου απαιτεί να σας παραινέσω πατρικώς, καθώς και σας παραινώ, να μένετε εις άς ευρίσκεσθε θέσεις υπέρ της πατρίδος μαχόμενοι, και να μη τας αφίνετε άνευ προστάγματος των κατά νόμον ανωτέρων σας. Και ούτω ποιούντες, θέλετε δώσει το πρώτον δείγμα της εις τους νόμους ευπειθείας και υποταγής σας.

«Σας συνάπτεται διάταγμα το κανονίζον την σύστασιν της προσωρινής κυβερνήσεως μέχρι της συγκαλέσεως της εθνικής συνόδου κατά την έννοιαν της εκδεδομένης προκηρύξεως, της οποίας και σας στέλλω αντίτυπα διά να δημοσιευθώσιν εις όλην την περιοχήν σας.

«Εν Αιγίνη την 20 Ιανουαρίου 1828

Ο Κυβερνήτης

I. Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ».

Η προς τους Έλληνας προκήρυξις αύτη, ως και η προς τους δημογέροντας και τους στρατιωτικούς, ως εικός, διέχυσεν απανταχού μεγίστην χαράν και ιδίως παρά τω λαώ, όστις δι' αυτής ετίθετο εν ασφαλεία απέναντι των αυθαιρεσιών των προυχόντων των πολεμαρχών, ών οι απειθείς στρατιώται συνήχθησαν εν τω πεδίω της Τροιζήνος. Ο Κυβερνήτης γινώσκων αφ' ετέρου ότι οι οπλαρχηγοί (καπεταναίοι) εθεωρούντο ως ιδιαιτέρα τις τάξις ενασκούσα προνόμιά τινα, εζήτησε, θωπεύων την φιλαυτίαν αυτών, να κοινοποιήση αυτοίς τα καθήκοντα, άπερ είχον απέναντι της νέας τάξεως των πραγμάτων. Προς τούτο δε απηύθυνεν αυτοίς την άνω μνημονευθείσαν εγκύκλιον, ήτις εγένετο δεκτή παρ' απάντων ενθουσιωδώς.

Παρατηρητέον δ' ότι ο Ιωάννης Καποδίστριας εν τη ιδιότητι αυτού ως Κυβερνήτου της Ελλάδος, αφήρεσε, κατά το Πολιτικόν Σύνταγμα, τον τίτλον αυτού Κόμητος, τίτλον κληρονομικόν εν τη οικογενειακή γενεαλογία αυτού, και αντικατέστησεν αυτόν διά του πατρωνυμικού αυτού: I. Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ. Η τοιαύτη του τίτλου αυτού αποκοπή ήτο λίαν φυσική διά τον Καποδίστριαν , όστις, αφ' ής ημέρας παρητήσατο της εν Ρωσία αρχής ιδιώτευεν απλώς εν Ελβετία και ουδέποτε έκτοτε έφερε παράσημόν τι εκ των πολλών απονεμηθέντων αυτώ υπό των ηγεμόνων της Ευρώπης κατά το μακρόν επιτυχές αυτού διπλωματικόν στάδιον.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'

Πρώται κυβερνητικαί πράξεις του Καποδιστρίου: – Ίδρυσις του Πανελληνίου – Δημιουργία του Γραμματέως της Επικρατείας. – Διορισμός των μελών του Πανελληνίου. – Υπουργικόν Συμβούλιον. – Όρκος Κυβερνήτου. – Μέτρα κατά της πειρατείας της τε Γραμβούσης των βορείων Σποράδων. – Εξάλειψις της πειρατείας διά του ναυάρχου Α. Μιαούλη. – Πρόσκλησις των αδελφών του Κυβερνήτου Βιάρου και Αυγουστίνου Καποδιστρίου. – Ιωάννης Γεννατάς. Οικονομικά νομοθετήματα του Κυβερνήτου. – Αποστολή βοηθημάτων Ρωσίας και Γαλλίας. – Γενική Γραμματεία. – Ίδρυσις εθνικής Χρηματιστικής Τραπέζης – Φορολογικά. – Νομισματικά

Ο Κυβερνήτης πριν ή προβή εις τον διορισμόν των μελών του Πανελληνίου, εδημιούργησε θέσιν γραμματέως της επικρατείας, επιφορτισμένου να συνυπογράφη δίκην πρωθυπουργού πάντα τα εξερχόμενα έγγραφα του Κράτους. Εις την υψίστην ταύτην διώρισε τον πολύν Σπυρίδωνα Τρικούπην, πατέρα του νυν πρωθυπουργού, πρώην ιδιαίτερον γραμματέα του κόμητος Γκίλφορδ είτα (1829) υπό του Ν. Σπηλιάδου αντικατασταθέντα. Ο Τρικούπης άμα διορισθείς προέβη εις πολλού λόγου αξίαν πράξιν επιδοκιμασθείσαν και υπ' αυτού του Κυβερνήτου, ζητήσας να δικαιώση τας απαιτήσεις των ευρωπαίων εμπόρων, οίτινες ζημιωθέντες υπό των πειρατών ανηνέχθησαν μεν εις τα εν Ναυπλίω δικαστήρια, αλλά δεν εδικαιώθησαν.

Είτα ο Καποδίστριας προέβη εις τον διορισμόν των μελών του Πανελληνίου, όπερ το κατ' αρχάς εξ εννέα μελών συγκείμενον, κατόπιν απετελέσθη εξ είκοσι και επτά μελών. Τα πρώτα διορισθέντα μέλη αυτού ήσαν οι: Γ. Κουντουριώτης, πρόβουλος (πρόεδρος) εν τω τμήματι των Οικονομικών, Νικόλαος Σπηλιάδης και Ανδρ. Παπαδόπουλος μέλη ή γραμματείς εν τω αυτώ τμήματι, Ανδρέας Ζαΐμης, πρόβουλος εν τω των Εσωτερικών, Γεώργιος Ψύλλας και Χριστόδουλος Αινιάν μέλη· και Πέτρος Μαυρομιχάλης, πρόβουλος εν τω των Στρατιωτικών και Κ. Ζωγράφος και Χ. Κλωνάρης μέλη. Βραδύτερον προσετέθησαν ο Αναγνώστης Δεληγιάννης, ο Τάτσης Μαγγίνας, ο Ανδρέας Μεταξάς και ο Αποστόλης Ν. Αποστόλη, και έτι βραδύτερον προσετέθησαν ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο Γ. Σταύρος, ο Αλ. Κοντόσταυλος, ο Γρ Σούτσος, ο Γ. I. Γεννατάς και ο Βιάρος Καποδίστριας. Υπουργούς δ' επί των λοιπών υπουργείων μετεχειρίζετο αυτούς τούτους τους προβούλους και τα μέλη του Πανελληνίου, πάσαν δε του υπουργείου των Εξωτερικών υπηρεσίαν είχεν αυτοπροσώπως ο Καποδίστριας. Εκ του σχηματισμού του Πανελληνίου, ως φαίνεται, ο Κυβερνήτης μετεχειρίσθη μετ' επιφυλάξεως τους εξόχως διακριθέντας επί ικανότητι εν τω αγώνι. Είναι μεν αληθές ότι τινές τούτων είχον ενοχοποιηθή διά τας εμφυλίους στάσεις, αλλ' ουχ ήττον τους άνδρας τούτους ηκολούθει το έθνος και δεν έπρεπεν εξ αρχής να δυσπιστήση προς αυτούς ο Κυβερνήτης. Τούτο όμως δεν εμείωσε την επιθυμίαν πάντων προς βελτίωσιν των κακώς εχόντων· τουναντίον μάλιστα πάντες ειργάσθησον μετά πολλού του ζήλου.

Πλην του Πανελληνίου, ο Κυβερνήτης είχε περί εαυτόν και το Υπουργικόν Συμβούλιον, αποτελούμενον εκ των πρώτων γραμματέων των τμημάτων του Πανελληνίου και του γραμματέως της Επικρατείας. Ουδέν δε μέλος του Πανελληνίου ηδύνατο να παρακαθήση εν τω συμβουλίω τούτω άνευ ειδικής αδείας του Κυβερνήτου, η δε αλληλογραφία μεταξύ αυτού και του Πανελληνίου εγίνετο διά των πρώτων γραμματέων των τμημάτων.

Ούτω διαθέσας τα του διοργανισμού της Κυβερνήσεως ο Καποδίστριας, τη 26 Ιανουαρίου μεταβάς επισήμως εις τον καθεδρικόν ναόν, ωρκίσθη τον όρκον τούτον: Εν ονόματι της αγιωτάτης και αδιαιρέτου Τριάδος ορκίζομαι να εκπληρώσω κατά τας οποίας αι πράξεις της Επιδαύρου, του Άστρους και της Τροιζήνος έθεσαν βάσεις τα εμπιστευθέντα μοι χρέη παρά του έθνους. Ορκίζομαι να τα εκπληρώσω μέχρι συγκαλέσεως της εθνικής συνελεύσεως κατά τους κανόνας διά της καταστάσεως της προσωρινής κυβερνήσεως ορισθέντας μόνον σκοπόν έχων να πράξω την πρόοδον της εθνικής και πολιτικής ανακαινίσεως της Ελλάδος, ώστε να δυνηθή όσον τάχιστα ν' απολαύση των πνευματικών ωφελειών, τας οποίας η εν Λονδίνω συνθήκη της 24 Ιουνίου 1827 τη επαγγέλλεται. Καθίστημι εμαυτόν υπεύθυνον δι' όλας τας πράξεις της διοικήσεώς μου και εγγυώμαι να υποβάλω αυτάς εις την κύρωσιν της εθνικής συνελεύσεως, ήτις θέλει συνέλθει τον Απρίλιον μήνα»⁴⁶. Επίσης ωρκίσθησαν όρκον πίστεως και τα μέλη του Πανελληνίου και ο γραμματεύς της Επικρατείας.

Εννοείται ότι πάντα ταύτα τα έργα δι' ών προκατήρξατο της κυβερνήσεως ο Καποδίστριας, εθεωρήθησαν ως πραξικοπήματα των αντιπολιτευομένων, αλλ' ο λαός απεδέξατο αυτά μετά μεγάλου ενθουσιασμού.

Ο Καποδίστριας ορκισθείς ανέλαβε την ανόρθωσιν των κακώς εχόντων· και δυστυχώς ουδέν ην ηνωρθωμένον· τα πάντα εκείντο χαμαί· επανάστασις, διοίκησις, ηθική, στρατιωτική πειθαρχία ήσαν εν πλήρει παραλύσει· ήκμαζον δε πάντα τα πάση επαναστάσει συμπαρομαρτούντα κακά· η δε πειρατεία⁴⁷ ελυμαίνετο το εμπόριον και κατήσχυνε το ηρωικόν της Ελλάδος ναυτικόν παρά τοις έθνεσι και εξήγειρε την αγανάκτησιν των ευεργετίδων, προ πάντων, δυνάμεων, κατά των εκ της Γραμβούσης της Κρήτης και των βορείων Σποράδων εξορμούντων πειρατών. Την απαλλαγήν εκ πάντων τούτων των δεινών ανέμενε το έθνος παρά του Καποδιστρίου· προς αυτόν απέβλεπεν άπας ο ελληνισμός. Το έργον άρα του Καποδιστρίου ην μέγα, δυσχερέστατον· ώφειλε να εγείρη σύμπαν το έθνος εκ των δεινών της δουλείας και της επαναστάσεως και κατατάξη αυτό εις την χορείαν των πεπολιτισμένων εθνών. Προς τούτο ώφειλεν ο Κυβερνήτης να υψώση πανταχού την σημαίαν της επαναστάσεως, εξώση τον εχθρόν και καταστήση το έθνος ανεξάρτητον.

Πρωτίστως λοιπόν εφρόντισε περί της λυμαινομένης την χώραν πειρατείας και ληστείας· διώρισε δε εις καταδίωξιν των ενεργούντων αυτάς τον ναύαρχον Α. Μιαούλην. Ο Μιαούλης εν βραχεί διαστήματι χρόνου απήλλαξε σχεδόν, καθ' ολοκληρίαν τας Ελληνικάς θάλασσας της πειρατείας· ο δε Μαυροκορδάτος ουδέποτε ηρνήθη την συνδρομήν των φώτων και της εμπειρίας αυτού· και ο Κωλέττης δ' αυτός μετά προθυμίας απήλθε το μεν πρώτον ως υγειοφύλαξ ή υγειονόμος εις Σπέτσας, έπειτα δε ως έκτακτος απεσταλμένος εις Σάμον. Ο Γρίβας, ο Στράτος, ο Τσαβέλλας και άλλοι, καίπερ αντιμαχόμενοι προ της ελεύσεως του Κυβερνήτου, ευθύς όμως άμα τω κατάπλω αυτού, παρέδωκαν αυτώ τα τε φρούρια και εαυτούς. Αλλά δεν ήρκουν μόνον ούτοι διά την υπηρεσίαν και εγένετο χρεία προσκλήσεως προσώπων ειδικωτέρων και ιδίως χαιρόντων την απόλυτον εμπιστοσύνη του Καποδιστρίου· ως τοιούτους δε προσεκάλεσεν εκ Κερκύρας τους δύο αδελφούς αυτού Βιάρον (24 Μαρτίου) και Αυγουστίνον και τον φίλον αυτού Ιωάννην Γεννατάν, διακεκριμένον νομομαθή, ούς διώρισεν εις όλως εμπιστευτικάς υπηρεσίας· και τω μεν Βιάρω και Γεννατά ανέθηκε τα της δικαιοσύνης και των Εσωτερικών, τον δ' Αυγουστίνον πληρεξούσιον αντιπρόσωπον επί των Στρατιωτικών.

Μετά ταύτα πρώτιστον και κύριον μέλημα του Καποδιστρίου ήν η εξεύρεσις πόρων, επειδή δε δεν ηδυνήθη να προσκτήσηται τοιούτους, διέθηκεν υπέρ του στρατού και στόλου τας 300,000 φράγκων, άς έφερε μεθ' εαυτού εξ Ευρώπης, λαβών αυτάς παρά των Ελλήνων και φιλελλήνων προς εξαγοράν αιχμαλώτων Επειδή δ' απέτυχον τελείως αι περί συνομολογήσεως, τη μεσιτεία του Εϋνάρδου, εξωτερικού δανείου εξ 1,000,000 φράγκων διά να δυνηθή, να θεραπεύση τας πρώτας ανάγκας του Κράτους, ίδρυσεν, ως θέλομεν ειπεί, την Εθνικήν Χρηματιστικήν Τράπεζαν, εξ ής, κατά τον προϋπολογισμόν του 1829, εισήχθησαν εις το δημόσιον ταμείον 678,220 φράγκων. Αλλ' η τοιαύτη της Τραπέζης ανακούφισις ήτο προσωρινή, άνευ δε μειζόνων πόρων ήθελεν επέλθει το οικονομικόν του Καποδιστρίου ναυάγιον, ότε κατά το θέρος του 1828 κατέφθασαν εκ Ρωσίας και Γαλλίας αι πρώται συνδρομαί, κατόπιν των πολλών παρακλήσεων και υπομνημάτων του Κυβερνήτου, όστις γράφων προς τας Δυνάμεις δι' υπομνήματος έλεγε μεταξύ των άλλων και τάδε:

«1ον) Να δανείσωσιν εις την ελληνικήν κυβέρνησιν όσα βοηθήματα είναι της δυνάμεώς των εις ζωοτροφίας, εις πολεμεφόδια και εις αργύριον. Ταύτα δε ανάγκη να μη ήναι κατώτερα αξίας 100,000 ταλλήρων κατά μήνα, εάν μέλλωσι να επαμύνωσιν οπωσούν εις τας χρείας και να παρασκευάσωσι καλήν τινά έκβασιν.

»2ον) Αποκλείοντες έτι στενώτερον διά των στόλων τα τε Μεσσηνιακά φρούρια και την Αττικήν και τους κόλπους Βόλου Άρτης, ίσως ηδύναντο να ποοσελκύσωσιν εις συνδιαλέξεις τον τε Ιμβραήμ πασάν και τον Κιουταχήν και τον εις Αθήνας Οθωμανόν φρούραρχον, κατά τας οποίας οι κάτοικοι της Πελοποννήσου ήθελον προφθάσει να θερίσωσι, πράγμα τόσον ουσιώδες, ώστε, ει χρεία, και η ελληνική κυβέρνησις το συνέτρεχε παραδεχομένη τους απεσταλμένους της Πύλης και ακούουσα τας προτάσεις αυτών, αν τω όντι έχωσί τι να τη προτείνωσιν.

»3) Η Κυβέρνησις διατηρεί στολίσκον τινά παρά την Σάμον προς καθησύχασιν των κατοίκων, φοβουμένων δικαίως τους Τούρκους μετά την πτώσιν της Χίου. Αν λοιπόν οι ναύαρχοι των συμμάχων Δυνάμεων επιχειρήσωσιν εκείσε περιπολίαν τινά (έχοντες μάλιστα βοηθόν το γράμμα της συνθήκης), προφυλάττοντες την Σάμον πάσης επιδρομής, θέλουσιν ανακουφίσει και την Ελληνικήν Κυβέρνησιν της δαπάνης προς διατήρησιν στολίσκου.

»4) Τέλος, εάν, ό μη γένοιτο η πανώλης διαδοθή και εις το Αιγαίον, η μεν Ελληνική κυβέρνησις πάντως επανδρισθήσεται προς εγκατάστασιν της δεούσης κατά θάλασσαν υγειονομικής επιμελείας, άλλως όμως δεν θέλει το κατορθώσει, ειμή έχουσα συμβοηθούς και τους ναυάρχους των τριών προστατίδων Δυνάμεων μετά τινων πλοίων, εις τούτο το υπηρέτημα πραττομένων».

Αι δεήσεις του Κυβερνήτου ευτυχώς εισηκούσθησαν εν μέρει· και ο μεν αυτοκράτωρ της Ρωσίας έπεμψεν εις συναλλαγματικάς μεν 500,000 φράγκων, εις είδη δε, ετέρας 100,000. Το παράδειγμα τούτου εμιμήθη και ο αληθώς φιλάνθρωπος και φιλέλλην βασιλεύς της Γαλλίας Κάρολος ο Ι', πέμψας 500,000 φράγκων εις χρυσόν, η δε Αγγλία έπεμψε βραδύτερον (1830) μόνον 500,000 φράγκων, δι' ών ο Καποδίστριας ηδυνήθη να επαρκέση μικρόν εις τας πρώτας ανάγκας του Κράτους.

Προς τούτοις ο Καποδίστριας συνέστησε και την λεγομένη Γενικήν Γραμματείαν, περί ήν συνεπήχθησαν πάσαι αι υποθέσεις· η γραμματεία αύτη έχουσα επί κεφαλής τον Σπυρ. Τρικούπη απετελείτο εκ τώνδε των δέκα προσώπων: Γ. Πραΐδη, Σ. Σκούφου, Γ. Καραγιαννοπούλου Τισαμενού, Ν. Καρόρη, Π. Σπανοπούλου, Ν. Δραγούμη⁴⁸, Λιβερίου Λιβεροπούλου, Ν. Λουριώτη, Θ. Σχινά, Ν. Ολλανδού. Τούτων οι μεν έξ ήσαν συντάκται ή συνθέται (μεταφρασταί), των δ' άλλων ο μεν ην αρχειοφύλαξ διεκπεραιωτής, ο δε λογιστής, ο δε αντιγραφεύς, ο δε επί των αναφορών και των άλλων ποικίλης ύλης εγγράφων, και είχον μισθόν οι μεν έξ συντάκται και οι άλλοι τρεις, πλην του αντιγραφέως, 400 γρόσια, ο δε Τρικούπης 500 (200 δραχμάς). την γραμματείαν ταύτην συνεκέντρωσεν ο Καποδίστριας πάσαν την υπηρεσίαν της διοικήσεως· βραδύτερον δε, ότε ανεπτύχθησαν τα του Κράτους, συνεκροτήθη και η λεγομένη Επιτροπή της οικονομίας, ήτις διώκει τα της μετ' ολίγον σχηματισθείσης Χρηματιστικής Τραπέζης και το Γενικόν Φροντιστήριον, εις ό είχον ανατεθή τα του στρατού και του ναυτικού, αλλ' αι δύο αύται αρχαί είχον περιωρισμένα καθήκοντα. Επειδή δε τα πάντα τότε ήσαν ασύντακτα, οι πάντες ειργάζοντο σχεδόν νυχθημερόν, πρώτου του Καποδιστρίου δόντος το παράδειγμα, μικρόν μόνον αναπαυόμενοι, ως λέγει ο Δραγούμης εν ταις Ιστορικαίς Αναμνήσεσιν αυτού. Ούτοι αείποτε τω Κυβερνήτη συνοδεύοντες, κατά τας συχνάς αυτού περιοδείας, συνειργάζοντο μετ' αυτού και ως τα του τόπου κάλλιον επιστάμενοι, τα μέγιστα συνεβάλλοντο εις το έργον, ούτινος επελήφθη ο Καποδίστριας.

Επειδή δε πρωτίστως ησθάνθη την ανάγκην χρημάτων, απεφάσισεν, ως είπομεν, την ίδρυσιν της Εθνικής Χρηματιστικής Τραπέζης, διότι κατά την έκθεσιν του επί των οικονομικών γραμματέως, ως είδομεν, το δημόσιον ταμείον ην κενόν⁴⁹ και τα έσοδα του Κράτους ελάχιστα, εθνικόν δε χρέος 3,000,000 λιρών αγγλικών, πλην των διά μισθόν του τε κατά γην και κατά θάλασσαν στρατού και των αποζημιώσεων, άς παρά της κυβερνήσεως απήτουν, δικαίως, αι κοινότητες και ιδιώται διά τας άς υπέστησαν απωλείας διαρκούντος του μακρού πολέμου, επεβάρυνε το έθνος. Φαντασθήτε ότι μόνοι οι Υδραίοι απήτουν 18,000,000 φράγκων. Και περιέμενε μεν τα υπό των τριών ευεργετίδων δυνάμεων υπεσχημένα χρήματα είτε τίτλω βοηθημάτων είτε τίτλω δανείων, αλλ' επειγόμενος υπό των καθ' εκάστην αναγκών υπέρ της συντηρήσεως του τε κατά γην και κατά θάλασσαν στρατού, εποιήσατο έκκλησιν εις τα φιλογενή αισθήματα των Ελλήνων των εχόντων εισέτι χρήματα, και ιδίως προς τους έχοντας εμπορικούς οίκους εν ταις κυριωτέραις ευρωπαϊκαίς πόλεσι, παρακαλών αυτούς να γίνωσι μέτοχοι της Τραπέζης, ήτις ήτο τρόπον τινά η πρώτη εθνική ελληνική Τράπεζα. Εν τη εκκλήσει εκείνη ανέλυε τους λόγους, δι' ούς επείσθη να συστήση την Τράπεζαν εν στιγμαίς λίαν κινδυνώδεσι διά την Ελλάδα, παρείχεν εγγυήσεις διά τα κατατιθέμενα χρήματα, προς 8 – τα του Κράτους έσοδα και εκήρυττεν ότι τα χρεώγραφα εκείνα έμελλον να εξαργυρωθώσιν εντός έτους απέναντι των οφειλομένων φόρων.