Γραφτή και Δημοτική και το Γλωσσικό Ζήτημα στην Ελλάδα

8} Και τι άλλο έγινε στους Βυζαντινούς καιρούς; τι άλλο γίνεται στην Ελλάδα ακόμα σήμερα;

9} Αφτό εφαρμόζεται λέξη λέξη στην Ελλάδα.

10} Αφτά λέμε κι' εμείς οι μουρλοί, εξωφρενικοί, προδότες, χυδαίοι, αγράμματοι, πλερωμένοι κτλ. (και απορηγμένοι των σκολιών, όπως μας είπε τώρα ύστερα μια αρχόντισσα που ξεσκόλιασε όλα τα σκολιά και τα πανεπιστήμια.)

11} Κι' αφτά τα φωνάζουμε εμείς οι προδότες.

12} Αφτό προσπαθούμε οι πλερωμένοι.

13} Αφτό έγραψε ολόκληρη φυλλάδα από 400 σελίδες ναν το αποδείξει ένας μουρλός και απορηγμένος της αρχόντισσας που λέγεται Φωτιάδης (τίποτα περισσότερο).

14} Το ιταλικό παράδειγμα είναι κλασσικό και χεροπιαστό. Μα ο Χαντζίδακις (ή ο Σκιάς) λέει «ας αφίσουμε τα ξένα παραδείγματα, δεν υπάρχει αναλογία.» Ως τόσο καπότες παραπέμπει σε ξένα παραδείγματα αν τα θαρρεί βοηθητικά του. Ο συλλογισμός του, φαίνεται, είναι σαν τέτιος «Δε βλέπετε πως η ιστορία συνηγορεί μαζί σας; Άρα η ιστορία δεν αξίζει ως προς το ζήτημά μας. Ένα διο μοναχά ιστορικά, το τάδε και τάδε, αξίζουν κ' απόδειξη πως αξίζουν είναι ο ταιριασμός τους με τη δική μου (εμένα του Χαντζιδάκεως) τη θεωρία.»

15} Δε νομίζω, θεωρητικά ως προς το γλωσσικό ζήτημα ο Σκιάς είναι πολύ καλύτερα αρματωμένος (όπως το ξέρει ο Χαντζίδακις, αν και πολύ λίγο θυμάται του Σκιά το βιβλίο). Συζητά μ' αρκετή τέχνη και δύναμη, γράφει κι' αθρωπινά· δε στριγγλίζει σα χοίρος του Σικάγου. Πραχτικά πάλι – ως λογογράφος στην καθαρέβουσα – πώς μπορεί ο Χαντζίδακις να συγκριθεί με το Βερναρδάκη; Ας πάρουμε ένα παράδειγμα. Η αρχή της Εισαγωγής του (παρμένης σωπηλά από ένα άρθρο του Γεννάδιου) στην «Απάντησιν εις τα του Κρουμβάχερ» σελ. 314 πάει έτσι «Πολλάκις συνέβαινε κατά τους ευκκλεείς χρόνους της αρχαίας Ελλάδος, οσάκις (sic) δύο Ελληνίδες πόλεις «ήριζον προς αλλήλας ή οσάκις (sic) αι πολιτικαί μερίδες τινός πόλεως «περιήρχοντο εις έριδας, να προσκαλώσιν εξ άλλης πόλεως κτλ.» Τι πομπωδικώτερο μπορεί να υπάρξει; Κάθε λογογράφος της προκοπής το πολύ πολύ θα έγραφε «Πολλάκις συνέβαινε κατά τους ευκλεείς χρόνους της αρχαίας «Ελλάδος, όταν δυο πόλεις ή αι πολιτικαί μερίδες τινός πόλεως ήριζον, να «προσκαλώσιν εξ άλλης πόλεως κτλ » Στην κλασσικάδα του ο σ ά κ ι ς μάλιστα θυσιάστηκε κι' η ιστορικιά αλήθια.

16} Πώς είναι κεφαλή; Θ' απορήσω πολύ, α με βεβαιώσουν πως ο Βερναρδάκης, ο Βλάχος, ο Βικέλας, ο Λάμπρος, ο Πολίτης, ο Βοσπορίδης, ο Άννινος, ο Δροσίνης, ο Πυλαρινός, ο Προβελέγγιος κτλ. τον παραδέχουνται αρχηγό. Το πολύ πολύ ας είναι αφτός κι' ο Μιστριώτης αμοιβαίοι αρχηγοί μεταξύ τους.

17} Υπερβολικώτατος μάλιστα. Δεν ξέρω κανέναν υπερβολικώτερο. Λέει ίσως πώς δεν είναι υπερβολικός – επειδή καλό το επιχείρημα – μα το ύφος του κηρύχνει άλλα. Παράδειγμα το μέρος της εισαγωγής του που ανάφερα πριν. Ή πάρε άλλο παράδειγμα κι' από το τέλος του βιβλίου του σελ. 819 «ότι α ν ε ν ή ψ α μ ε ν εκ του ληθάργου της δουλείας και α ν έ σ τ η μ ε ν «εκ του βυθού αυτής ακριβώς ένεκα του παρελθόντος τούτου, ότι προς αυτό «ως προς πολικόν αστέρα α ε ί αποβλέπομεν κτλ.» Με τέτιες φράσες είναι πλημμυρισμένα τα βιβλία του. Από κλασσικό ζήλο μάλιστα συνεπαίρνεται καμιά φορά και σε σολοικισμούς ακόμα. Πρβ. σελ. 774 «ερωτάτε αν (==εί) δ ύ ν Ω μ α ι.» Άπολλον αποτρόπαιε! Όλος ο άλλος κόσμος λέει σωστά «ερωτάτε αν δύνΑμαι.»

18} Κατά του Χαντζιδάκεως όμως τη γνώμη, το βιβλίο είναι ρητορικό

19} Απαράλλαχτα, δυστυχώς. Και με τι παιδιάτικες σοφιστείες προσπαθεί ο Χαντζίδακις ν' αποδείξει τον Κρούμπαχο μισέλληνα! Σελ. 83 του γερμανικού του βιβλίου λέει «Λοιπόν μίσος προς τη γραφτή μας γλώσσα, άρα (μίσος) «και προς όσους τη γράφουν και λαλούν, δηλαδή προς τη μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων κτλ., να με τι μέσα ξέτασε ο «Κρούμπαχος το γλωσσικό μας ζήτημα». Για τέτιες λοιπόν πρόστυχες και σιχαμένες σοφιστείες έγινε η θεία του Πλάτωνα γλώσσα, που στ' όνομά της ο Χαντζίδακις ως Πρύτανης ζητούσε προχτές το έλεος της εβρωπαϊκιάς επιστήμης; Τέτιες ξαδιαντροπιές, ότα βγαίνουν από Πρύτανη και πειράζουν άντρα παντογερμανικιάς τιμής και φήμης, είναι θετικιά συφορά πανελλήνια.

20} Οι ξένοι με το Χαντζίδακιν αξίζουν κατά τη φορά· είναι πολύτιμοι, όταν η γνώμη τους τόνε βοηθά, «ανάξιοι λόγου όταν το αντίθετο. Όταν αρχίσαμε το γλωσσικό πόλεμο με τον Κόντο, ο Χαντζίδακις μας παρουσίασε επιχείρημα υπέρ του Κόντου το πώς ο Nauck τον παίνεσε ως ε λ λ η ν ι σ τ ή. Τώρα ύστερα παράπεμψε και στη γνώμη του Loti, μάλιστα κι' αφού ο Loti ξηγήθηκε πώς είχε κοροϊδέψει. Χαραχτηριστικό είναι ό,τι λέει για το Βιλαμόβιτς σ. 308. Η γνώμη του Βιλαμόβιτς δηλαδή είναι σοφή ως εκεί που συφωνά μαζί του· τ' άλλα του δεν είναι παρά «απήχησις (!) των από «τινος χρόνου γραφομένων υπό πολλών και διαφόρων.» Με άλλους λόγους, είναι παππαγάλλος ο Βιλαμόβιτς! Τον Κρούμπαχο τον ύψωσε ως στα ουράνια μια φορά· τώρα μας λέει πως αποσαίρνει τον πανηγυρικό του. Σελ. 519. Σας λέω, παιδιά, είναι κίντυνος εθνικός τέτιος πρόστυχος άθρωπος όταν παρουσιάζεται αντιπρόσωπός σας στους ξένους, γιατί οι ξένοι δεν τον ξέρουν ίσως πως είναι αφτοχειροτόνητος.

21} Πολύ λιγώτερο, νομίζω, παρ' ό,τι η λατινική στη δύση, γιατί οι κληρικοί μας τότες, εξόν λιγούτσικοι, είταν πες αγράμματοι· μόλις ξέρανε να κουτσοδιαβάζουν.

22} Η γραφτή ή επίσημη γλώσσα από τους αττικιστικούς καιρούς ως σήμερα στάθηκε πάντα ανακατεμένη υ π ε ρ β ο λ ι κ ά. Και κοντά στο νου, αφού ο κόσμος μιλούσε άλλη και σπούδαζε άλλη πολύ διαφορετικιά. Παράπονα υπάρχουν από την εποχή του Πλουτάρχου και του Λουκιανού. Το ανακάτωμα άλλαζε κατά τους καιρούς. Λίγο πριν την εποχή του Κοραή το ανακάτωμα της γραφτής άρχισε σημαντικά να γέρνει π ρ ο ς τ η δ η μ ο τ ι κ ή, όπως δείχνουν τα από το Αμστερδάμ χαριτωμένα γράμματά του εμπορικού βοηθού του Κοραή που βγήκανε στο περιοδικό «Παρνασσός.» Η επιρροή όμως του Κοραή θαλάσσωσε τα πάντα. Σταμάτησε το δρόμο τον προς τη δημοτική, γιατί ο καημένος ο Κοραής, αντίς να ρυθμίζει τα αρχαία στοιχεία προς τα δημοτικά, ρύθμιζε ανάποδα τα δημοτικά στοιχεία προς τα αρχαία. Έπειτα έστησε και συστηματικό διωγμό των ξένων λεξώνε, χωρίς να λογαριάσει 1) πως οι κατοπινοί του θα τραβούσαν πολύ μακρύτερά του (παράδειγμα ο Χαντζίδακις) και θα κλάδεβαν κάθε λέξη μη κλασσικιά, και 2) πως δεν της σύφερνε της γλώσσας να χάσει ρίζες, γιατί, κατά την ταπεινή μου γνώμη, αν η ελληνική έχει ψεγάδια, ένα της ψεγάδι είναι πως πάρα πολύ προσπαθεί να εκφραστεί με παραγωγή και σύνθεση, και πάρα πολύ λίγο με ρίζες. Από την ώρα που ο Βηλαράς έδειξε το σωστό το δρόμο, ο Κοραής μη ακολουθήσοντάς τον στέκει ένοχος καταστροφής μπροστά στην ιστορία. Δίχως του η γραφτή θα είταν ίσως σήμερα αδερφωμένη με τη ζωντανή λαλιά.

23} Υποθέτω, ο κ. Καθηγητής εννοεί το Χαντζίδακιν. Το χείμαρρο όμως του Κόντου τόνε σταμάτησε όχι ο Χαντζίδακις – που ποτές του δεν είχε μήτε έχει αρκετή επιρροή – παρά πρώτα ο Βερναρδάκης με το αθάνατο του βιβλίο «Ψευδαττικισμού Έλεγχος,» έπειτα αποφασιστικά ο Ψυχάρης κι' ο Ροΐδης. Όλους αφτούς τους πολέμησε ο Χαντζίδακις, κι ο κόσμος τόνε λογάριαζε πάντα και τόνε λογαριάζει – όπως και τον αποδείχνει το ύφος του – με τους κλασσικόφωνους τους πιο φανατικούς. Όπιος θέλει ειλικρινά να μην ξαναγυρίσει στην αρχαία, δεν ξεθάφτει λέξες καθώς φ υ λ ο κ ρ ι ν ο ύ μ ε ν κτλ.

24} Εδώ, φοβούμαι, παρουσιάζεται η γραφτή ως χωριστό είδος αφτοΰπαρχτο. Τέτια ποτές δεν είχαμε ύστερα από τους κλασσικούς καιρούς. Των λογιώτατων η γραφτή είταν πάντα ως στα σήμερα ανακάτωμα αφτοδιάλεχτο δημοτικής και αρχαίας, αλλιώτικο κατά τη δημοτική της εποχής και κατά του γραφιά την κλασσικομάθεια.

25} Να λοιπόν που είχαμε, όπως έχουμε και τώρα, κοινή δημοτική.

26} Της αρχαίας Ελληνικής, νομίζω, έπρεπε να πει ο κ. Καθηγητής. Όπως είπαμε, γραφτή γλώσσα ως αφτοΰπαρχτο είδος ποτές δεν είχαμε ύστερα από τους κλασσικούς καιρούς.

27} Φυσικό για τους άλλους, μα όχι για τον Κοραή, αν είταν τόσο σοφός. Να που ο Βηλαράς δε γελάστηκε. Αν ο Κοραής ακολουθούσε το Βηλαρά – άντρα πολύ ανώτερό του – με την πεποίθηση που είχε στη σοφία του το έθνος θα έπαιρνε ίσως το δρόμο που λέει ο κ. Καθηγητής πως μπορούσε τότες να πάρει.

28} Είπαμε πώς πατροπαράδοτη γραφτή ως αφτοΰπαρχτο είδος ποτές δεν είχαμε.

29} Δε νιώθω καλά καλά πως η γραφτή είτανε διάλεχτος της Καινής Διαθήκης. Στα μάτια των αθρώπων των συνέχρονων της Επανάστασης, όπως και στων όχι ειδικών επιστημόνων ακόμα σήμερα, η Καινή Διαθήκη φαίνεται σα γραμένη στην αρχαία κλασσικιά.

30} Ο Βηλαράς είχε αρκετά καθαρή ιδέα. Το γράμμα του που ξανατύπωσαν ο Βλαχογιάνης κι' ο Κρομπάχος το αποδείχνει.

31} Μα πώς; Δεν πρέπει να καταδικάζουνται μήτε ειδικοί γλωσσολόγοι καθώς το Χαντζίδακιν που ακόμα τώρα σπρώχνουν πάντα την καθαρέβουσα προς την αρχαία;

32} Στην Ελλάδα γενικά βασιλέβει η ιδέα πως αφτό το χάσμα στένεψε με το ν' άλλαξε η δημοτική προς την καθαρέβουσα.

33} Γραμματισμένοι κι' αγράμματοι, αφεντάδες και δούλοι, χώρες και χωριά, κάμποι και βουνά, παντού στην Ελλάδα και Τουρκιά, εξαιρώντας λιγώτατα μέρη – ίσως σήμερα καθαφτό κανένα – συναγρικιούνται φυσικώτατα. Με την εφκολώτερη συγκοινωνία και τη μεγάλη του Ρωμιού αγάπη προς τα ταξίδια μορφώθηκε μια κοινή δημοτική και ξάπλωσε πες παντού.

34} Είναι πέρα πέρα στραβά αφτά τα λόγια του Χαντζιδάκεως. Ο Ρωμιός των καλών (;) σπιτιών είναι συνήθως αληθινός Λεβαντίνος (με ιδέες κι' όνειρα κουριέρη και μ' ήρωα αρχηγέτη τον αοίδιμο Καρνάβαλο), και τα εκκλησιαστικά του τα περιφρονεί θαρρώντας τα πρόστυχα. Για τούτο, όπου του είταν πρόχειρο, δίχως ταραχή και πολλή συζήτηση άλλαξε την εκκλησιαστικιά του μουσική, την τόσο μεγαλόπρεπη και σεβαστή, καθώς άλλαξε και της λειτουργιάς του ακόμα τον τόνο προς τον καθολικό. Αν τόσο είταν το σέβας μας προς την εκκλησιά μας, γιατί γιομίζει παιδιά και κορίτσα μας κάθε σκολιό και μοναστήρι Φλάρων και Φλαρισσώνε; Μήτε προτιμά ο Ρωμιός την αρχαία λέξη επειδής τάχα τόνε συνεδένει με τα κλασσικά περασμένα του· την προτιμά, καθώς προτιμά και κάθε γαλλική ή άλλη ξένη λέξη, επειδή δεν είναι της εθνικιάς του λαλιάς, που δεν την καταδέχεται όπως δεν καταδέχεται τίποτα δικό του. Χαραχτηριστικώτατο παράδειγμα είναι η λέξη π α τ έ ρ α ς. Αφτή μας συνεδένει με τα περασμένα μας και την εκκλησιά μας. Ως τόσο, επειδής είναι εθνικιά, των καλών σπιτιών ο Ρωμιός την περιφρονεί, και πια άρχισε σήμερα ναν της προτιμά (μαϊμουδίζοντας τους Φαναριώτες) τη λέξη μ π α μ π ά ς που είναι ΤΟΥΡΚΙΚΗ!!! Και δίνω αφτό το παράδειγμα όχι γιατί εγώ περιφρονώ τις τούρκικες λέξες, κάθε άλλο· παρά γιατί ίσα ίσα αφτές μας λεν οι δασκάλοι πως ο μορφωμένος Ρωμιός φιλοδοξεί να ξεγράψει. Το ίδιο προτιμά το γαλλικό μαμά αντίς μ η τ έ ρ α ή μ ά ν ν α, το madame αντίς Κ υ ρ ί α, το π λ α ζ αντίς Φ ά λ η ρ ο κτλ. Ο Χαντζίδακις αφτά τα ξέρει και δεν έπρεπε έτσι να γελά τους ξένους.