Handbuch des Strafrechts

Tekst
0
Recenzje
Przeczytaj fragment
Oznacz jako przeczytane
Czcionka:Mniejsze АаWiększe Aa

[154]

OLG Celle NStZ 1989, 367 m. Anm. Neumann, JuS 1990, 535, 538; LG Stuttgart NJW 1991, 441, 442.

[155]

BGHSt 38, 120, 124 m. Anm. Cramer, JZ 1992, 1031.

[156]

Für entwendete Codekarten wird wegen des nur bedingten Einverständnisses der Bank ein Diebstahl etwa bejaht von BayObLG NJW 1987, 663, 664 f.; OLG Koblenz wistra 1987, 261, 262 und LG Köln NJW 1987, 667, 668.

[157]

Vgl. BayObLG NJW 1987, 663.

[158]

Vgl. BGH NStZ 2018, 245 m. Anm. Brand sowie m. Anm. Jäger, JA 2018, 309 einerseits und BGH NStZ 2019, 726 m. Anm. Jäger, JA 2020, 66 andererseits.

[159]

BGH NJW 2012, 1092; OLG Hamm NStZ 1983, 266 f. m. Anm. Müller-Luckmann, NStZ 1998, 267.

[160]

MK-Schmitz, § 242 Rn. 92.

[161]

SK-Hoyer, § 242 Rn. 57; zum Streitstand LK-Vogel, § 242 Rn. 118 m.w.N.

[162]

So NK-Kindhäuser, § 242 Rn. 45 ff.

[163]

BGH NJW 1983, 2827; NJW 1984, 501; OLG Köln NJW 2002, 1059 f.

[164]

Eing. hierzu Högel, Die Abgrenzung zwischen Trickdiebstahl und Betrug, 2015; aus didaktischer Sicht Poisel/Ruppert, JA 2019, 353 ff.; 412 ff.

[165]

MK-Schmitz, § 242 Rn. 78.

[166]

BGHSt 41, 198, 202; a.A. OLG Düsseldorf NJW 1993, 1407, 1408 (m. krit. Anm. Schmitz, JA 1993, 350, 351), das auf ein generelles Verfügungsbewusstsein abstellt.

[167]

Vgl. zum Folgenden auch SSW-Kudlich, § 242 Rn. 32 ff.

[168]

BGH GA 1966, 78; OLG Karlsruhe NStZ-RR 2005, 140, 141; Lackner/Kühl-Kühl, § 242 Rn. 15; BeckOK-Wittig, § 242 Rn. 24.

[169]

BGHSt 23, 254, 255; 26, 24, 25 f.; LK-Vogel, § 242 Rn. 102 f.

[170]

OLG Köln NJW 1986, 392.

[171]

OLG Düsseldorf JZ 1986, 203, 204.

[172]

RGSt 47, 147, 149; 70, 212, 213; Sch/Sch-Bosch, § 242 Rn. 42.

[173]

Sch/Sch-Bosch, § 242 Rn. 43 m.w.N.

[174]

Vgl. eing. zu diesen Konstellationen auch Timmermann, Diebstahl und Betrug im Selbstbedienungsladen, 2014.

[175]

Fischer, § 242 Rn. 20.

[176]

Sch/Sch-Bosch, § 242 Rn. 39; vgl. auch vertiefend Ceffinato, Jura 2019, 1234 ff.

[177]

BGHSt 16, 271, 274; 26, 24, 26; BGH NJW 1981, 997; BGH NStZ 2019, 631 m. Anm. Kudlich, JA 2019, 470; OLG Düsseldorf NJW 1990, 1492.

[178]

MK-Schmitz, § 242 Rn. 61.

[179]

Vgl. auch OLG Köln NJW 1986, 392.

[180]

I.d.R. also des Kassenbereichs, BGHSt 41, 198, 201 m. Anm. Zopfs, NStZ 1996, 190 f.; Lackner/Kühl-Kühl, § 242 Rn. 16.

[181]

Nach BGH NStZ 2008, 624 selbst bei Beobachtung durch den Inhaber; krit. Bachmann, NStZ 2009, 267.

[182]

NK-Kindhäuser, § 242 Rn. 58.

[183]

Fischer, § 242 Rn. 19.

[184]

BGHSt 18, 66, 69; BGH NStZ 1982, 420.

[185]

OLG Hamburg MDR 1970, 1027; LK-Vogel, § 242 Rn. 98.

[186]

BGH NStZ 2001, 88, 89.

[187]

BGHSt 4, 132, 133; 26, 24, 26; BGH JZ 1988, 471 f.

[188]

Vgl. zum Folgenden auch SSW-Kudlich, § 242 Rn. 40 ff.

[189]

So auch MK-Schmitz, § 242 Rn. 106; eing. Kudlich/Oğlakcιoğlu, JA 2012, 321 ff.

[190]

Vgl. BGH StV 2007, 513, sowie weiterführend Streng, JuS 2007, 422.

[191]

BGHSt 17, 87, 89; BGH GA 1968, 121.

[192]

RGSt 61, 228, 233; Sch/Sch-Bosch, § 242 Rn. 47.

[193]

Vgl zur Rspr. nur RGSt 64, 414, 415; BGHSt 1, 262, 264; 16, 190, 192.

[194]

MK-Schmitz, § 242 Rn. 112.

[195]

RGSt 10, 369, 370 f.; 22, 2, 3; NK-Kindhäuser, § 242 Rn. 75.

[196]

Rudolphi GA 1965, 33, 36 ff.; vgl. auch SK-Hoyer, § 242 Rn. 76; a.A. NK-Kindhäuser, § 242 Rn. 78.

[197]

RGSt 40, 10, 12.

[198]

SK-Hoyer, § 242 Rn. 79.

[199]

Schmidhäuser, H.-J. Bruns-FS, S. 345, 350 f.

[200]

RGSt 61, 228, 233; BGHSt 4, 236, 238; 35, 152, 156; LK-Vogel, § 242 Rn. 140; BeckOK-Wittig, § 242 Rn. 29.

[201]

RGSt 55, 59, 60; BGHSt 19, 387, 388; Sch/Sch-Bosch, § 242 Rn. 49.

[202]

NK-Kindhäuser, § 242 Rn. 78.

[203]

BGH JR 1985, 251, 252; LK-Vogel, § 242 Rn. 143.

[204]

Anschaulich Mitsch, BT/2, 1.2.2.3.3.1.

[205]

OLG Koblenz NJW-RR 2002, 1539, 1540; Mitsch, BT/2, 1.2.2.3.3.1.

[206]

Sch/Sch-Bosch, § 242 Rn. 64; Wessels, JZ 1965, 631, 634; z.T. krit. LK-Vogel, § 242 Rn. 144.

[207]

RGSt 64, 259 f.; BGHSt 35, 152, 156; BGH NStZ 1996, 38; JR 1989, 162, 163 m. Anm. Ranft, JR 1989, 165.

[208]

BGH NStZ-RR 2007, 15.

[209]

BGHSt 5, 205, 206; 22, 45, 46; BGH NStZ 1996, 38; Kudlich/Oğlakcιoğlu, JA 2012, 322; a.A. SK-Hoyer, § 242 Rn. 84.

[210]

Kindhäuser, Geerds-FS, S. 655, 672 f.

[211]

MK-Schmitz, § 242 Rn. 120; Fischer, § 242 Rn. 38.

[212]

Vgl. Mitsch, BT/2, 1.2.2.3.3.2.

[213]

 

MK-Schmitz, § 242 Rn. 127; Sch/Sch-Bosch, § 242 Rn. 6 und Rn. 36.

[214]

Fischer, § 242 Rn. 35.

[215]

Zu den verschiedenen denkbaren zivilrechtlichen Konstruktionen und ihren strafrechtlichen Konsequenzen vgl. Schmitz/Goeckenjan/Ischebeck, Jura 2006, 821; vgl. auch BGHSt 63, 125 m. Anm. Hoven, NJW 2018, 3599 und Wachter, JZ 2019, 315.

[216]

Hellmann, JuS 2001, 353, 355.

[217]

RGSt 55, 59, 60; OLG Stuttgart NJW 1970, 672, 673 m. abl. Anm. Widmaier, NJW 1970, 673.

[218]

Vgl. Kudlich/Oğlakcιoğlu, JA 2012, 322.

[219]

BGHSt 35, 152, 157 f.; BayObLG NJW 1987, 663, 664; Lackner/Kühl-Kühl, § 242 Rn. 24; a.A. Seelmann, JuS 1985, 288, 289.

[220]

MK-Schmitz, § 242 Rn. 123.

[221]

MK-Schmitz, § 242 Rn. 122.

[222]

RGSt 26, 151, 153 f.; 39, 239, 242; LK-Vogel, § 242 Rn. 163; Sch/Sch-Bosch, § 242 Rn. 50; SK-Hoyer, § 242 Rn. 87; a.A. MK-Schmitz, § 242 Rn. 122.

[223]

RGSt 40, 10, 11 ff.; 50, 254, 255; 51, 97, 98 f.; BGHSt 4, 236, 238 ff.

[224]

Vgl. ausf. Schnabel, NStZ 2005, 18 ff.

[225]

RGSt 11, 239, 240; BGH NJW 1977, 1460; zur Dritt-Aneignung Rönnau, GA 2000, 410, 418.

[226]

Mitsch, BT/2, 1.2.2.3.3.3.

[227]

BGH wistra 2010, 483; BayObLG JR 1992, 346 m. Anm. Meurer, JR 1992, 347.

[228]

Vgl. BGH NStZ-RR 1998, 235, 236; Kudlich/Oğlakcιoğlu, JA 2012, 323.

[229]

Vgl. zum Folgenden auch SSW-Kudlich, § 242 Rn. 49 ff.

[230]

MK-Schmitz, § 242 Rn. 139.

[231]

SSW-Kudlich, § 242 Rn. 49.

[232]

BGH NJW 1990, 2832; NK-Kindhäuser, § 242 Rn. 119; Fischer, § 242 Rn. 49 m.w.N.; a.A. MK-Schmitz, § 242 Rn. 142 f. m.w.N.: „allgemeines Verbrechensmerkmal“, das ausschließlich die Zueignung betrifft.

[233]

BGHSt 17, 90 f; NJW 1990, 2832; a.A. Gössel, Zipf-GS, S. 217, 224 ff.

[234]

Vgl. BGH StraFo 2011, 408, zum Raub.

[235]

BGHSt 17, 89, 90 f.; BGH GA 1968, 121; OLG Hamm StraFo 2005, 433; Lackner/Kühl-Kühl, § 242 Rn. 28; i.Erg. weitgehend auch LK-Vogel, § 242 Rn. 173; a.A. Sch/Sch-Bosch, § 242 Rn. 65.

[236]

Küper, Gössel-FS, S. 429, 446 f.; Fischer, § 242 Rn. 49; die Stimmen, die die Rechtswidrigkeit allein subjektiv bestimmen wollen, kommen konsequent zum vollendeten Diebstahl, vgl. Gössel, Zipf-GS, S. 217, 228; MK-Schmitz, § 242 Rn. 158.

[237]

Mitsch, BT/2, 1.2.2.3.3.5.

[238]

MK-Schmitz, § 242 Rn. 144.

[239]

Lackner/Kühl-Kühl, § 242 Rn. 27; Sch/Sch-Bosch, § 242 Rn. 59, 36; SK-Hoyer, § 242 Rn. 99.

[240]

MK-Schmitz, § 242 Rn. 145.

[241]

BGHSt 9, 348, 349 f.; 24, 115, 124 f.

[242]

SK-Hoyer, § 242 Rn. 99; Fischer, § 242 Rn. 51.

[243]

RGSt 64, 210, 212; BGHSt 17, 87, 89.

[244]

Sch/Sch-Bosch, § 242 Rn. 59; a.A. Hirsch, JZ 1963, 149 ff.

[245]

BGHSt 17, 87, 89.

[246]

BGH StV 1988, 526, 127; NJW 1990, 2832; a.A. NK-Kindhäuser, § 242 Rn. 117 f. m.w.N., der die Rechtswidrigkeit auch bei Gattungsschulden entfallen lassen will.

[247]

OLG Hamm GA 1969, 219; OLG Schleswig StV 1986, 64; MK-Schmitz, § 242 Rn. 150; BeckOK-Wittig, § 242 Rn. 39.

[248]

MK-Schmitz, § 242 Rn. 150.

[249]

Bejahend MK-Schmitz, § 242 Rn. 151; NK-Kindhäuser, § 242 Rn. 116; abl. Fischer, § 242 Rn. 50.

[250]

OLG Celle NJW 1974, 1833; MK-Schmitz, § 242 Rn. 151; Sch/Sch-Bosch, § 242 Rn. 13.

[251]

NK-Kindhäuser, § 242 Rn. 115 m.w.N.

[252]

Vgl. zum Folgenden auch SSW-Kudlich, § 242 Rn. 52 ff.

[253]

Sch/Sch-Bosch, § 242 Rn. 58; a.A., nach der allein die Aneignungskomponente relevant ist, MK-Schmitz, § 242 Rn. 135.

[254]

Lackner/Kühl-Kühl, § 242 Rn. 26a; Sch/Sch-Bosch, § 242 Rn. 58.

[255]

Sch/Sch-Bosch, § 242 Rn. 58.

[256]

Lackner/Kühl-Kühl, § 242 Rn. 26a; Fischer, § 242 Rn. 48.

[257]

Sehr weitgehend und praktisch in jeder Dritt- auch eine Selbstzueignung sehend Rudolphi, GA 1965, 33, 41 ff.; Wolfslast, NStZ 1994, 542, 544.

[258]

BGHSt 4, 236, 238 f.; BGH StV 1988, 526, 527; NJW 1970, 1753, 1754.

[259]

So auch NK-Kindhäuser, § 242 Rn. 104.

[260]

BGHSt 4, 236, 238 f.; 41, 187, 194; Schenkewitz, NStZ 2003, 17, 21; a.A. NK-Kindhäuser, § 242 Rn. 106.

[261]

BayObLG JR 1965, 26; NK-Kindhäuser, § 242 Rn. 107; abl. Schröder JR 1965, 27 f.

[262]

Vgl. zu diesem Abschnitt NK-Kindhäuser, § 242 Rn. 109 ff.

[263]

Lackner/Kühl-Kühl, § 242 Rn. 27; NK-Kindhäuser, § 242 Rn. 113; Sch/Sch-Bosch, § 242 Rn. 59; bejahend bei Zustimmung des anspruchsberechtigten Dritten Mitsch, ZStW 111 (1999), 65, 69 f.

[264]

MK-Schmitz, § 242 Rn. 148.

[265]

Mitsch, ZSW 111 (1999), 65, 70.

[266]

Lackner/Kühl-Kühl, § 242 Rn. 27.

[267]

Vgl. eing. auch Kudlich/Koch JA 2017, 184 ff.

[268]

LK-Vogel, § 246 Rn. 1.

[269]

Vgl. BT-Drs. 13/8587, S. 43 f.; Lesch, JA 1998, 474, 477; Murmann, NStZ 1999, 14, 15; AnwK-Kretschmer, § 246 Rn. 1.

[270]

MK-Hohmann, § 246 Rn. 6; Lackner/Kühl-Kühl, § 246 Rn. 1; a.A. NK-Kindhäuser, Vor § 242 Rn. 5; Lesch, JA 1998, 474, 477.

[271]

RGSt 61, 228, 233.

[272]

Vgl. BGHSt 35, 152, 161.

[273]

Vgl. RGSt 49, 194, 198.

[274]

Dazu insb. Sinn, NStZ 2002, 64 ff.

[275]

Mitsch, ZStW 111 (1999), 65, 89.

[276]

Zu Schatzregalien Koch, NJW 2006, 557 ff., wobei zur Zueignung das bloße Nichtanzeigen eines Fundes, OLG Hamm JR 1952, 204, oder eine bloß vorübergehende Ingebrauchnahme, OLG Schleswig SchlHA 1953, 217, 218, nicht notwendig genügen.

[277]

Lackner/Kühl-Kühl, § 246 Rn. 3.

[278]

BGHSt 24, 115, 119.

[279]

BeckOK-Wittig, § 246 Rn. 4.

[280]

Vgl. zum Folgenden auch SSW-Kudlich, § 246 Rn. 12 ff.

[281]

Welzel, Das deutsche Strafrecht, § 47, S. 344; BGHSt 24, 115, 119.

[282]

RGSt 64, 414, 415.

[283]

BGHSt 1, 262, 264.

[284]

Lackner/Kühl-Kühl, § 246 Rn. 4, Tenckhoff, JuS 1984, 775, 780 m.w.N.

[285]

Z.B. auftragsgemäßes Einsammeln fremden Geldes, Zueignung hier erst mit Nichtherausgabe des Geldes, vgl. OLG Düsseldorf NJW 1992, 60 f. sowie NStZ-RR 1999, 41, 42; Lackner/Kühl-Kühl, § 246 Rn. 4.

 

[286]

BGHSt (GrS) 14, 38, 41; BayObLG NJW 1992, 1777, 1778; a.A. OLG Hamm wistra 1999, 112, 113 m. Anm. Fahl, JA 1999, 539, 541.

[287]

Z.B. Leasing- oder Mietsache; BGH NStZ 2019, 473 m. Anm. Habetha; OLG Hamburg StV 2001, 577, 578; OLG Hamm wistra 1999, 112.

[288]

BGHSt 34, 309, 312; BGH StV 2007, 241; RGSt 4, 404, 405.

[289]

Etwa das Nichtabliefern von vereinnahmtem Geld durch angestellte Kellner, vgl. OLG Düsseldorf NJW 1992, 60 f.

[290]

BayObLG JR 1955, 271.

[291]

OLG Düsseldorf StV 1990, 164; OLG Celle NJW 1974, 2326.

[292]

BGHSt 34, 309, 311 ff.

[293]

Otto, Jura 1996, 383, 384.

[294]

Dazu Jäger, JuS 2000, 1167, 1169 f.

[295]

Kudlich, JuS 2001, 767, 770.

[296]

Duttge/Fahnenschmidt, ZStW 110 (1998), 884, 906; zur Kritik Kudlich, JuS 2001, 767, 769.

[297]

Duttge/Fahnenschmidt, ZStW 110 (1998), 884, 917.

[298]

Mitsch, ZStW 111 (1999), 65, 89; Bussmann, StV 1999, 613, 616; Cantzler, JA 2001, 567, 569.

[299]

Kargl, ZStW 103 (1991), 136, 137.

[300]

Degener, JZ 2001, 388, 398; ähnl. Ambos, GA 2007, 127, 144; Börner, Jura 2005, 389, 392.

[301]

Jäger, JuS 2000, 1167, 1169 f.

[302]

Vgl. zum Ganzen Kudlich, JuS 2001, 767, 771 f.; ähnl. Rengier, Lenckner-FS, 1998, S. 801, 811; Hauck Drittzueignung und Beteiligung, 2007, S. 180 ff., 253 schlägt vor, auch persönlich indirekte Einwirkungsmöglichkeiten nach Art der mittelbaren Täterschaft genügen zu lassen.

[303]

BGHSt (GrS) 14, 38, 44 f.; LK-Vogel, § 246 Rn. 50 f.; ausf. Maiwald, Der Zueignungsbegriff im System der Eigentumsdelikte, 1970, S. 261.

[304]

BGH NStZ-RR 1996, 131, 132; and., wenn gar keine Zueignung stattfand, sondern z.B. nur Fremdbesitz betrügerisch erlangt wurde, BGHSt 16, 280, 281.

[305]

Vgl. Sch/Sch-Bosch, § 246 Rn. 19; BeckOK-Wittig, § 246 Rn. 8; Bockelmann, JZ 1960, 621, 623 f.; Mitsch, ZStW 111 (1999), 65, 92.

[306]

A.A. Gropp, JuS 1999, 1041, 1045; Eckstein, JA 2001, 25, 30.

[307]

Vgl. Hauck, Drittzueignung und Beteiligung, 2007, S. 219, ähnl. Duttge/Sotelsek, Jura 2002, 526, 531, die insoweit dann eine mitbestrafte Nachtat annehmen; a.A. Rengier, BT/1, § 5 Rn. 23a; Cantzler, JA 2001, 567, 573.

[308]

Vgl. Rönnau, GA 2000, 410 ff., sowie ausf. Schmid-Hopmeier, Das Problem der Drittzueignung bei Diebstahl und Unterschlagung, 2000.

[309]

Vgl. Noack, in: Schlüchter (Hrsg.), Bochumer Erläuterungen zum 6. StrRG, 1998, § 246 Rn. 5; a.A. Sch/Sch-Bosch, § 246 Rn. 21; vgl. vertiefend auch Schenkewitz, NStZ 2003, 17 ff.

[310]

Vgl. BT-Drs. 13/8587, S. 43 f.

[311]

Ähnl. Hauck, Drittzueignung und Beteiligung, 2007, S. 213.

[312]

Mit der u.a. auf die Rspr. des BGH, BGHSt (GrS) 41, 187 zu den DDR-Postplünderungsfällen reagiert wurde, krit. dazu Bussmann, StV 1999, 613, 616; Rönnau, GA 2000, 410, 414.

[313]

RGSt 61, 228, 233; BGHSt 4, 236, 238.

[314]

Vgl. BGHSt 40, 8, 19.

[315]

BGHSt 35, 152 ff.

[316]

BGHSt 33, 50, 53; BGH NJW 1970, 1279.

[317]

Vgl. BGHSt 23, 254, 256; BGH NJW 2002, 150, 151; SK-Hoyer, § 243 Rn. 1.

[318]

Zur Konsequenz dieser Gestaltung vgl. SSW-Kudlich, § 243 Rn. 3.

[319]

Sch/Sch-Bosch, § 243 Rn. 4.

[320]

NK-Kindhäuser, § 243 Rn. 3; Fischer, § 243 Rn. 2.

[321]

MK-Schmitz, § 243 Rn. 5; SK-Hoyer, § 243 Rn. 4.

[322]

BGHSt 23, 254, 257; 24, 248, 249; 33, 370, 375.

[323]

BGHSt 23, 254, 257; 29, 319, 322; Maiwald, NStZ 1984, 433, 438 f.; LK-Vogel, § 243 Rn. 7.

[324]

Vgl. MK-Schmitz, § 243 Rn. 3; NK-Kindhäuser, § 243 Rn. 3.

[325]

Eisele, JA 2006, 309, 313.

[326]

BeckOK-Wittig, § 243 Rn. 26.

[327]

NK-Kindhäuser, § 243 Rn. 42; Fischer, § 243 Rn. 27.

[328]

Zu den damit zusammenhängenden Problemen auch SSW-Kudlich, § 243 Rn. 36 ff.

[329]

OLG Düsseldorf NJW 1983, 2712, 2713; Eisele, JA 2006, 309, 313; MK-Schmitz, § 243 Rn. 88.

[330]

Kompakter Überblick bei BeckOK-Wittig, § 243 Rn. 30.

[331]

BGHSt 33, 370, 371 f.; BGH NStZ 1984, 262 f.; NStZ 1985, 217, 218; Eisele, JA 2006, 309, 314; MK-Schmitz, § 243 Rn. 83 m.w.N.

[332]

NK-Kindhäuser, § 243 Rn. 44.

[333]

Vgl. zu diesen Konstellationen auch Franzke, NStZ 2018, 566 ff.

[334]

Arzt, StV 1985, 104 ff.; Hirsch, ZStW 84 (1972), 380, 387; a.A. NK-Kindhäuser, § 243 Rn. 46 f.; ausdrücklich offenlassend, aber offenbar zur a.A. tendierend BGHSt 33, 370, 376.

[335]

OLG Düsseldorf NJW 1983, 2712, 2713; Lieben, NStZ 1984, 538, 541; MK-Schmitz, § 243 Rn. 84.

[336]

So Eisele, JA 2006, 309, 315 m.w.N.

[337]

So wohl auch Sch/Sch-Bosch, § 243 Rn. 44; Fischer, § 46 Rn. 102; Zopfs, Jura 2007, 421, 423.

[338]

BGHSt 33, 370, 376; zust. BayObLG NStZ 1997, 442 f.

[339]

Kindhäuser, Triffterer-FS, S. 123, 133 f.

[340]

Vgl. auch BayObLG NStZ 1997, 442; Eisele, JA 2006, 309, 314.

[341]

Eing. hierzu Kudlich/Noltensmeier/Schuhr, JA 2010, 342 ff.

[342]

Vgl. zum Folgenden auch SSW-Kudlich, § 243 Rn. 42 ff.

[343]

Vgl. Lackner/Kühl-Kühl, § 243 Rn. 4.

[344]

Küper, NJW 1994, 349 ff.; zweifelnd Fischer, § 243 Rn. 24; vertiefend Jesse, JuS 2011, 313 ff.

[345]

RG GA 64 (1917), 118 f.; 65 (1918), 545 f.

[346]

So auch OLG Hamm NJW 2003, 3145; Mitsch, BT/2, 1.3.3.2.1; MK-Schmitz, § 243 Rn. 64; Zopfs, Jura 2007, 421; ausf. zur Preisentwicklung Henseler StV 2007, 323 ff.

[347]

MK-Schmitz, § 243 Rn. 67; NK-Kindhäuser, § 243 Rn. 53.

[348]

Vgl. hierzu o. Rn. 28 f.

[349]

MK-Schmitz, § 243 Rn. 64; SK-Hoyer, § 243 Rn. 43.

[350]

OLG Düsseldorf NJW 1987, 1958; MK-Schmitz, § 243 Rn. 68.

[351]

Fischer, § 243 Rn. 25.

[352]

BGH JR 1978, 171, 172; Seelmann, JuS 1985, 454, 456.

[353]

Vgl. hierzu MK-Schmitz, § 243 Rn. 66.

[354]

Zweifelnd Mitsch, BT/2, 1.3.3.2.3.

[355]

So i.Erg. auch MK-Schmitz, § 243 Rn. 66.

[356]

BGHSt 26, 104, 105; Gribbohm, NJW 1975, 2213; Lackner/Kühl-Kühl, § 243 Rn. 4.

[357]

Zopfs, Jura 2007, 421; a.A. MK-Schmitz, § 243 Rn. 74 f.; NK-Kindhäuser, § 243 Rn. 56 f.

[358]

Fischer, § 243 Rn. 26.

[359]

Vgl. BGHSt 26, 104, 105; BGH NStZ 1987, 71; SK-Hoyer, § 243 Rn. 51.

[360]

BGHSt 26, 104, 105; BGH NStZ 1987, 71; a.A. Braunsteffer, NJW 1975, 1570, 1571; NK-Kindhäuser, § 243 Rn. 60.

[361]

Gribbohm, NJW 1975, 2213; a.A. NK-Kindhäuser, § 243 Rn. 59.

[362]

BGHSt 9, 253, 254; 26, 104, 105 f.; BGH NStZ 1987, 71; LK-Vogel, § 243 Rn. 62.

[363]

LK-Vogel, § 243 Rn. 76.

[364]

SK-Hoyer, § 243 Rn. 57.

[365]

Vgl. MK-Schmitz, § 243 Rn. 81.

[366]

Einschr. MK-Schmitz, § 243 Rn. 80.

[367]

NK-Kindhäuser, § 243 Rn. 61.

[368]

MK-Schmitz, § 243 Rn. 89 f.

[369]

Freilich in ihrer Begründung z.T. zw., vgl. Fahl, JA 2002, 541 ff.

[370]

BGH NJW 2002, 150, 151 f. m. Anm. Kargl/Rüdiger, NStZ 2002, 202 f.; Rengier, JuS 2002, 850 ff.

[371]

NK-Kindhäuser, § 243 Rn. 62.

[372]

LK-Vogel, § 243 Rn. 79; SK-Hoyer, § 243 Rn. 58.

[373]

Vgl. BGH NStZ 2000, 473 f.; Lackner/Kühl-Kühl, § 243 Rn. 24.

[374]

MK-Schmitz, § 243 Rn. 92.

[375]

BGHSt 23, 254, 257; 29, 319, 322; LK-Vogel, § 243 Rn. 8.

[376]

Als alleiniges Kriterium zu Recht anzweifelnd LK-Vogel, § 243 Rn. 68.

[377]

BGHSt 29, 319, 322; nicht notwendig jedoch, wenn der Schaden gering ist, vgl. LG Dortmund v. 30.11.2009 – 45 Ns 231/08.

[378]

BGHSt 29, 319, 322 f.; LK-Vogel, § 243 Rn. 68.

[379]

Hierzu eingehend Bosch, Jura 2018, 50 ff.

[380]

Zu den verschiedenen Werkzeugbegriffen vgl. auch Zopfs, GA 2018, 389 ff.

[381]

BGHSt 30, 44, 45; MK-Schmitz, § 244 Rn. 3.

[382]

Vgl. zum Ganzen auch näher NK-Kindhäuser, § 244 Rn. 3.

[383]

Etwa der Vorbereitung eines schweren Raubes, so NK-Kindhäuser, § 244 Rn. 3.

[384]

Vgl. Altenhain, ZStW 113 (2001), 112, 119 f.; Joerden, JuS 2002, 329 f.; hierzu auch MK-Schmitz, § 244 Rn. 34.

[385]

BGHSt 23, 239, 240; MK-Schmitz, § 244 Rn. 34; Zopfs, Jura 2007, 510, 511.

[386]

BT-Drs. 13/8587, S. 43; Sch/Sch-Bosch, § 244 Rn. 30.

[387]

BGH NStZ 2020, 34 m. Anm. Kudlich; Laubenthal, JZ 1987, 1065, 1066; MK-Schmitz, § 244 Rn. 62; NK-Kindhäuser, § 244 Rn. 55.

[388]

So MK-Schmitz, § 244 Rn. 63.

[389]

So BGHSt 44, 103, 104; BGH NJW 1998, 3130 (jeweils zu § 250 StGB).

[390]

BGH NStZ 1984, 216, 217 f. (zu § 250 StGB) m. abl. Anm. Zaczyk; Otto, JZ 1985, 21, 27.

[391]

MK-Schmitz, § 244 Rn. 64; Streng, JZ 1984, 652, 653 f.; Fischer, § 244 Rn. 29.

[392]

Rengier, BT/1, § 4 Rn. 79 m.w.N.

[393]

BGH NJW 1994, 2034, 2035; Lackner/Kühl-Kühl, § 244 Rn. 12; a.A. NK-Kindhäuser, § 244 Rn. 56, die aus Klarstellungsgründen Tateinheit annehmen.

[394]

MK-Schmitz, § 244 Rn. 66; SK-Hoyer, § 244 Rn. 51.

[395]

BGHSt 29, 184, 185.

[396]

And. aber BGHSt 63, 253 m. Anm. Jäger, JA 2019, 386: stets Idealkonkurrenz.

[397]

Lackner/Kühl-Kühl, § 244 Rn. 12; MK-Schmitz, § 244 Rn. 75.

[398]

BGH NStZ 2001, 85; NJW 2003, 76 f.; NStZ-RR 2003, 105 (jeweils zu § 250 StGB).

[399]

BGH NStZ 2002, 480 f. (zu § 250 StGB).

[400]

Vgl. zum Folgenden auch SSW-Kudlich, § 244 Rn. 10 ff.

[401]

BGHSt 44, 103, 105 (zu § 250 StGB); Lackner/Kühl-Kühl, § 244 Rn. 3.

[402]

Für eine Art von Waffenqualität etwa MK-Schmitz, § 244 Rn. 6.

[403]

OLG Schleswig NStZ 2004, 212, 214; Fischer, § 244 Rn. 13.

[404]

§§ 244 Abs. 1 Nr. 1b, 250 Abs. 1 Nr. 1b StGB.

[405]

Zu den verschiedenen Begriffen vergleichend Lanzrath/Fieberg, Jura 2009, 348.

[406]

SK-Hoyer, § 244 Rn. 4; Fischer, § 244 Rn. 14.

[407]

Vgl. hierzu auch NK-Kindhäuser, § 244 Rn. 8 ff.

[408]

Vgl. BGHSt 44, 103, 105; BGH NStZ 1999, 135 f. (jeweils zu § 250 StGB).

[409]

Knapp zusf. zum Meinungsstand Rönnau, JuS 2012, 117 ff.

[410]

BGH NStZ 2002, 594, 595 (zu § 250 StGB); Zieschang, JuS 1999, 49, 51 f.

[411]

OLG Braunschweig NJW 2002, 1735, 1736 f.; OLG Frankfurt StV 2002, 145, 146; Maatsch, GA 2001, 75, 80 ff.

[412]

Erb, JR 2001, 206, 207; Hilgendorf, ZStW 112 (2000), 811, 832; Küper, JZ 1999, 187, 192 ff.; Rengier, BT/1, § 4 Rn. 32.

[413]

BGH NStZ 2002, 594, 595 f.; Bussmann, StV 1999, 613, 620 f.; Sch/Sch-Bosch, § 244 Rn. 5; i.Erg. auch SK-Hoyer, § 244 Rn. 7 f.

[414]

Schroth, NJW 1998, 2861, 2864; BeckOK-Wittig, § 244 Rn. 8; krit. NK-Kindhäuser, § 244 Rn. 11, da der Täter in solchen Situationen auf jeden erreichbaren Gegenstand zurückgreifen werde; allerdings ist dieser Einwand durch das Abstellen auf den typischen Rückgriff zumindest entkräftet.

[415]

Ähnl. MK-Schmitz, § 244 Rn. 16; Schlothauer/Sättele, StV 1998, 505, 508; and. OLG Hamm NJW 2000, 3510 f., Butterfly-Messer zum Aufbrechen eines PKWs.

[416]

Deiters, StV 2004, 202, 203; HK-GS-Duttge, § 244 Rn. 22; Jäger, JuS 2000, 651, 654 f.; Hardtung, StV 2004, 399, 400 ff.; MK-Schmitz, § 244 Rn. 14.

[417]

Vgl. auch BGHSt 44, 103, 105; BGH NJW 2000, 1050.

[418]

Vgl. etwa BGH NStZ 2004, 261 (zu § 177 Abs. 4 StGB a.F., Kugelschreiber).

[419]

Vgl. BGHSt 52, 257, 266 ff.

[420]

Ausdrücklich offen gelassen BGH NStZ-RR 2003, 12 f.; vgl. Vorlage zum BGH durch das OLG Braunschweig NJW 2002, 1735 ff.; OLG Frankfurt StV 2002, 145, 146; bejahend hingegen BayObLG JR 2001, 205 und im konkreten Fall BGHSt 52, 257, 269 f., mit gemessen an den „allgemeinen Vorüberlegungen“ eher apodiktischen Ausführungen.

[421]

Vgl. OLG Celle StV 2005, 336; OLG Schleswig NStZ 2004, 212, 214.

[422]

Bejahend die Rspr., vgl. BGHSt 24, 339, 340 f.; BGH NJW 1998, 2914 f. (zu § 250 StGB); mangels objektiver Gefährlichkeit verneinend die h.L., vgl. zusf. Kudlich, JR 1998, 357 f.

[423]

BGH NStZ-RR 2004, 169; NStZ-RR 2002, 265 ff. (jeweils zu § 250 StGB); Kudlich, JR 1998, 357.

[424]

Vgl. BT-Drs. 13/7164, S. 44 f., sowie 13/9064, S. 17.

[425]

Zur Begründung ausführlicher Kudlich, JR 1998, 357, 358; im Übrigen vgl. nur BGH NStZ-RR 1998, 294, 295; MK-Sander, § 250 Rn. 42; krit. NK-Kinderhäuser, § 244 Rn. 28 ff.; Klesczewski, GA 2000, 257, 265 f.

[426]

BGHSt 38, 116, 118 f. (Plastikrohr in der Jackentasche); BGH NJW 1996, 2663 (Lippenstift, zu § 250 StGB); vgl. auch BGH NStZ-RR 1996, 356 (Holzstück, zu § 250 StGB).

[427]

BT-Drs. 13/9064, S. 1, 18; vgl. entsprechend auch BGH StV 2011, 676 (zu § 250 StGB).

[428]

Fischer, § 250 Rn. 11 ff.; HK-GS-Duttge, § 244 Rn. 14 f.; BeckOK-Wittig, § 244 Rn. 12a.

[429]

Vgl. bereits Kudlich, JR 1998, 357, 359.

[430]

Vgl. BGH NStZ 1985, 547 f. (zu § 250 StGB); Lackner/Kühl-Kühl, § 244 Rn. 4.

[431]

Vgl. BGH JR 2007, 379 m. Anm. Kudlich.

[432]

Seit BGHSt (GrS) 46, 321, 325; vgl. ferner BGH JZ 2000, 627, 629; zur Argumentation des GrS des BGH insb. Kudlich/Christensen, JuS 2002, 144 ff.; nicht wie nach der früheren Rspr. nur zwei, vgl. BGHSt 46, 120, 122; BGH StV 1984, 245; LK-Vogel, § 244 Rn. 56.

[433]

BGHSt (GrS) 46, 321, 325; BGH wistra 2010, 347; Rengier, BT/1, § 4 Rn. 89; Sch/Sch-Bosch, § 244 Rn. 24.

[434]

BGH NStZ 1986, 408; StV 1991, 519; Fischer, § 244 Rn. 40.

[435]

BGHSt 50, 160, 164 (zu § 30 BtMG); BGH NStZ 2005, 230, 231 (zu § 30a BtMG); Rengier, BT/1, § 4 Rn. 93.

[436]

Vgl. BGHSt 46, 321, 338, wonach es sogar ausreichen kann, wenn ein Dritter als Nichtmitglied der Bande die Wegnahme vornimmt; aber auch schon BGHSt 46, 120, 127 f. zur Möglichkeit einer täterschaftlichen Begehung ohne Anwesenheit am Tatort; NK-Kindhäuser, § 244 Rn. 47; vgl. auch Rengier, BT/1, § 4 Rn. 98.

[437]

Vgl. Kudlich, PdW, BT/1, 4. Aufl. 2016, Fall 59; Joerden, JuS 2002, 329, 331 f.; NK-Kindhäuser, § 244 Rn. 48.

[438]

BGHSt 46, 321, 335; BGH NJW 2001, 380, 381; Sch/Sch-Bosch, § 244 Rn. 26; a.A. Engländer, GA 2000, 578, 582; Zopfs, GA 1995, 320, 327 f.

[439]

BGHSt 12, 220, 226 (zu § 396 AO); BGH NStZ 2007, 526; MK-Schmitz, § 244 Rn. 61; Schild, GA 1982, 55, 83; Fischer, § 244 Rn. 44.

[440]

Vgl. MK-Schmitz, § 244 Rn. 56

[441]

OLG Schleswig NStZ 2000, 479, 480; MK-Schmitz, § 244 Rn. 60; NK-Kindhäuser, § 244 Rn. 52.

[442]

AG Saalfeld NStZ-RR 2004, 141 f.; Jäger, JuS 2000, 651, 656 f.

[443]

Mit der Konsequenz etwa auch der Anwendbarkeit des § 30 StGB; krit. zur somit kaum geringeren Strafdrohung gegenüber einem Raub oder einer räuberischen Erpressung Mitsch, KriPoZ 2017, 180, 181 f.

[444]

Vgl. nur SSW-Kudlich, § 243 Rn. 11.

[445]

Vgl. nur SSW-Kudlich, § 243 Rn. 12.

[446]

Vgl. nur SSW-Kudlich, § 243 Rn. 13.

[447]

BGH NStZ 2001, 533 f.; MK-Schmitz, § 244 Rn. 58; Trüg, JA 2002, 191.

[448]

BGH StV 2008, 468 m. Anm. v. Heintschel-Heinegg, JA 2008, 742; bestätigend BGH StV 2015, 113.

[449]

Vgl. LK-Vogel, § 247 Rn. 13.

[450]

Vgl. eing. auch Nugel, Ladendiebstahl und Bagatellprinzip, 2004.

[451]

BGHSt 18, 123, 126; 29, 54, 56.

[452]

RGSt 49, 198.

[453]

Vgl. RGSt 2, 73; BGHSt 10, 400, 401 ff.; Lackner/Kühl-Kühl, § 247 Rn. 2; MK-Hohmann, § 247 Rn. 11.

[454]

Vgl. BGHSt 29, 54, 57; Seelmann, JuS 1985, 699, 703.

[455]

BGHSt 29, 54, 57.

[456]

Fischer, § 247 Rn. 2.

[457]

BGHSt 18, 123, 126; BeckOK-Wittig, § 247 Rn. 6.

[458]

Fischer, § 248a Rn. 2.