Pisma wybrane. Wiek XIXTekst

Z poświęconych dobie porozbiorowej pism Jerzego Łojka największy rezonans przyniosły mu Szanse powstania listopadowego, opublikowane po raz pierwszy w roku 1966, a wznawiane jeszcze dwukrotnie w dobie PRL (1980 i 1986). Nie tylko powstanie listopadowe wszakże zajmowało jego uwagę jako historyka. Będąc osiemnastowiecznikiem, wkroczył on w problematykę dziejów porozbiorowych Polski, skupiając się zasadniczo na rozmaitych zagadnieniach obejmujących 36 lat od zagłady państwa do klęski w roku 1831. Sprawy z okresu po 1831 roku podejmował jedynie incydentalnie i wyłącznie piórem publicysty. Obejmował spojrzeniem przede wszystkim piętnastoletnie dzieje autonomicznego Królestwa Polskiego. Stworzone uchwałami kongresu wiedeńskiego, połączone wieczystą unią dynastyczną z Rosją, wyposażone w konstytucję – stało się niezmiernie interesującym doświadczeniem z punktu widzenia dziejów polskiego parlamentaryzmu i procesów kształtowania opinii publicznej. W roku 1966 opublikował Łojek, nakładem PWN, rozprawę Studia nad prasą i opinią publiczną w Królestwie Polskim 1815–1830, którą zapoczątkował swe trwające 20 lat poszukiwania badawcze nad epoką porozbiorową. Tom, który otrzymuje czytelnik, gromadzi główne pisma historyka z problematyki XIX wieku, wprowadzając zarazem szeroką reprezentację jego publicystyki, w dużej mierze dzisiaj już zapomnianej.

Jerzy Łojek był historykiem trzech stuleci, autorem niestroniącym od kontrowersyjnych poglądów, piszącym znakomitą literacką polszczyzną, poruszającym najbardziej sporne zagadnienia historii Polski, między innymi problemy polityki zagranicznej Sejmu Wielkiego (1788—1792), genezy i szans Powstania Listopadowego (1830—1831), czy też dylematy polityki zagranicznej II RP. Przygotowany przez prof. Marka Kornata „Wybór pism” uwzględnia najistotniejsze i reprezentatywne pozycje w jego dorobku naukowym. Kompozycja edycji zakłada przewagę prac ściśle naukowych, ale nie wykluczając istotnego udziału publicystyki historycznej.

Marek Kornat (ur. 1971), historyk, profesor i kierownik Zakładu Systemów Totalitarnych i Dziejów II Wojny Światowej w Instytucie Historii PAN w Warszawie oraz profesor na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie. Zajmuje się dziejami polskiej dyplomacji, ustrojami totalitarnymi, polityką międzynarodową XX wieku oraz polską myślą polityczną XIX i XX wieku.