BEZPIECZEŃSTWO KONSUMENTÓW. Ochrona i edukacja konsumencka

Mirosława Janoś-Kresło

Stosowana wcześniej zasada "Niech kupujący się strzeże" (łac. Caveat emptor) ustępuje miejsca innej zasadzie - "Niech sprzedający się strzeże" (łac. Caveat venditor).

Ochrona i edukacja konsumentów to problematyka, która współcześnie jest uważana za niezwykle istotną, nie tylko nie traci na znaczeniu, a wprost przeciwnie - zyskuje. Zmieniające się warunki rynkowe stwarzają konsumentom, z jednej strony, coraz większe możliwości wyboru towarów i usług, coraz lepiej odpowiadających ich oczekiwaniom, ale z drugiej nie oznacza to, że konsument może czuć się w pełni bezpieczny, że jego interesy nie są zagrożone.

Z naruszeniem interesów konsumentów mamy do czynienia nie tylko wtedy, kiedy towar czy usługa nie spełnia określonych parametrów, właściwości jej przypisanych, jest niezgodna z umową, ale także wówczas, gdy stosowane praktyki producentów i handlowców wprowadzają nabywców w błąd, są niesprawiedliwe i nieetyczne. Konsument bowiem - ze względu na skalę i tempo zmian ekonomicznych i technologicznych, będących rezultatem postępu cywilizacyjnego - nie posiadając odpowiedniej wiedzy czy doświadczenia, nie zawsze jest przygotowany do roli nabywcy. Mimo iż obecnie obserwuje się wzrost świadomości konsumenckiej i często konsument jest lepiej zaznajomiony ze swoją rolą, to nadal pozostaje najsłabszym podmiotem rynku.

Zakres ochrony konsumenta jest szeroki, jest to bowiem sposób na zapewnienie mu bezpieczeństwa. Odnosi się do ochrony przed nadużyciami ze strony sprzedawców, handlowców i producentów, ich nieuczciwymi czy nieetycznymi praktykami. Jednak ochrona konsumentów to także działania o charakterze informacyjno-edukacyjnym, mające wyposażyć nabywcę w wiedzę, która pozwoli mu na lepszą orientację w otaczającej go rzeczywistości, aby dokonywane przez niego wybory były świadome i odpowiedzialne.

Niniejsza monografia jest zbiorem opracowań, których Autorami są przedstawiciele wiodących ośrodków akademickich. Prezentowane teksty odnoszą się do wybranych, ważnych dla współczesnego polskiego konsumenta zagadnień dotyczących bezpieczeństwa konsumentów rozważanych w kontekście ochrony i edukacji. Odniesiono się do następujących zagadnień: greenwashingu, cen, opakowań, rynku mieszkaniowego, kategoryzacji hoteli, reklamy, ekonomii współdzielenia, budowania świadomości konsumenckiej, edukacji klienta w kancelariach prawnych.

Redaktor naukowy niniejszej publikacji bardzo dziękuje Autorom za przedstawienie inspirujących wyników badań oraz zachęca Czytelników do zapoznania się z zawartością monografii. Zmieniają się rodzaje zagrożeń, ich zakres i skala, ale zjawisko pozostaje. Należy mieć nadzieję, że lektura tekstów nie tylko wzbogaci wiedzę na temat omawianych zagadnień, ale też będzie stanowiła inspirację do dalszych badań dotyczących problematyki ochrony i edukacji konsumentów.

Autorzy oraz Katedra Badań Zachowań Konsumentów w Instytucie Zarządzania Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie proszą o kontakt wszystkie osoby zainteresowane kontynuowaniem dyskusji nad problematyką podjętą w monografii.