Пяшчынкі шчасця

© Канстанцін Шанцаў, 2022

ISBN 978-5-0056-1023-2

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero

Дзень першы

Ён расплюшчыў вочы і ўбычыў неба. Ярка-блакітнае, з плывучымі па ім лёгкімі воблакамі.

– Прыгожа, – падумаў ён, і гэтая думка рэзкім болем аддалася ў яго галаве.

– Такое пачуццё, што я ўчора піў. І вельмі шмат…

Над ім праляцела некалькі крумкачоў. Незвычайна вялікія птушкі прымусілі яго трохі напружыцца.

– Хм, а чаму я не дома? І дзе я?

Усе гэтыя думкі клубком закруціліся ў яго галаве, з-за чаго ў страўніку, здавалась, з’явілась новая форма жыцця. Неяк прыпадняўшыся, ён злёгку аслупянеў. Наваколлі яму вызначана не былі знаёмыя.

– Піў! Сапраўды! Гэта ж трэба так было кудысьці заблукаць…

Тут яго погляд зачапіўся за чалавека, які ляжаў у кустах метрах у дзесяці ад яго.

– Ой, як дрэнна ляжыць. Калі небараку пачне ірваць, то ён можа і захлынуцца.

Ад гэтых думак яго самога ледзь не вырвала, але ён прымусіў сябе ісці да ляжачага чалавека. Хістаючыся з боку ў бок, ён набліжаўся да чалавека.

– Гэй, дружа! Уставай! Лежачы на халоднай зямлі здароўю можна нашкодзіць!

З гэтымі словамі ён пастараўся перавярнуць чалавека.

– Давай, уставай! Так і застудзіцца…

Не дамовіўшы фразу, ён у жаху адштурхнуў чалавека. Дакладней, цела чалавека. Тое, што са здароўем у таго ўжо не будзе праблем, казалі рана на яго грудзі і акуратная дзірка ў ілбе.

– Блін, як у кіно. Звычайна там заўсёды адна дзірка і пасярэдзіне ілба, – неяк ужо адцягнена, нібы ў сне, падумаў ён.

Секунд трыццаць ён стаяў і глядзеў на цела.

– Трэба кудысьці патэлефанаваць, паведаміць… Ага, але куды і чым? Можа ў небаракі ў кішэні тэлефон ёсць.

Абыскаўшы цела, ён сеў проста на зямлю і пачаў разглядаць тое, што знайшоў. Пісталет, жменя патронаў, аптэчка, брудны бінт, бутэлечка з настойкай ёду, чэрствы сухар і незразумелага роду прадмет. Гэты прадмет зацікавіў яго больш чым пісталет, хоць зброю ён бачыў толькі ў кіно ды ў пнеўматычных цірах страляў пару разоў. Прадмет быў падобны на тэлефон, але нейкай асаблівай канструкцыі: па баках узмоцнены ахоўнымі накладкамі, даволі трывалы на выгляд.

– Хм, відавочна не вузкаглазымі рабіўся… Што ж гэта за штука такая?

Тыкнуўшы з цікаўнасьці пальцам у экран, ён з задавальненнем адзначыў, што апарат працуе, бо ўключылася падсвятленне.

З«явіўся надпіс: Жека Шумілаў.

– Напэўна, уладальнік, – падумаў ён.

– Загінуў. Лакацыя «Бурштын». Агнястрэльнае: грудзь, галава.

– Дакладна, уладальнік, – нават неяк узрадаваўся ён, – вось жа і раны на грудзі, і на ілбе. Агнястрэльныя. Толькі што такое лакацыя «Бурштын»? Піянерлагер, ці што?

– Добра, трэба яксьці выбірацца адсюль. Трэба знайсці людзей. Жывых…

Падняўшыся, ён выключыў прыбор і стаў распіхваць па кішэнях знойдзеныя прадметы. І толькі цяпер ён зразумеў, што ў яго кішэнях няма нічога: ні пашпарта, ні ключоў ад дома, ні грошай. А калі ён патроны паклаў у кішэню штаноў, то выявіў, што нават гузік знік. Зрэшты, ужо без здзіўлення, ён выявіў, прапажу гузікаў і на куртцы.

– Добра, потым абдумаю гэта…

Агледзеўшыся па баках, ён убачыў на гарызонце пабудовы, якія аддалена нагадвалі карпусы вялізнага завода, якія стаялі на ўзгорку, а перад імі ў нізіне стаяла дзіўнага выгляду пабудова, якая нагадвала нейкае ўмацаванне з фантастычных фільмаў. Каля яе праходжаліся некалькі чалавек.

– О! Людзі! Жывыя… праўда, здаецца, усе са зброяй, але і ў мяне таксама ёсць пісталет. Хоць ваяка з мяне яшчэ той…

З гэтымі думкамі ён ішоў у бок пабудовы, пераступаючы невялікія лужыны і абыходзячы тыя, якія пабольш. Крыху не адгадаўшы з адлегласцю, яму патрэбілася зрабіць невялікі крук, бо паблізу аказалася, што пабудова абнесена плотам з трывалых сталёвых дубцоў, праціснуцца праз якія было немагчыма. Людзі, якія ахоўвалі пабудову, з цікавасцю назіралі за ім. Тое, што гэта ахоўнікі, ён нават не сумняваўся.

– Добра, хоць не страляюць, – падумаў ён.

Падышоўшы да брамы, ён убачыў акуратную чорную дзірку ствала, накіраванага ў яго бок.

– Ты хто такі? – спытаў яго ўладальнік гэтага ствала.

– Я… гэта… Н-н-не п-памятаю… – заікаючыся сказаў ён.

– Дзіўны ты нейкі, хоць і не падобны на зомбака.

– На каго?

– На… а зрэшты, ідзі ў бункер. Там навукоўцы. Можа ты ім спатрэбішся. У якасьці ўзору, ха-ха-ха, – засмяяўся ахоўнік.

– Н-н-ну, і ж-жарты ў вас, – працягваючы заікацца, ён падаўся назад.

– Так, добра. Жартую я, ідзі да навукоўцаў. Яны любяць такія загадкі. Вось толькі ствол прыйдзецца здаць.

– Каго?

– Ствол! Пісталет і патроны да яго, зразумеў?

– А-а-а! На, трымай.

– Падыдзеш да дзвярэй, націсьні кнопку выкліку, а там ідзі па інструкцыям. Зразумеў?

– Ага.

– Дзіўнае месца, што і не кажы, – думаў ён, падыходзячы да бункера.

Падышоўшы да дзвярэй, ён націсьнуў кнопку выкліку.

– Нічога сабе дзверцы! Такую і танкам не вырвеш.

Але яго думкі перапыніў скажоны дынамікам голас:

– Хто там?

– Э-э, добры дзень!

– І вам не хварэць.

– Я… гэта… не ведаю як сказаць… гэта… згубіўся…

– Што, прабачце?

– Ну, накшталт як заблукаў…

– Цікава-цікава… што ж ўваходзіце. Толькі ў тамбуры вам прыйдзецца прайсці працэдуру абеззараджання.

– А гэта не балюча?

– Не хвалюйцеся, працэдура праводзіцца сціснутым паветрам з невялікім працэнтам антысептыку.

З гэтымі словамі дзверы, злёгку рыпаючы, адчыніліся і ён увайшоў у тамбур. Дзверы плаўна зачыніліся, пачуліся пстрычкі замкоў, і ў тамбур, шыпячы як сотні раз'юшаных змяюк, пачало падавацца паветра. Запахла нейкім сродкам. Не так каб моцна брыдка, але ўсё ж. Шыпенне сціхла і ўнутраная дзверы павольна адчыніліся, прапускаючы яго ўнутр бункера.

– А тут даволі прасторна, – адзначыў ён пра сябе.

– Праходзь-праходзь, чаго рот раскрыў, – пачулася з кута, у якім стаяў ахоўнік, якога ён адразу не заўважыў.

– А куды ісці?

– Прама па калідоры, на павароце направа, там канторка. Ідзі да яе. Налева цябе ўсё роўна ніхто не пусціць. Там мой брат стаіць. Усё, ідзі.

Прайшоўшы па паказаным маршруце, ён упёрся ў канторку, за якой нейкі пажылы чалавек нешта рабіў над нейкім прыборам.

– Э-э, добры дзень.

Чэпкія вочы рэзка уткнуліся ў яго.

– Дык гэта вы згублены?

Чырванеючы, і адчуваючы сябе як школьнік, яму толькі і атрымалася адказаць:

– Ага…

– Так, так, раскажыце падрабязней, малады чалавек. Што вы памятаеце? Як сюды трапілі?

– Так, гэта… не памятаю нічога! Хоць… так, успомніў! Я на заводзе працую. Ці працаваў. Здаецца, ішоў дадому… сапраўды, з другой змены. А каб зрэзаць дарогу, пайшоў праз парк… Далей… далей… Ўспышка! І ўсё… ачуўся на зямлі. Тут непадалёк… так, і там труп ляжыць… трэба кудысьці паведаміць… бо труп… гэта ж… сур'ёзна. У яго была зброя… я забраў, але тут… на ўваходзе да вас… забралі… і ў яго тэлефон быў… такі цікавы… як быццам абаронены… сур'ёзны такі.

– Так, так, а галава баліць? Адчуванне павышэння тэмпературы? Ламата ў целе? Нейкія скаргі на самаадчуванне? Заўважылі нешта дзіўнае?

– Стойце, стойце, не так хутка. Галава ўжо праходзіць, хоць балела вельмі моцна. Тэмпературы накшталт няма. Ламае шыю і спіну. Ды і яшчэ нейкі прысмак у роце, як быццам жалеза, ці што. Дзіўна тое, што пры мне не было нічога: ні пашпарта, ні ключоў ад дома, ні грошай, нават гузікаў і тых няма.

– Гузікаў, кажаце. Металічныя гузікі былі?

– Так, а што такое?

– А грошы і пашпарт у чым былі?

– Так гэта, ў самаробнай вокладцы. Я яе сам зрабіў. Металічную, каб пашпарт не заламваўся, а для грошай таксама зрабіў металічны трымальнік.

– Усё ясна! Малады чалавек, сардэчна запрашаем у Зону! Пакуль не ведаю як, але вы ўжо тут. Верагодна, Зона хоча пашырыцца і, заадно, папоўніцца насельніцтвам.

– Прабачце, дзе? Што за Зона? Яна што, жывая?

– Прабачце, малады чалавек. Не часта, ці ведаеце, даводзіцца мець зносіны з людзьмі з-за перыметра. Давайце паспрабую растлумачыць вам усё па парадку.

Дык вось. Зона – тэрыторыя, вобразна кажучы, вакол Чарнобыльскай атамнай станцыі, з якой, пасля падзей далёкага 1986, былі адселеныя жыхары, якія знаходзіліся паблізу населеных пунктаў: мястэчкаў, вёсак і пасёлкаў. Хоць гэта не зусім дакладнае вызначэнне, але гэта не так ужо і важна. Пазней вы самі ўсё зразумееце, калі трохі абжывецесь тут. Дарэчы, можа быць, вы ў чымсьці маеце рацыю – многія з людзей, якія знаходзяцца ў зоне, лічаць яе жывой. Больш таго, некаторыя лічаць яе разумнай.

Перыметрам тут называюць мяжу самой зоны. Дарэчы, сам перыметр ўзмоцнена ахоўваецца, таму ваша з'яўленне тут ўжо само па сабе даволі дзіўная падзея, так як пракрасьціся з-за перыметра у зону можна толькі за вялікія грошы альбо па загадзе ўрадавых арганізацый. Вялікімі грашыма вы не валодаеце, ды і на ўрадавага чалавека таксама не падобныя. Хоць… пажывем-пабачым. Не тое, каб у нас тут быў «крызіс даверу» да ўсіх. Звычайна, за чалавека кажуць яго ўчынкі, а вы, малады чалавек, пакуль тут новенькі…

Людзей, якія знаходзяцца ў зоне, называюць сталкерамі. Мабыць, хтосьці начытаўся творчасці братоў Стругацкіх, але гэта толькі маё меркаванне. Дык вось, сталкеры аб'ядноўваюцца ў групы, або, інакш, групоўкі. Такіх на тэрыторыі зоны шмат, але самыя вядомыя «Доўг» і «Свабода», хоць большасць сталкераў аддаюць перавагу не далучацца ні да адной з груповак. Ёсць і такія, якія аддаюць перавагу жыць за кошт іншых і займаюцца разбоем і рабаваннем. Таксама ў зону часта наведваюцца і ваенныя, якія праводзяць зачысткі муціраваных жывёл, ды і сталкераў вылоўліваюць, так як знаходжанне ў зоне людзей катэгарычна забаронена, за выключэннем навуковага персаналу. Напрыклад, сталкеры, якія ахоўваюць наш бункер, у свой час таксама папаліся вайскоўцам, але ім прапанавалі выбар: альбо працаваць на нас, альбо атрымаць тэрмін у іншай «зоне».

У агульных рысах, малады чалавек, у вас невялікі выбар. Выбрацца за перыметр можна, але гэта будзе каштаваць значна большых грошай, чым варта трапіць сюды. Але калі ж вы трапіцеся вайскоўцам, то атрымаеце немалы тэрмін за незаконнае пранікненне на ахоўную зону. Хоць не выключаны і горшы варыянт: можна злавіць шальную кулю, быць з'едзеным якім-небудзь мутантам або трапіць у анамалію.

– Анамалію? А гэта яшчэ што такое?

– О-о-о, на гэтую тэму можна казаць гадзінамі. Саміх анамалій звышдастаткова плюс да гэтага яны, пры збегу пэўных абставінаў аб'ядноўваюцца і ўтвараюць новыя з рознымі, часам, незвычайнымі ўласцівасцямі.

Але распавядаць гэта адно, а ўбачыць на свае вочы – зусім іншае. Да таго ж, наколькі я разумею, вы хацелі б вярнуцца за перыметр? Мяркуючы па вашаму выразу твару вельмі.

Я, як кіраўнік нашага навуковага лагера, магу прапанаваць вам пэўнага роду супрацоўніцтва.

Паколькі сталкеры, якія ахоўваюць наш бункер неабходныя нам тут, як для забеспячэння абароны, так і для гаспадарчых патрэб, яны не ў стане аказваць нам паслугі па здабычы ўзораў розных наватвораў зоны. Вы казалі, што на трупе выявілі пісталет і камунікатар? Гэта добра, так як на гэта не прыйдзецца марнавацца. Зразумейце, мы не дабрачынная арганізацыя, у нас вельмі жорсткае фінансаванне і за ўсе выдаткаваныя грошы мы павінны выразна даць справаздачу. Наш тэхнік пераробіць камунікатар пад вашыя ідэнтыфікацыйныя дадзеныя, праверыць вашу зброю і выдасць вам, у арэнду зразумела, ахоўны касцюм. Касцюм прасценькі, але ўсё ж лепш чым ваша адзенне, як у плане абароны, так і па наяўнасці гузікаў. Прабачце мой спецыфічны гумар, але гэта так.

Для таго, каб выбрацца за перыметр зоны вам неабходна, як мінімум, выжыць тут. Для гэтага я папрашу каго-небудзь з сталкераў навучыць вас па мінімальным патрабаванням: валоданню зброяй, адносінам з групоўкамі, распазнанні анамалій, здабычы артэфактаў…

– Прабачце, чаго?

– Э-э, артэфактаў. Тых самых наватвораў зоны, за якія мы зможам вам плаціць добрыя грошы. Папярэджваю адразу – праца адказная і небяспечная. Вы маеце права адмовіцца, але гэта значыць, што ваша вяртанне дадому адкладзецца на нявызначаны перыяд. Да таго ж, працуючы на нас, вы здабудзеце некаторы імунітэт да ваенных, так як з імі ў нас заключана пагадненне на аказанне садзейнічання. Ну, не буду вас прымушаць даваць адказ адразу. Абдумайце ўсё. Зайдзіце да тэхніка, а ён накіруе вас да вашага інструктара. Пакуль адпачывайце. Так, у нас сёння аўторак. Ага, часу ў вас да раніцы суботы. А мне пара вяртацца да працы. Прыемна было з вамі паразмаўляць. Да пабачэння.

– Да пабачэння…

Вучоны разгарнуўся і пайшоў у глыбіню пакоя да нейкай дзіўнага выгляду ўстаноўцы, а ён разгарнуўся і пайшоў да выхаду з бункера. Апынуўшыся на вуліцы, ён зажмурыўся ад нясцерпна яркага сонечнага святла.

– Прывітанне! Гэта зона цябе так вітае, – сказаў яму нехта.

– Прывітанне! – адказаў ён і, крыху аднавіў погляд, разгледзеў таго, хто гаварыў.

– Гэта ты сюды трапіў праз «рукаў»? Пашанцавала, што застаўся жывы…

– Праз што?

– «Рукаў»! Існуе версія, што зона, час ад часу, раскідвае ў бакі атожылкі-шчупальцы. Мы іх называем «рукавамі». Вось адным з такіх цябе сюды і закінула. Толькі раней зацягвала жывёл, так і тых мёртвымі. А ты толькі нічога не памятаеш. Сам жывы і ні драпіны. Але над гэтым няхай разумнікі вось з гэтай кансервавай банкі ламаюць свае галовы.

Так, дарэчы, мяне завуць Сенька Добры. Я – твой інструктар. Так што пакуль ты будзеш тут, мне давядзецца даць табе некалькі ўрокаў, без якіх у зоне прайсці метраў трыццаць не атрымаецца. Твая дарога сюды не ў рахунак. Гэта сама зона пакуль захавала табе жыццё. За час твайго далейшага існавання тут яна будзе спрабаваць яе забраць. І я не жартую. Наколькі я разумею, як цябе завуць, ты не памятаеш, але гэта, магчыма, да лепшага. Зона сама дасць табе тое імя, якое ты заслугоўваеш. Добра, пайшлі за тваім ствалом, а потым да тэхніка.

Тэхнік апынуўся чалавекам шчыльным, але не тоўстым. Яго кароткія рудыя валасы рэзка кантраставалі з чорнай барадой, у якой блішчала сівізна. Агледзеўшы пісталет, тэхнік няпэўна хмыкнуў, разабраў яго настолькі лёгка, як быццам пачысціў мандарын. Пасля чысткі, змазкі і некаторай колькасці рускіх слоў, якія цэнзура, звычайна, перакрывае гукам «пі-і-і-п», тэхнік сабраў пісталет, уставіў у яго падрыхтаваную абойму і паставіў на засцерагальнік. Адклаўшы пісталет у бок, ён прыняўся за камунікатар. Агледзеўшы яго, ён канстатаваў:

– Сем гадзін. Не менш.

– А што так доўга, – пацікавіўся Сенька Добры.

– Ты, напэўна, і не памятаеш такую тэхналогію сеткі Інтэрнэт як дыял-ап? Так вось хуткасць нашага інтэрнэту прыкладна такая ж. Прашыўкі на яго камунікатар ў мяне няма, таму трэба пампаваць. Сам разумееш, без яе гэта цэгла, а не апарат. Я зраблю копіі схованак і карт ранейшага ўладальніка. Энцыклапедыю пастаўлю нашу, ну і там накідаю усялякіх карыснасцяў. З імем вызначымся пазней, ды і біяметрыю таксама потым зробім. Зараз бярыце касцюм. Дапамажы яму правільна апрануць яго. Усё, ідзіце і не перашкаджайце працаваць. Пакуль.

– Угу, пакуль.

– Пакуль.

Апранаючыся, ён адзначыў, што касцюм ўнутры падобны на гідракасцюм, а звонку на нейкую вайсковую форму. Сенька дапамог яму зацягнуць шматлікія папружкі, падагнаўшы касцюм пад фігуру.

– Адно з галоўных правілаў – нічога не павінна вытыркаць, тырчаць або боўтацца на касцюме. Асноўныя і часта выкарыстоўваюцца прадметы павінны размяшчацца на поясе. Усё, што не асабліва трэба – на грудзі. Рэдка выкарыстоўваемае – у заплечнік.

– А навошта?

– А ты паспрабуй дастаць са дна заплечніка бінт або аптэчку, калі кожная секунда важная для захавання здароўя ці нават жыцця. Ці, напрыклад, ёсць сталкеры, якія носяць пісталет на грудзях, каб паказаць сваю «крутасць». Дык вось, адкуль хутчэй дастаць пісталет з грудной кабуры або паясавой?

– Ну, думаю, што з пояса…

– Вось менавіта! Таму ты павінен зразумець – усе правілы адносна існавання ў зоне напісаныя крывёю людзей, якія гэтыя самыя правілы не выконвалі. Добра, глядзі, на левым сцягне ў цябе ёсць адсек. Цяпер ён пусты, але ты павінен пакласьці ў яго стралянныя гільзы, і не менш чым з паўсотні.

– Навошта гільзы? А, зразумела… гэта Вы так, тыпу, жартуеце…

– Ніякіх жартаў. Насыпай-насыпай, спатрэбяцца. Так… Добра. Пісталетам ўмееш карыстацца?

– Ну, гэта, у ціре страляў… праўда з пнеўматыкі…

– Нічога, значыць цэліцца ўмееш. Пайшлі прагуляемся… тут недалёка.

Пакінуўшы тэрыторыю навуковай станцыі, яны пайшлі ледзь прыкметнай сцежкай у бок завадскіх карпусоў. Прайшоўшы літаральна метраў дваццаць, Сенька рэзка тузануў яго за рукаў:

– Стой!

– Што такое?

– Глядзі!

– Куды?

– Ды прама перад сабой!

– А хто там?

– Ды не «хто», а «што»?

– Ну «што»?

– Дарма. Дастань пару гільзаў. Цяпер кінь адну наперад прама перад сабой.

Кінуўшы гільзу, ён не паверыў сваім вачам. Кавалачак металу, праляцеўшы некалькі метраў наперад, раптам замёр на адным месцы, распаліўся да чырвані, і… паляцеў кудысьці ўправа. Усё гэта адбылося ў нейкія імгненні.

– Што гэта было?

– Не было, а ёсць. Гэта анамалія «трамплін». Што яна робіць, ты ўбачыў. Можаш уявіць сабе, што яна зробіць з чалавекам. Іншае пытанне, як яе выявіць і, па магчымасці, бяспечна абмінуць. Глядзі, бачыш тое месца, дзе знікла гільза? Дык вось, на траве маецца прымятасць, як быццам там нешта ляжала. А калі прыгледзецца, то заўважыш невялікае скажэнне паветра па межах самой анамаліі. Але для таго, каб дакладна вызначыць межы анамаліі, як раз і патрэбныя гільзы. Адна з тваіх трапіла амаль у цэнтр анамаліі. Некалькімі гільзамі можна вызначыць межы анамаліі, пракідвая іх па меркаваным перыметры анамаліі. Размяшчэнне анамаліі можна таксама занесьці ў камунікатар на карту мясцовасці, але гэта неактуальна.

– Чаму?

– Пасля выкіду анамаліі мяняюць сваё размяшчэнне.

– Пасля выкіду?

– Так. Так называецца адно з самых невытлумачальных з'яў зоны. Выкід спалучае ў сабе ўражлівае па прыгажосці, але ў той жа час самае разбуральнае спараджэнне зоны, параўнальнае па моцы, напэўна, з атамным выбухам. Пасля яго не толькі перамяшчаюцца, узнікаюць або знікаюць анамаліі, але і месцамі перакройваецца сама тэрыторыя зоны. Выжыць ва ўмовах выкіду практычна нерэальна, таму перад ім трэба знайсьці нару і як мага глыбей. Што такое выкід дакладна не ведае ніхто. Над прататыпамі абароны ад энергіі выкіду працуюць навукоўцы з бункера, які мы ахоўваем. Бяда ў тым, што ім пастаянна патрабуюцца ўзоры для даследавання – артэфакты, рознага роду дакументы, якія можна знайсьці ў лабараторыях па ўсёй зоне…

– Ты сказаў лабараторыі?

– Ну так…

– А адкуль тут лабараторыі?

– Глядзі, да аварыі ў 1986 годзе на Чарнобыльскай АЭС, Міністэрства абароны СССР размесціла тут некалькі сваіх вайсковых баз, нібыта для трэніроўкі кантынгенту ва ўмовах набліжаных да ўмоў ядзернай або атамнай вайны. Але асноўнай мэтай было ўладкаванне некалькіх сакрэтных падземных лабараторый. Для чаго яны былі патрэбныя, да гэтага часу застаецца загадкай, але тваё ўяўленне можа прыдумаць, што яны тут даследавалі. Блізкае размяшчэнне ЧАЭС забяспечвала як энергіяй для абсталявання, так і выдатнай абаронай ад навакольных – сам падумай, хто ў здаровым розуме папрэцца ў забаронены сектар, дзе ваенныя патрулі стралялі на паразу, да таго ж радыяцыйны фон ужо тады тут быў высокі.

Сітуацыя змянілася пасля аварыі на ЧАЭС. Увесь склад даследчыкаў з лабараторый эвакуіравалі, самі лабараторыі закансервавалі, даследчыя праекты згарнулі. Але праз некаторы час праца на некаторых лабараторных станцыях была працягнутая. Хто там цяпер працуе не ведае ніхто. Былі жадаючыя праверыць гэта, але ніхто яшчэ не вярнуўся. Хоць па некаторых назіраннях, каля лабараторый няма ні аховы, ні сур'ёзнага радыеактыўнага заражэння. Добра, што-то я загаварыўся з табой. Нам яшчэ шмат чаму трэба навучыцца, то ёсць цябе. Працягнем… Анамалій, наогул, трохі, але вельмі шмат іх разнавіднасцяў, якія атрымліваюцца пры аб'яднанні двух і больш анамалій разам. Такое здараецца, у асноўным, пасля выкіду. Выяўленне анамалій – гэта пяцьдзесят працэнтаў твайго выжывання тут. Яшчэ дваццаць пяць працэнтаў – стрэльбавая падрыхтоўка, то есць твае навыкі вядзення прыцэльнага агню па мэты. Паўтараю, прыцэльнага, так як патроны тут не тое каб на вагу золата, але ўсё ж можа здарыцца так, што табе не хопіць аднаго адзінага патрона, які выратуе табе жыццё – падстрэліш ты якую-небудзь жывёлу, каб насыціцца, або паб'еш ворага, які пераследуе цябе ці чакае ў засадзе, або пакінеш яго для сябе…

– У сэнсе, для сябе?

– Розныя бываюць сітуацыі… добра, не бяры ў галаву. Яшчэ дваццаць чатыры працэнта складае тваё ўменне звяртацца з аптэчкай і артэфактамі, так як артэфакты могуць прымяняцца як ўзмацненне уласцівасьцяў твайго арганізма, напрыклад, для стварэння вакол цябе рознага роду палёў, якія змяняюць твае фізічныя магчымасці – вынослівасьці, прыгучасьці, кулястойкасьці або ўзмацнення метабалізму для хуткага гаення ран або вываду радыяцыі з арганізма.

– Пяцьдзесят… дваццаць пяць… дваццаць чатыры… дзевяноста дзевяць… а яшчэ адзін працэнт?

– Ён не твой.

– Не зразумеў…

– Гэта працэнт Зоны. Яна вырашае, што з ім рабіць падарыць табе ці, наадварот, адабраць. Гэты працэнт на поспех – тваю або твайго ворага. А ворагаў тут шмат – і анамаліі, і марадзёры, і бандзюкі, і найміты, і мутанты, але самы страшны – гэта ты сам.

– Гэта значыць як?

– Рана ці позна наступіць момант, калі ты альбо застанешся чалавекам ці станеш падонкам, якіх тут нямерана. Самае страшнае тое, што ты не ведаеш калі, дзе і як гэта можа адбыцца.

– Не разумею…

– Што тут разумець? Калі ты нармальны чалавек, то, па ідэі, павінен ім і застацца. Але калі ты наскрозь прагніў, то добра, калі побач не апынецца нікога з тваіх блізкіх.

– Чаму?

– Рознае бывае. Брат брата здраджвае… Добра! Загаварыліся мы з табой. Час, дакладней Зона, пакажа хто ты такі ёсць.

Дык вось, пракідвай гільзамі перыметр анамаліі… ды смялей! Што ты як школьнік аднакласніцы сіські мнешь? Як правіла, усе анамаліі маюць форму шара ад двух да пяці метраў у дыяметры. Вось і кідай прыкладна на такі памер…

Не паспеўшы скончыць фразу, Сенька спыніўся. Сунуўшы руку ў кішэню, ён вывудзіў адтуль свой камунікатар. Прачытаўшы нешта там, ён усміхнуўся і сказаў:

– Ну вось, ты цяпер Лакі. Не перажывай, гэта пакуль да цябе такое імя прыляпілася. Усе, не адцягваемся, працуем далей. Пракідвай.

Патраціўшы пару дзесяткаў гільзаў, Лакі ўжо прылаўчыўся прыкладна вызначаць памер і размяшчэнне анамаліі. Сенька ухвальна кіўнуў галавой і сказаў:

– Гэта добра, але не расслабляйся, яшчэ шмат чаму трэба навучыцца. Пайшлі далей.

Аднак, зрабіўшы ўсяго пару крокаў, ён падняў руку ўверх з заціснутым кулаком. Лакі спыніўся як укапаны, але шнарыў вачыма па акрузе.

– Малайчына, што так рэагуеш на каманды. Працягнеш даўжэй. Бачыш?

– Э-э-э-э-э, не. А што я павінен убачыць?

– Глядзі, на палове трэцяга група мутантаў.

– Сенька, паслухай, я некалькі не разумею. Павлова трецяга… Мутанты… Растлумач, калі ласка.

– Так, глядзі сюды. Ты ж ведаеш як уладкованы цыферблат гадзінніка? Мы рухаемся ў пэўным кірунку і гэта для нас як дванаццаць гадзін на цыферблаце. Адпаведна, справа ад нас тры гадзіны, злева дзевяць, а ззаду шэсць. Усе астатнія сегменты дзеляцца на «гадзіны» цыферблата. Вось зыходзячы з гэтага і вызначаецца цікавячы сектар. А калі ты зараз паглядзіш ўжо на дзве гадзіны, то ўбачыш групу мутантаў. Іх таксама даволі шмат, але цяпер гэта ўсяго толькі невялікая зграя сляпышоў або сляпых сабак. Паасобку яны не небяспечныя, але зграя, нават такая, здольная прычыніць, як мінімум, шмат непрыемнасцяў.

– А як максімум?

– Як максімум… зграя з пяці-шасці сабак з лёгкасцю можа надаць адзіночку. А цябе, без крыўд, але гэта факт, і трое зробяць.

Лакі хацеў быў запярэчыць, але зразумеў, што Сенька правы. Яму яшчэ шмат чаму трэба навучыцца, каб банальна выжыць, многае яшчэ трэба будзе даведацца… увогуле, заштурхаўшы глыбей сваю ўзнімальную крыўду, ён спытаў:

– А яны нас адсюль не заўважаць?

– Не. Слых і нюх у іх вядома выдатны, але са зрокам, зыходзячы з назвы, праблемы. Яны сляпыя. Але, паўтаруся, яны чуюць і могуць ўчуць цябе далёка. Не перажывай, мы рухаемся не ў іх кірунку.

– Гэта добра. Неяк няўтульна я сябе адчуваю, знаходзячыся побач з імі.

– Павер, тут, у Зоне, ёсць толькі пара-тройка месцаў, дзе можна адчуваць сябе… утульна, вядома, будзе гучна сказана, але, ва ўсякім выпадку, можна спакойна падрамаць некалькі гадзін, не баючыся, што цябе сажруць або падстрэляць.

Ад апошняй часткі Лакі прыкметна здрыгануўся, на што Сенька заўважыў:

– Павер, часам лепш, каб цябе падстрэлілі, чым патрапіць да якога-небудзь мутанта на прыём ежы. Прычым у выглядзе ежы. Добра, жартаўнік з мяне ніякі, так што не затлумляйся.

Слова за слова, а шлях апынуўся кароткім. Прыйшлі яны ў месца, якое нагадвала невялікі пяшчаны кар'ер. Выглядаў ён як нейкі прастакутны схіл, які сыходзіў углыб невялікага ўзгорка. У самой далёкай часткі, у нізіне, былі закапаныя два бервяны, да якіх была прымацавана бярвенца ледзь танчэй – гэтакая літара «П», але шырокая. Сенька пакінуў Лакі ўверсе, а сам спусціўся ўніз і стаў нешта падымаць з пяску, усталёўваючы на малое бярвенне.

– Яціць, ды там бляшаныя банкі. А гэта, стала быць, іх цір.

З-за чаго-та Лакі нават занерваваўся, ці то баючыся таго, што не ўмее страляць, ці то чакання… нават не ведаючы чаго… з такога стану яго вывеў Сенька, які падышоў назад.

– Не спі, кажу! Ты чаго? Глухаваты? Я ж табе яшчэ адтуль сказаў, каб дастаў пісталет.

– Задумаўся… – нават пачырванеў Лакі, разумеючы, што схібіў.

– Глядзі, самааналіз – такая штука, якая патрэбна ў спакойным месцы, а тут трэба быць увесь час напагатове. Нават з улікам таго, што навукоўцы папрасілі нас усталяваць тут кучу датчыкаў для збору дадзеных, а сігналы ад іх ідуць і на нашы камунікатары, усё роўна не варта расслабляцца.

– Я… не хацеў… – пачаў апраўдвацца Лакі.

– Ведаю, гэта на будучыню, а цяпер давай пастраляеш.

– Дык я… гэта… не ўмею…

– Ха, не ўмееш – навучым, не хочаш – сказаў бы што прымусім, але не скажу… Тут усё проста – альбо ты, альбо цябе…

Лакі павольна дастаў пісталет з кабуры, адчуваючы яго вагу і шурпатасць паверхні ручкі.

– Глядзі, тут засцерагальнік, зняў з яго і можаш страляць, паставіў на яго, нікога не параніш, у тым ліку і сябе. Ды ты не крыўдуй, жарты не мой профіль. Як цэліцца ведаеш?

Наступныя паўгадзіны праляцелі непрыкметна, але Лакі, што называецца, на хаду лавіў саму сутнасць, і даволі нядрэнна збіваў банкі. Некалькі разоў яму давялося збегаць туды і назад, усталёўваючы, а затым збіваючы ў пясок бляшаныя мішэні.

– Ну, даволі, – перапыніў яго Сенька. – У зацішцы, ты ўжо можаш нядрэнна страляць па нерухомых мэтах, але не варта забываць, што ў рэальнасці гэта будзе на хаду, у дождж і вецер, па рухаемай мэце, якая таксама будзе спрабаваць цябе забіць. І я не палохаю цябе, а кажу як ёсць. Таму больш спадзявацца на свае інстынкты. З часам, калі Зона дасць, яны адточацца і не раз спрацуюць яшчэ да таго, як ты ацэніш сітуацыю. Дарэчы, ногі не мокрыя?

Лакі аж сумеўся ад такой змены тэмы.

– Ды накшталт не.

– Гэта добра. Проста твой касцюм яшчэ няма каму было тэставаць, вось на табе і выпрабавалі.

– А бо на самай справе! – да Лакі цяпер дайшло, што пакуль яны з Сенькай дабіраліся да «ціра», некалькі разоў даводзілася пляскаць па, даволі, глыбокіх лужынах, хоць, ідучы ўслед, і, слухаючы апавяданні Сянькі, Лакі нават не заўважаў гэтага.

– Аднак зусім няпросты касцюмчык, – падумаў Лакі.

І, нібы, прачытаўшы яго думкі, Сенька сказаў:

– Твой касцюм, мае базавую камплектацыю, бронекамізэлька здольна спыніць пісталетную кулю, выпушчаную практычна ва ўпор, злёгку затрымаць аўтаматную чаргу, але чэргамі тут рэдка карыстаюцца. Таксама ты зможаш, амаль хвіліну, прастаяць у вогнішчы або на распаленай паверхні, і амаль столькі ж пратрымацца ў сернай кіслаце, калі раптам надумаеш. Аднак, усе гэтыя эксперыменты прыводзяць да пагаршэння стану касцюма, што, у сваю чаргу, зніжае верагоднасць твайго выжывання. Таму пасля кожнай вылазкі звяртайся да тэхніка. Нейкі час табе прыйдзецца рабіць гэта ў крэдыт, але прыцягнуўшы пару артаў…

Заўважыўшы здзіўлены погляд Лакі, Сенька паправіўся:

– Прыцягнуўшы пару артэфактаў, ты будзеш ужо ў добрым плюсе і зможаш некалькі палепшыць камплектацыю свайго касцюма. Маё асабістае меркаванне – не варта гнацца за самымі новымі паляпшэннямі, як правіла, яны не заўсёды працуюць як заяўлена. Вось у мяне з самага складанага ўсталяваная толькі сістэма рэцыркуляцыі паветра. Дзякуючы гэтаму я змагу гадзін шэсць бегчы ў загазаваным асяроддзі, без неабходнасці карыстацца процівагазам. Ну і куча іншых, якія палягчаюць маё жыццё, плюшак. Там ужо разбярэшся сам. Ва ўсіх тэхнароў ёсць карты-схемы камбінавання паляпшэнняў для розных касцюмаў. Там ўбачыш, што некаторыя паляпшэння ўзаемавыключальныя, гэта значыць пасля ўстаноўкі аднаго, усталяваць іншае не выйдзе. Так што узважвай усе свае дзеянні з касцюмам.

За гэтай размовай, яны непрыкметна прыйшлі назад да бункера навукоўцаў.

– Ну, усё, дуй да навукоўцаў а потым да тэхнароў. Пакажы касцюм, ствол і даведайся наконт твайго камунікатара. Хоць… Давай не цяпер. Пайшлі ўдарым па страўніку. А то, нябось, у цябе там кішка па кішцы ўжо барабанную дроб выбіваюць.

І нібы ў пацверджанне яго слоў, страўнік Лакі выдаў такое буркатанне, што Лакі зноў пачырванеў.

– Што ты як дзяўчына на спатканні чырванееш? Чаго-чаго, а правізіі у навукоўцаў хапае. Так што пайшлі, пакажу, што ды як?

Праз гадзіну, зусім асалавеў ад з'едзенай тушонкі і выпітай духмянай гарбаты, Лакі рушыў у бок бункера. Усе сталкеры, як ён зразумеў, размяшчаліся ў невялікіх пабудовах на два-тры чалавекі. Хоць звонку яны і ўяўлялі сабой таварны вагон, але ўнутры былі даволі камфортнымі. Інтэр'ер ўяўляў сабой нешта падобнае на аўтамабільныя трэйлеры, якія Лакі раней бачыў у кіно ці невялікі дачны домік. Адрознівала толькі наяўнасць у кожным такім «доміку» паветранага шлюза, падобнага на тамбур у тым жа вагоне, але з магутнымі дзвярыма, а таксама поўная адсутнасць вокнаў. Ды і ўбранне было больш чым спартанскім. Усё вельмі проста, але максімальна камфортна. Нават туалет, якім Лакі не выпусціў магчымасць скарыстацца, быў невялікі, але зручны і чысты.

– Цікава, хто гэта ўсё фінансуе? Што за працы яны тут праводзяць? А можа яны зусім ніякія не навукоўцы, а проста пад іх замаскіраваныя. Здаюцца гэтакімі прастадушнымі дзівакамі, якія даследуюць Зону, а самі праводзяць якія-небудзь незаконныя эксперыменты. Хоць, што тут думаць і гадаць, трэба прыглядацца. І ў першую чаргу, выжыць. А потым ужо і думаць, як выбрацца адсюль. Трэба будзе падрабязней распытаць у Сенькі пра гэтыя артэфакты. Нешта ён там казаў, маўляў, дарагія яны. Вось, зараза, трэба не проста слухаць, а яшчэ і чуць. Вось зноў расслабіўся і прапусціў міма вушэй усё, што ён казаў.

За гэтымі думкамі Лакі непрыкметна сам для сябе дайшоў да бункера навукоўцаў.