Służba rekrutów z Królestwa Polskiego w armii rosyjskiej w latach 1874-1913

Praca poświęcona jest problemowi służby wojskowej rekrutów z Królestwa Polskiego od wprowadzenia w 1874 roku w Rosji powszechnego obowiązku służby wojskowej do wybuchu I wojny światowej. Wprowadzenie powszechnego obowiązku służby wojskowej spowodowało z jednej strony radykalne skrócenie czasu czynnej służby wojskowej, z drugiej - zwiększenie liczby rekrutów wcielanych do szeregów podczas corocznych poborów. W ciągu tych czterdziestu lat służbę wojskową w armii carskiej odbyło ponad milion młodych mężczyzn, pochodzących z Królestwa Polskiego. Skrócenie czasu służby, a także systematyczna, choć powolna poprawa warunków zakwaterowania i wyżywienia, oraz złagodzenie dyscypliny i rezygnacja ze stosowania drakońskich kar cielesnych spowodowały, że obowiązek służby wojskowej nie był tak uciążliwy, jak we wcześniejszym okresie. W pracy przedstawiono strukturę i liczebność armii carskiej w latach wzmiankowanych w tytule, omówiono zasady i przebieg poboru do wojska w Królestwie Polskim, warunki i przebieg czynnej służby wojskowej oraz sytuację polskich żołnierzy w carskim wojsku. Osobne rozdziały poświęcono służbie w rezerwie i pospolitym ruszeniu (w tym mobilizacji na wypadek wojny), a także pomocy dla inwalidów wojennych i ich rodzin.