Poeta i natchnienie

(Fragment poematu)

Poeta

 
Atesso!…
 

Atessa

 
Jestem… alem uciekała,
Bo mię ta dziwna pieśń… w otchłanie niosła.
Wszak wiesz, żem z tobą razem zmartwychwstała
I razem z tobą znów różana rosła;
Wszak wiesz… gdzie oliw czarny gaj i skała,
I srebrne, ogniem ozłocone wiosła;
Wszak wiesz… ta chata nasza bez zapory,
To falerneńskie wino¹… i amfory…
 
 
I w ścianach różne marmuru odłamy,
I strumień, co tam w takt lutniowy ciecze…
Wszak ty pamiętasz: bywało, czytamy,
A ja Eschyla² tobie rym kaleczę,
A gdzieś daleko… na Pnyksie³, u bramy,
Słońce, na tańca piryjskiego⁴ miecze
Wzięte, przez liście cytryn się przeciska
I w oczy nasze zamyślone błyska…
 
 
Tam chór prowadzą młodzieńce na polu,
A tam z Hymetu⁵ księżyc biały miga…
 

Poeta

 
Dosyć, o duchu biały, bo mi z bolu⁶
Znów serce pęka…
 

Atessa

 
O! ten sen mię⁷ ściga…
 

Poeta

 
O straszny boże burz, o ty, Eolu⁸,
Coś ze skał wiatry wypuścił na Fryga⁹,
Dziś pomieściłeś wszystkie Akwilony¹⁰
W grobach i z mogił twoich dmiesz szalony.
 

Atessa

 
Spokojnie, o mój kochanku…
 

Poeta

 
Spokojnie!
 

Atessa

 
Jesteś jak nimfa Echo¹¹…
 

Poeta

 
Nimfa Echo.
 

Atessa

 
Ja ci mówiłam po farsalskiej wojnie¹²,
Że mak, co rośnie pod Greczyna strzechą,
Nie uspi¹³… harfa, chociaż zagra strojnie,
Chociaż wesoło, nie będzie uciechą,
Że piękność kształtów będzie w sercu brzydła;
Wtenczas wyrosły mi motyle skrzydła.
 
 
I poleciałam gdzieś na jakąś górę,
Nad którą słońce w krwi, księżyc w zaćmieniu,
Męka, co całą męczyła naturę,
I krzyż na słońca czerwonym pierścieniu,
A ja… w te śmierci otchłanie ponure
Na moich skrzydeł tęczowych promieniu
Lecąca… jako dziś… patrz, upior¹⁴ blady,
Ja, pierwsza z różnych piękności Hellady.
 
 
Czemu nie patrzysz na mnie? o! czy żal ci
Mojego włosa, pełniejszego łona
I ducha tego, co jak czarę kształci
Pierś i pięknością oblewa ramiona?
Teraz patrz – wiatr mi kształt spokojny gwałci;
Gdy zadrżysz, jestem ja sama wzruszona,
Oczy się moje jak szafir krysztalą,
Rany na nogach i rękach się palą…
 

Poeta

 
Rany twe płoną – widzę – szafir nocy
Ma z twoich strasznych ran cztery pochodnie.
Pal się! Nie mogę żadnej dać pomocy,
Tylko to powiem, że przez krew i zbrodnie
Szukałem ciebie rosnąc w piękność mocy,
Która po twojej trzyma niezawodnie
Najpierwsze miejsce u samego Boga…
On wie, że w moim duchu nie miał wroga.
 
 
Lecz ty aż teraz jak krzyż zapalony
Przyszłaś, kiedy ja wichrem nieszczęść zbity
I tak jak sztandar kulami zniszczony,
I tak jako hełm Hektora¹⁵ – bez kity,
I tak jak harfa, co straciła tony,
I tak jako trup w grobowcu odkryty,
Na bezlitośne¹⁶ wystawiony wzroki
I tak widzący swój zgon jak proroki —
 
 
Walę się w prochu. Gdzie byłaś, siostrzana
Duszo, kiedym ja cierpiał? Czy pod krzyżem,
Z tęczowych twoich skrzydeł oberwana,
Śmiałaś się, gdym ja stutysięcznym spiżem
Na świecie imię obwoływał Pana,
A sam, spędzany zawsze skrzydłem chyżem
Śmierci, musiałem nędzny grób rozrywać
I sam przychodzić, i znów odlatywać?…
 
 
Gdzie byłaś, gdym tu nareszcie za karę
I za ostatni los – z potęgą słowa
Wstał słysząc w duchu jakieś wieki stare,
Których ogromna szmerność podgrobowa?
 

Atessa

 
Przy tobie byłam; przez powietrze szare
Snułam się cicho jak wizja tęczowa,
Obłok nas jeden tylko dzielił cienki,
Taki łagodny jako róż jutrzenki.
 
 
W dzieciństwie twoim samotna, a potem
Musiałam z większą liczbą mar przychodzić,
Cicha, gwiazdowym uwieńczona złotem,
Smętna, że duszy twojej rozpogodzić
Nie mogłam. Przestań już pamięci lotem
W dawnych się wiekach twoją myślą rodzić.
Patrz, jak w stygmatach piękna w górne sfery
Lecę, ran niosąc zapalonych cztery.
 

Poeta

 
Nad tobą wyżej…
 

Atessa

 
Co?
 

Poeta

 
Trzy milijony¹⁷
 

 
Słońc i duch jakiś…
 

Atessa

 
Co? posłaniec boży?
 

Poeta

 
Tam głębszy szafir – spod słońca korony
Na trzech obłokach niby lekkiej zorzy,
Jak jaka srebrna lampa zawieszony,
Pali się miesiąc, liczba gwiazd się mnoży,
Wyiskrza szafir, zda się – jak stal pryśnie,
Coś w nim od słońca jaśniejszego błyśnie.
 
 
Ach! od słońca by w oczy mi nie biła
Taka ogromna jasność jak z tych oczu
Spuszczonych! Cały świat rozweseliła,
Oblana słońcem złotym po warkoczu;
Taka miłości w niej ogromna siła,
Że gdy stanęła na ciemnym przezroczu,
Słońc się girlandy – niby zawrócone
Żurawie – wiążą w nadświętą koronę.
 
 
Siostro! twe rany mocniej się płomienią,
A z twoich oczów¹⁸ wesołość wylata
I szaty twoje się jak tęcze mienią,
I pierś wzniesiona, i skrzydli się szata.
Nie leć! te słońca ciebie opierścienią
Jak powój, który kolumnę oplata,
I tam zostaniesz, statui starożytnej
Podobna – śród słońc złotych – przy błękitnej.